«انگاره‌های اخلاقی در تئاتر ایران» پژوهشی مبتنی بر مطالعۀ موردی و تحلیل ۵ نمایش اجرا شده در سال ۱۳۹۷ است که با روش نشانه‌شناختی، نحوۀ کاربست یا بازنمایی انگاره‌های اخلاقی در آنها را مطالعه می‌کند.

«انگاره‌های اخلاقی در تئاتر ایران» پژوهشی انجام‌شده توسط محمود ترابی‌اقدم در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است که هدف اصلی آن، شناسایی و تبیین انواع آسیب‌های اخلاقی در تئاتر ایران در ابعاد مختلف محتوایی و فرمی اثر و بررسی لزوم به‌کارگیری آنها بر اساس بافت درام است. در این مطالعه، ۵ نمایش «خانه برناردا آلبا»، «تناسخ، سه تا سی و پنج تومان»، «عند از مطالبه»، «نقاشی اشر» و «یک خانواده محترم» بر حسب میزان تراکم نظام‌های نشانه‌ای و معنایی انتخاب و بررسی شده‌اند.

محقق علت این انتخاب را فهم و ادراک علمی و به‌دور از فضاسازی‌های رسانه‌ای درباره نمایش‌ها بیان می‌کند و دستیابی به این هدف را در ترسیم فضای واقعی درباره نحوۀ بازنمایی مسائل اخلاقی در نمایش‌ها موثر می‌داند تا بتواند یاری‌رسان مسئولان فرهنگی در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها پیرامون چگونگی ارزیابی و نظارت بر نمایش‌ها از منظر رعایت قواعد و انگاره‌های اخلاقی باشد.

آثار بر اساس سطوح سه‌گانه دستگاه‌های رمزگانی جان‌فیسک در تئاتر؛ «واقعیت یا رمزگان اجتماعی»، «رمزگان فنی» و «رمزگان ایدئولوژیک» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. سطح اول، مشتمل بر رمزگان محیط و مکان، زمان، ظاهر بازیگران (گریم و نوع پوشش)، رفتار بازیگران (حرکات سر و دست، تماس فیزیکی و ...) و گفتار بازیگران (لحن و طرز بیان، محتوای دیالوگ‌ها و مونولوگ‌ها و ...) است.

در رمزگان فنی نیز لایه‌های نورپردازی، رنگ، موسیقی و افکت‌های صوتی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که محقق کارکرد اصلی آن‌ها را در تقویت یا تضعیف فضای حاکم بر درام و اضافه کردن یا کاستن یک لایه معنایی جدید به لایه‌های معنایی درام، اعلام می‌دارد. سطح سوم نشانه‌ای، رمزگان ایدئولوژیک است که مهم‌تر از لایه‌های دیگر و با تأثیرات عمیق‌تر از سطوح دیگر دانسته شده است.  

محقق پس از بررسی این سطوح و تحلیل نمایش‌های منتخب نتیجه می‌گیرد که به‌جز لایه کلام و گفتار بازیگران، بقیه سطوح رمزگانی و لایه‌های نشانه‌ای، مطلوب هستند و تنها لایه کلام از حد مطلوب فاصله دارد و تأکید می‌کند به دلیل زبانزدبودن درام‌های امروز ایران (در عرصه‌های تئاتر، سینما و تلویزیون) در پایبندی به اصول اخلاقی در سطح منطقه و بعضاً در جهان، نباید این وجه ممیزه و مزیت نسبی درام‌های ایرانی نسبت به رقبای آن، از بین برود.

در پایان این پژوهش، پیشنهادهایی جهت نحوه ارزیابی نمایش‌ها ارائه می‌شود که «بررسی مجزا و نیز همراه با هم لایه‌های نشانه‌ای»، «توجه هم‌زمان به سطوح مختلف رمزگانی نمایش‌ها»، «تمرکز ویژه بر روی لایه‌های سه‌گانۀ ظاهر، رفتار و گفتار بازیگران»، «توجه به الزامات و نتایج بیان مستقیم و غیرمستقیم در نمایش»، «توجه به نحوۀ استفاده از زبان نمادین در نمایش‌ها»، «کنترل کمّیت و تواتر شوخی‌های کلامی عامیانه»، «تأکید بر استفاده از تهمیدها برای جلوگیری از بروز مستقیم کنش» و «استمرار ارزیابی دو مرحله‌ای نمایش‌ها» از آن جمله‌اند.