نشست معرفی و رونمایی کتاب «سایه ‌روشن‌‌های تقوا در فضای مجازی»، یکشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۰ با حضور محمدجواد نوروزی‌ اقبالی و محمدرضا برزویی (نویسندگان کتاب) و حجت‌الاسلام علیرضا دهقانی فیروزآبادی (عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق ^ع) و حسن خجسته باقرزاده (عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما) و با دبیری مصطفی اسدزاده (عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، محمد جواد نوروزی اقبالی در این نشست درباره این کتاب توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: امروز زندگی با فضای مجازی عجین شده اما ما در کشورهای اسلامی چالش‌هایی با فضای مجازی داریم که ویژه ماست و لازم است تا در این باره راهکارهای مربوط به خودمان را داشته باشیم.

او ادامه داد: تلاش ما در این کتاب این بوده که آسیب‌های فضای مجازی را شناسایی و راهکارهایی را ارائه کنیم. ما در این فضا هویت واقعی نداریم و به همین دلیل ترس از آبرو وجود ندارد.

او با بیان اینکه باید ساختارهای فضای مجازی را شناخت و بر اساس آن شاخص‌های حکمرانی در آن را تغییر داد افزود: بنابراین در این کتاب مخاطب ما کسی است که به فضای مجازی آمده اما می خواهد سبک زندگی متقیانه داشته باشد. بنابراین اگر کسی مساله‌اش زندگی متقیانه در فضای مجازی باشد مخاطب این کتاب است.

نوروزی اقبالی با اشاره به اینکه تقوای اجتماعی نیز در کتاب مورد بررسی قرار گرفته یادآور شد: اگر کسی متقی بود به معنای مسئولیت نداشتن در برابر دیگران نیست بنابراین درباره امر به معروف و نهی از منکر در این فضا هم صحبت کردیم.

برزویی نیز در ادامه این نشست با اشاره به پروژه‌هایی که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درباره فضای مجازی انجام شده عنوان کرد: در دانشگاه امام صادق(ع) تلاش کردیم تا پژوهشی درباره فضای مجازی داشته باشیم و به خانواده‌هایی که این سوال را دارند که در دوران کرونا باید با فضای مجازی چه کرد پاسخی داشته باشیم؟

او گفت: درباره ضرورت انجام این طرح توضیحی لازم نیست. زندگی در فضای مجازی جزیی جدایی ناپذیر از زندگی واقعی شده است. همچنین ما تلاش کردیم درباره مصرف رسانه‌ای شرح دهیم افراد وقتی می‌خواهند غذا بخورند حواسشان هست که هر غذایی را نخورند بنابراین این سوال مطرح می‌شود که چرا ما مصرف رسانه‌ای مان را کنترل نکنیم؟

برزویی با تاکید بر اینکه در این کتاب درباره چگونه مصرف رسانه‌ای کنیم پاسخ داده شده توضیح داد: کلمه تقوا در این فضا جذابیت دارد و نباید تقوا در این فضا را فردی دید بلکه باید تقوا را از سطح فردی به اجتماعی بیاوریم و مصرف رسانه‌ای را کنترل کنیم و علاوه بر تقوای فردی، تقوای اجتماعی هم داشته باشیم.

به گفته برزویی، در این کتاب 40 راهکار درباره درست مصرف‌کردن در فضای مجازی ارائه شده است.

دهقانی نیز در ادامه این نشست درباره کتاب گفت: نگارش و قلمی که در این کتاب استفاده شده، ستودنی است و برای من قابل هضم نبود که کسی که در حوزه علم پیشتازی می‌کند در نگارش هم آن قدر توانمند باشد.

او با تاکید بر اینکه ورود به این ادبیات خط شکنی است یادآور شد: اگرچه مخاطب این کتاب کسانی هستند که می خواهند پاک بمانند اما من فکر می کنم باید این مخاطب گسترده شود چون هر فردی باید در حد توان خودش تقوا داشته باشد. هر فردی که مسلمان باشد مخاطب این پیام الهی است.

