پژوهش «برآوردي از پیامدهاي روندهاي دينداري در آيندة تبلیغ دين» به دنبال آن است تا احتمال رخدادها در آیندة تبلیغ دین را براساس روندهای اصلی تغییر در دینداری، فهم کند. به‌عبارت دیگر چگونگی انجام این تحولات و میزان اثرگذاری آن بر وضعیت تبلیغ دین را بررسی می‌کند.

در این پژوهش ابتدا «تبلیغ دین» به عنوان یك حوزة اجتماعی تعریف شده و دینداری به عنوان یکی از مهمترین عواملی که تحولات و سبك‌های مختلف آن تأثیر زیادی بر آیندة تبلیغ دین می‌گذارد، مورد اشاره قرار گرفته و سپس تحولات دینداری در میان مطالعات و پیشینه‌های تجربی مرور شده است.

این پژوهش تلاش می‌کند با به‌کارگیری روش چرخ آینده و با تشکیل جلسات ذهن‌انگیزی نخبگان، پیامدهای احتمالی متفاوت و با واسطة روندهای اصلی تغییر دینداری بر آیندة تبلیغ دین را بررسی کند. از این‌رو از میان روندهای تغییر دینداری، پیامدهای سه روند اصلی «افزايش گرايش به دين‌ورزي احساسي»، «رشد گزينش‌گري و ترکیب‌گرايي در دين» و «مطالبه و رواج الگوي درمان‌گرايي و مددکاري اجتماعي در دين» در تبلیغ دین را مورد بررسی قرار داده است.

مطابق یافته‌های این پژوهش، تبلیغ دین در آینده کارِ دشوارتری خواهد شد، به‌گونه‌ای‌ که از فرآیندهای خطی فاصلة بیشتری خواهد گرفت و سازمان‌ها و نهادهای دولتی با چالشِ نقش در آن مواجه خواهند شد.

پژوهشگران در این تحقیق اذعان می‌کنند که تکثّر در الگوها و روش‌های تبلیغی مشهود خواهند بود به‌گونه‌ای که نیاز به خلاقیت و مهارت‌های وابسته به ابداع روش‌های نو در آن محسوس می‌شود. اعزام مبلّغ به شکل متمرکز و از قم به شهرهای مختلف، الگویی ناکارآمد تلقی و به چالش کشیده خواهد شد، درعین‌حال گروه‌ها و مؤسسات تبلیغی با چاشنی درآمدزایی و ارتباط بده‌بستان با مخاطبان، به سمت الگوهای جدیدی از تعامل پیش خواهند رفت.

پژوهشگران در پایان با بیان اینکه در این تحقیق، دربارة آیندة روندهای دینداری قضاوتی نشده است، کار خود را صرفاً ارائه گزاره‌هایی احتمالی از آیندة تبلیغ می‌دانند که تصمیم‌گیران و متولیان تبلیغ دین باید به آنها توجه و با عنایت به احتمال وقوع آن‌ها برنامه‌ریزی کنند.

مقاله «برآوردي از پیامدهاي روندهاي دينداري در آيندة تبلیغ دين» نوشته مجتبی امیری، احمد کوهی و محمدمهدی ذوالفقارزاده، در شماره ۴۵ فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات نوبت بهار ۱۳۹۸ به چاپ رسیده است.

دریافت مقاله