تأثیر فرهنگی طرح تحول سلامت بررسی شد
طرح پژوهشی «بررسی تأثیر فرهنگی طرح تحول سلامت بر مفهوم عدالت در سطح بیمارستانی» از سوی شهاب دانشور در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شد.
پژوهشگر در این اثر پژوهشی، با انتخاب بیمارستان امیراعلم به عنوان منطقه تحقیق خود، سعی دارد تحلیلی از دادههای گردآوریشده از برخی مدیران و پرسنل این بیمارستان درمورد طرح تحول سلامت، اجرای آن و مشکلاتی که در بیمارستان ایجاد کرده، ارائه دهد.
این مطالعه ابتدا نگاهی گذرا به فرایند و نتایج اجتماعی سه برنامه اصلاحات ارضی و توسعه صنعتی در دهه ۱۳۴۰-۱۳۵۰ و طرح مسکن مهر در دهه ۱۳۸۵-۱۳۹۵ دارد تا با شیوه جامعهشناسی تاریخی روندهای مشابه در هریک از این برنامههای کلان را نشان دهد. سپس طرح تحول سلامت معرفی و نحوه تصویب و علت هدفگیریهای مندرج در این طرح و تمامی بندهای مصوب آن ذکر شده است.
این پژوهش در سه فصل تنظیم شده است که در فصل اول آن، پژوهشگر با کمک مصاحبه با قائم مقام وزارت بهداشت، دادههای آماری و نظرات کارشناسان طرح تحول سلامت را از منظر اقتصاد سیاسی بررسی کرده و در پایان این فصل، با ذکر کامل بندهای سند اجرایی طرح تحول سلامت (نگارش ۱.۰۰) نکات موجود را مورد بررسی قرار داده است. در این سند اجرایی مشخص میشود که طرح تحول سلامت در حقیقت یک طرح معطوف به درمان است که سطح سوم سلامت (خدمات درمانی بیمارستانی) را هدف گرفته است.
فصل دوم به بیمارستان میپردازد و تلاش میکند که نشان دهد بیمارستان یک نهاد درمانی صرف نیست بلکه بازتاب گسستها و پیوستهایی است که جامعه در خود پرورانده یا حامل آن است. در این قسمت تلاش میشود انگارهها و نظرات سیستمی و صنعتی به بیمارستان، به چالش کشیده شود. محقق در ادامه به این نکته توجه میکند که بیمارستان را از چه منظری میتوان نگریست که در یک نگاه انسانشناسانه فرجه و فرصت آن میسر میشود.
فصل سوم و پایانی این مطالعه، شامل انتقادات و مسائل مرتبط با ناکامی این طرح در بعد داخلی و خارج بیمارستانی است. به استناد این فصل، عدم مشارکت عمومی در این طرح، حضور گروههای ذینفع و انحراف در بودجهریزیها، اختلاف دستمزدی در بین پزشکان و میان آنها و دیگر اقشار بیمارستانی، فاصله قدرت موجود، ازدیاد مراجعات و تعمیرگاهی شدن بیمارستانهای دولتی، تلاش کاربران حوزه بهداشت و درمان برای افزایش دریافتی به تبع جامعهای کالاییشده، نظارتناپذیری و عدم شفافیت در هزینهکرد بودجهها، از مسایلی است که طرح تحول سلامت به واسطه آنها در بعد داخل بیمارستانی شکست خورده است. عدم توجه این طرح به مسأله محیطزیست، تغذیه، رفتارهای سلامتی و از همه مهمتر استرس و عوامل برسازنده آن بعد دیگری است که در این بخش به آن پرداخته شده است.
در قسمت جمعبندی، پژوهشگر دلایل شکست این طرح را، نگاه سیاستزده دولتمردان، مدرنیزاسیون از بالا و عدم شناخت کافی از سوژه تغییر، حضور گروههای صاحب نفوذ و ذینفع و منحرف کردن طرح به نفع خود، نبود شفافیت لازم برای مخاطبان و محققان و در پایان غلبه ایدههای سرمایهدارانه بر مشارکتطلبی و تعاون، اعلام میکند و یادآور میگردد که راهحلهای ژورنالیستی برای اصلاح این طرح و طرحهای مشابه وجود ندارد و برای تغییرات صحیح نیاز به دگرگونیهای ساختاری و به خصوص تغییر ریلگذاری نئولیبرالیستی است.