دهقانی با اشاره به اینکه فصل پنجم کتاب نسخه درمان درد امروز ماست یادآور شد: من پیشنهاد می‌کنم که این رزمی که آغاز شده ادامه یابد. در فصل اول کتاب بحث درباره ارتباطات شکل گرفته و بسیاری از نظریات مطرح شده است. من در کتاب انتظار داشتم که بر اساس این زیرساخت شاهد عملیات فراگیری در فصول بعدی کتاب باشیم اما این انتظار برآورده نمی‌شود و از این معارفی که آماده شده در فصول بعدی به خوبی استفاده نشده است. بنابراین پیشنهاد می‌کنم جلد دوم کتاب مبتنی بر نظریات فصل اول نوشته شود.

او ادامه داد: در فصل دیگری از این کتاب درباره امر به معروف و نهی از منکر و مصادیق آن حرف زده و این توصیه‌ها و بسنده‌های آن بسیار مختصر آورده شده و جا دارد که این مصادیق و توصیه‌ها به صورت کاربردی در فضا مجازی بیان شود.

به گفته دهقانی، در این کتاب بیان شده فضای مجازی عمارتی است که سلطان جائر در آن نشسته است در حالیکه به اعتقاد من در فضای مجازی هیچ کس سلطان نیست. ما اکنون پارک‌هایمان وضعیت خوبی ندارد و خانواده‌های متدین علاقه‌ای به حضور در پارک‌ها ندارند. این به دین گریزی ما ربطی ندارد در حالیکه باید فضای پارک مدیریت شود.

او افزود: باید در این فضا تلاش کنیم که محتواهای مختلف برای فعالیت در این فضا آمده کنیم و ببینیم مخاطبان ما در این فضا چه کسانی هستند و متناسب با آنها توصیه‌های فله‌ای نداشته باشیم.

دهقانی با تاکید بر اینکه توصیه فله‌ای برای کسانی خوب است که بتوانند انتخاب کنند یادآور شد: باید در جلد دوم کتاب تلاش شود توصیه‌های فله‌ای نداشته باشیم و بنا بر نظریات مطرح شده در فصل نخست کتاب توصیه‌های جزئی تر ارائه شود.

او ادامه داد: هر جایی از کتاب را خواندم دیدم که خیلی روی مسایل جنسی و روابط دختر و پسر تاکید شده بود در حالیکه در فضای مجازی مشکلات اقتصادی، اجتماعی و ... دیگری هم وجود دارد که باید بررسی شود.

این مدرس دانشگاه گفت: با توجه به اینکه کتاب در دانشگاه امام صادق(ع) تهیه شده انتظار من این است که برخی اشکالات تایپی و محتوایی کتاب برطرف شود هر چند که خیلی جزئی است. در کتاب لازم است که درباره امر به معروف و نهی از منکر به منابع معتبر ارجاع داده شود چون این موضوع فقهی است و باید حد و حدود ولایی این امر توضیح داده شود و به جای ارجاع به جرجانی در این باره می‌توانیم به طور مثال از رساله امام استفاده کنیم.

دهقانی گفت: وقتی فضای مجازی نگاه می‌کنیم به نظر می‌رسد تقوا زداست اما بالاخره برای حضور در این فضا باید چه کرد. بنابراین اگرچه در این کتاب درباره فضای مجازی توضیحات خوبی داده شده اما باید به صورت مشخص بیان شود که باید چه کارهایی برای تقویت تقوا در این فضا کرد چون اساسا ماهیت فضای مجازی تقوا زداست و باید بر اساس این فضا برنامه ریزی کرد. از سوی دیگر ما باید به کاربران توصیه‌های لازم را انجام دهیم و هشدارهای مربوط به این فضا را بیان کنیم.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه باید از حوزه علمیه این مطالبه را داشت که تعاون در تقوا بر فضای مجازی داشته باشند یادآور شد: این موضوعات باید در جلد دوم کتاب در آینده مورد بررسی قرار گیرد.

حسن خجسته در این نشست طی سخنانی گفت:‌ مبانی معرفتی باید برای شبکه‌های اجتماعی تهیه شود تا بر اساس آن محتوا تولید شود.

او با اشاره به اینکه کتاب حاضر برای قدم عنوان اول خوب است پیشنهاد کرد مباحث نظری در کتاب کمتر شود و توصیه‌های کاربردی برای استفاده در این فضا ارائه شود.