نقش زنان در مهار کرونا
نشست «نقش زنان در مهار کرونا» با حضور عبدالکریم خیامی (دکترای فرهنگ و ارتباطات) و سروناز تربتی (دکترای فرهنگ و ارتباطات) و با دبیری طیبه عزتاللهینژاد (عضو هیاتعلمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) دوشنبه ۱۳ /۱۱/ ۹۹ بهصورت برخط برگزار شد.
سروناز تربتی سخنران اول این برنامه به اهمیت نقش و جایگاه زن در زمان به خطرافتادن نیازهای انسانی اشاره و تصریح کرد: چیزی که در دوران کرونا اهمیت آن مشخص شده است، نیازهای انسانی و مهمتر از همه، بقای انسانی اعم از بقای جسمانی و روانی است. در این شرایط که نیازهای انسان به خطر افتاده است، اهمیت نقش زن در تداوم پاسخگویی به نیازها اهمیت پیدا میکند. نیازهای انسانی اعم از نیاز به بقا، نیاز به تعلق، قدرت، آزادی و تفریح هستند که از میان ینها، نیاز به بقا جزء مهمترین نیازهای انسان قلمداد میشوند که حصول امنیت جسمانی و روانی، در گرو تأمین همین نیاز است. میان این نیازها، یک ارتباط و برهمکنش وجود دارد. برای تأمین امنیت روحی و روانی، نیازهای انسانی باید در حد تعادل قرار بگیرند. بیماری کرونا در تعادل زیستی ما اختلال ایجاد کرده و امنیت روحی و جسمانی ما را پایین آورده است. تنها چیزی که علیرغم این شیب نزولی، روند معکوسی داشته، احساس تعلق است که در این شرایط بالا رفته است. بهعبارت دیگر میتوان گفت فقط تعلق است که توانسته دراین شرایط، به میدان بیاید و به نیازهایی که در معرض خطر قرار گرفته، کمک کند. اما سوال اینجاست که احساس تعلق چگونه توانسته در این نیازها تعادل ایجاد کند و مانع ازبین رفتن آنها شود و به نوعی امنیت روحی و روانی ما را تأمین کند؟ اینجاست که نقش زن و مادر در ایجاد تعادل در تأمین نیازهای زیستی و حفظ بقا مطرح میشود. زن به دلیل غریزه مادربودن و سعی در برآوردن نیازهای فرزندان خود، حس تعلق خود را به نمایش میگذارد. اینجا منظور از تعلق، احساس وابستگی نیست چراکه اگر قرار باشد تعلق مادر به خانواده، به معنای وابستگی باشد، نمیتواند در راستای تأمین نیازهای روانی عمل کند. پس منظور از تعلق، پرستاری، تیمارداری، مراقبتکردن، سرگرمکردن، ارتباط برقرارکردن و تعامل است نه وابستگی.
عضو هیأتعلمی دانشگاه آزاد با اشاره به «گادامر» به عنوان اندیشمندی که به مفهوم گفتگو و دیالوگ پرداخته، گفت: گادامر با روش هرمونوتیک، تعلق را با گفت و شنود پیوند میدهد. از نظر او ما از طریق مکالمه است که یکدیگر را میفهمیم؛ مکالمهای که همدلی و همدمی را ایجاد میکند. به اعتقاد او ما به کسی گوش میسپاریم که به او تعلق داشته باشیم. پس تعلق داشتن با شنیدن و گفتگو ارتباط پیدا میکند. بنابراین اگر ما تعلق را با ایجاد تفاهم، همدلی، انس، قصهگویی، آرامش و ... مرتبط بدانیم، این تعلق میتواند در تأمین نیازهای ما و نیز ایجاد یک امنیت روحی و روانی به ما کمک کند. بنابراین این تعلق، یک تعلق مادرانه است که خطرهایی که برای نیازهای ما ایجاد میشود را رفع و امنیت روانی ما را بالا میبرد.
عبدالکریم خیامی سخنران دوم این برنامه ابتدا به بافت و شرایط پیشآمده برای خانوادههای ایرانی پس از کرونا اشاره کرد که افزایش خشونتهای خانگی، افزایش تنشها و اختلافات، افزایش فشار تنگناهای معیشتی، دورکاری و تبعات آن برای خانواده، تغییر سبد مصرف رسانهای- دیجیتال و ضعف سواد رسانهای- مجازی ازجمله آنها بود.
او با بیان اینکه زنان نقطه کانونی در میانجیگری در خانوادهها هستند، به نقش میانجی زنان در دوران کرونا و در شرایط افزایش تراکم ارتباطات انسانی در این دوره اشاره کرد و خاطرنشان کرد: پس از کرونا، در بحث آموزش، شاهد شکلگیری آموزشها در فضای مجازی هستیم که در این شرایط، زنان نوعاً بیش از گذشته درگیر مقوله آموزش شدند. خانمها بیشترین نقش را در تکمیل فرآیند آموزشهای رسمی در این دوره داشتند بهطوری که میتوان گفت نظام آموزشو پرورش بدون حضور مادران در خانواده نمیتوانست نقش آموزش خود را پیش ببرد. در زمینه بهداشت اجتماعی مطابق آمارهای جهانی، ۷۰٪ رعایت بهداشت اجتماعی با زنان بوده است. بنابراین باید بگویم نقش زنان در مدیریت بهداشتی جامعه در ایام کرونا، بسیار ممتاز بوده است. نقش سوم زنان، نقش خاصیست که اگرچه به لحاظ حجم و میزان، چشمگیر نیست اما همان میزان اندک نیز، توجه جهانی را به خود جلب کرده است. اینکه کشورهایی که در مقابله با کرونا، موفقیتهایی داشتهاند، مدیران مسئول آنها، با زنان بوده است. لذا در این کشورها، زنان یک زاویه جدیدی از نقش خود را در مهار کرونا به جهانیان معرفی کردند. همینطور میتوانیم به نقش زنان در مباحث علمی درمان و واکسن کرونا، اشاره کنیم که معمولاً روایتی مردانه از پژوهشها در این زمینه داریم ولی وقتی آن را باز میکنیم، میبینیم زنان نقش مهمی را در این زمینه ایفا کردهاند. اعتمادآفرینی در حوزه ارتباطات سلامت در بحران کرونا و نقش اقتصادی زنان در ایام کرونا به لحاظ مدیریت مصرف در خانه و تغییر سبک زندگی، ازجمله موارد دیگر بود که در این دوران زنان آن را برعهده داشتند.
گزارش از: فریبا رضایی