مقدمه: پیرو شیوع ویروس کرونا در کشور و ابتلای هموطنانمان به این بیماری، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مأموریت یافته تا نظر صاحبنظران و متخصصان علوم مختلف را درباره چگونگی مواجهه مردم و مسئولان با شرایط بحرانی کنونی دریافت نماید. هدف از این کار، آگاهی‌بخشی بیشتر به مردم، کاهش التهاب و اضطراب عمومی و احیای امید اجتماعی در شرایط ترومای کنونی است.

در این یادداشت، کیانوش عیاری، هنرمند سینماگر به این پرسش پاسخ داده است که نحوه مواجهه درست با کرونا در شرایط فعلی چیست؟

حق نداریم مثل سابق زندگی کنیم

متأسفانه بخش قابل توجهی از جامعه ایرانی خیلی زود تحت‌تأثیر جوسازی‌ها و فضا قرار می‌گیرند. پاشیدن التهاب بیشتر به این فضا و به این جامعه، اوضاع را بدتر می‌کند و اولین اثر هم در دوران و در عصر فضای مجازی این است که حرف‌های بی‌مورد و اغراق‌آمیز، بدون مطالعه، بدون تحقیق، بیشتر در جامعه گسترده می‌شود وحشت عمومی هم بیشتر می‌شود. گرچه اعتقاد دارم به چند درصد از حرف‌هایی که در فضای مجازی زده می‌شود، نباید بی‌اعتنایی کرد و باید آن‌ها را جدی گرفت ولی به‌رغم چنین بینشی، حتی خود من هم وقتی آن‌ها را می‌خوانم دچار نگرانی می‌شوم.

این حرف‌های من شامل جامعه‌ایست که در کمال بی‌شرمی و  بی‌رحمی نسبت به خود و جامعه، وقتی اسم تعطیلات می‌آید، همه به سمت شمال هجوم می‌برند. جامعه‌ای که در آن تحصیل‌کرده هم هست. این برخوردهای مردم شمالی را هم می‌پسندم که خودشان اقدام به بستن راه می‌کنند. نبایستی کار به این‌جا برسد. در رابطه با این جامعه چه باید گفت؟ مردمی که بین‌ آن‌ها درس‌خوانده و تحصیلکرده و صاحب مقام نیز هست ولی مبادرت به چنین اعمال باورنکردنی می‌کنند.

از طرف دیگر اگر قرار باشد بگوییم به مردم ایران روحیه دهیم، وقتی مردم ایران روحیه‌ای ندارند و در وحشت کرونا هستند، درواقع از مرگ می‌ترسند، که البته ترس از مرگ، نیز خیلی طبیعی است، در این جامعه اگر این وحشت‌ها و ترس‌ها هم نباشد و دیگران بخواهند فضا را تلطیف کنند و امید واهی به جامعه دهند، بیشتر منجر به عدم رعایت هشدارها از سوی مردم خواهد شد. این یک پارادوکسی‌ست که درحال حاضر ما درگیر آن هستیم.

گمان می‌کنم که تنها و تنها راه آن است که همه‌چیز صریح گفته شود؛ اگر به بهانه آن‌که ما نمی‌خواهیم باعث وحشت مردم شویم، پنهان‌کاری ‌کنیم، این مسأله فرصتی‌ خواهد شد برای دروغ‌گویان و پنهان‌کاران، برای هرکسی که به نحوی ممکن است منافعش ایجاب کند، دروغ بگوید و اگر دستی در قدرت داشته باشد مثلاً دست به احتکار بزند. بنابراین تنها راه را این می‌بینم که همه‌چیز در دسترس دید همه مردم باشد. شفافیت اگر تنها راه برون‌رفت از وضعیت فعلی نباشد، دست‌کم می‌تواند مهم‌ترین باشد. اگر مردم حرف‌هایی را که از رسانه‌ها می‌شنوند، باور کنند، ممکن است اتفاق مثبتی باشد.

کرونا ممکن است دستاوردهایی داشته باشد که رعایت بیشتر بهداشت، آماده‌شدن برای یک دوره چندماهه و شروع یک زندگی جدید و نادیده‌گرفتن عادت‌های مسموم قبلی، ازجمله مهم‌ترین آن‌هاست. ما حق نداریم که مثل سابق هم زندگی کنیم و درعین حال از خودمان نیز مراقبت به‌عمل بیاوریم.