خلاصه پژوهش «نامگذاری کودکان تهرانی از ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۴» منتشر شد
خلاصه پژوهش «نامگذاری کودکان تهرانی از ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۴» اثر عباس عبدی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.
پژوهش «نامگذاری کودکان تهرانی ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۴» در ادامه دو پژوهش قبلی با عنوان «تحوّل نامگذاری كودكان تهرانی (۱۳۴۵-۱۳۷۵)» و نیز «تحوّل نامگذاری كودكان در میان چهار گروه قومی ایران (بلوچ، تركمن، كرد، و عرب ۱۳۴۹-۱۳۷۸)» انجام شده است. این مطالعه نشان میدهد، تحوّلی فرهنگی در جامعه درحال شكلگیری است كه بازتاب آن را در نامگذاری كودكان مشاهده میكنیم. منشأ بخشی از این تحوّل مثل بسیاری از تحوّلات دیگر در تهران و مناطق شمالی بهویژه مناطق غربی تهران است. این تحوّل در برخی از مناطق شدّت میگیرد و روند كلّی آن استفادهٔ كمتر از نامهای اسلامی و افزایش نامهای ملّی و غربی است.
این مطالعه، نشان میدهد در یك دهه گذشته، تغییرات در فرهنگ نامگذاری و استفاده و حتی خلق نامهای جدید برای كودكان روند روبهرشدی پیدا كرده است. به همین دلیل، تمركز نامها در چند نام مشخص درحال كاهش است و تعداد نامهایی كه خانوادهها استفاده میكنند، درحال افزایش است.
انتخاب نام برای دختران از مجموعهٔ وسیعتری نام انجام میشود. باوجود این فراوانی، دو نام اول (فاطمه و زهرا) برای دختران هم از ثبات بیشتری در طول زمان برخوردار است و هم اینكه سهم بالاتری از فراوانی كل نامهای دختران را به خود اختصاص میدهد.
یكی از مهمترین تفاوتهای بهوجودآمده در فرهنگ نامگذاری، ریشه نام انتخابی است که علاوه بر کاهش ریشههای نامهای عربی، شاهد کاهش نامهای با ریشه زبانهای غربی و سایر لهجهها و زبانهای ایرانیان (تركی، كردی، لری و…) نیز هستیم.
بازتاب كاهش كاربرد نامهای با ریشه عربی را میتوان در تحوّل در گرایش معرّف فرهنگی هر نام یافت. بهنظر میرسد كاهش مذكور بازتابی است از كاهش كاربرد نامهای اسلامی. در مقابل، نسبت انتخاب نامهای ملّی ‐ هم برای دختران و هم پسران ‐ نسبت به مادران و پدران حدود دو برابر افزایش داشته است؛ همچنانكه در نامهای خنثی چنین افزایشی را میبینیم. ولی مهمترین جهش در نامهای غربی در دختران است كه رشد شش برابری را نسبت به نامهای مادرانشان شاهدیم.
تحوّلات مذكور در اجزای گرایش اسلامی نیز دیده میشود. بیشترین كاهش در كاربرد نامهای با گرایش اسلامی سنّتی است و نامهای با گرایش اسلامی انقلابی كه پس از انقلاب رشد شدیدی داشت، اكنون به پایان رسیده و نزدیك به صفر شده است.
یكی از مهمترین متغیّرها حوزهٔ ثبتی است كه نام فرزند را در آنجا ثبت كردهاند. بیشترین نسبت نامهای مذهبی برای كودكان بهترتیب در حوزهٔ جنوب، سپس حوزهٔ مركزی، شرق، و شمال و در نهایت غرب است.
این مطالعه نشان میدهد که كاهش نامهای اسلامی از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۸۴ بهنسبت روند آرامی داشته، ولی از سال ۱۳۸۶ به بعد روند كاهشی تندتری پیدا كرده است؛ همچنانكه از سال ۱۳۸۷ به بعد شیب افزایشی نامهای ملّی و غربی تندتر شده است. ولی در این دو دهه، نامهای با گرایش خنثی بهنسبت تغییر چندانی نكرده است.