میثم مهدیار، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در آیین بزرگداشت استاد مرتضی فرهادی، تاکید کرد: استاد فرهادی ثابت کرده که مسیر توسعه ما از درون سنت و فرهنگ ما می‌گذرد و الگوبرداری از شیوه‌های غربی، نه‌تنها مفید نیست بلکه ره به ترکستان می‌برد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به نقل از روابط عمومی بنیاد ایران‌شناسی، آئین «گرامیداشت هفته پژوهش»، با شعار «پژوهش برای ایران»، و هدف تقدیر و تکریم محققان پیشکسوت ایرانی، 29 آذر 1402میزبان مرتضی فرهادی، پدر فرهنگ یاریگری در ایران بود.

در این مراسم میثم مهدیار، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گفت: بحران محیط زیستی و فرهنگی معاصر ایران ضرورت توجه به نظریه صنعت بر فراز سنت دکتر مرتضی فرهادی را بیشتر کرده است. مهمترین ویژگی دکتر فرهادی تلاش وی در شکل‌گیری یک گفتمان مقاومتی و دگرواره است در مقابل گفتمان غالب جامعه شناختی در ایران است که پیش‌فرض‌های تاریخی اش را از نظریه‌های «ایران، جامعه کلنگی» و «استبداد ایرانی» بر می‌گیرد.

بر اساس نظریات یادشده، زیست‌بوم و جغرافیای ایران، شرایطی را ایجاد کرده که در هر صورت مانع توسعه‌یافتگی ایران است. این نظریه‌ها، سیاست و حتی اخلاق در ایران را نیز منحط توصیف می‌کنند. اما در مقابل، فرهادی با گفتمان مقاومتی خود، براساس همین زیست‌بوم و جغرافیا، ثابت کرده که این زیست‌بوم چه پتانسیل‌های خوبی برای توسعه ایران دارد و مسیر توسعه پایدار ما از درون سنت و فرهنگ ما می‌گذرد و الگوبرداری از شیوه‌های غربی صرفا بر پیچیدگی‌ها و مشکلات توسعه در ایران می‌افزاید.

در این مراسم همچنین محمدرضا کتبی، پدر علم افکارسنجی گفت: پژوهش به دو دسته «پژوهش سنتی» و «پژوهش آکادمیک، دانشگاهی و غربی» تقسیم می‌شود که از نمونه‌های پژوهش سنتی در ایران به معماری، خوراک، پوشاک، صنایع دستی، ستاره‌شناسی و کیمیاگری می‌توان اشاره کرد. دسته دوم پژوهش آکادمیک برگرفته از غرب است که ایرانیان غلط الگوبرداری کردند. در حالی که، شیوه غرب به اقتضای نحوه زندگی، شخصیت و سایر مسائل، متفاوت از ایرانیان است. بنابراین شیوه‌های تحقیق آنان نیز برای پژوهش در مورد ایران، مفید نیست. روش پرسشنامه‌ای برای جوامع غربی بسیار راهگشا اما برای ایران و جوامع شرقی بسیار ناکارآمد است.

وی افزود: فرهادی نمونه‌ای کم‌نظیر از محققان ایرانی است که با شیوه‌ای به تناسب فرهنگ و سنت ایرانی، به پژوهش در مورد ایران پرداخته است و هر دو صفت محققان، یعنی علم و اخلاق را داراست.

محمدحسین رجبی دوانی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی نیز در این مراسم گفت: بنیاد ایران‌شناسی وظیفه خود می‌داند که با تاسی از سخن گرانقدر حضرت علی (ع): «العلم سلطان»، از عالمان پیشکسوت ایرانی تقدیر به عمل آورد تا بتواند گامی در جهت افزایش انگیزه خودباوری و اتکاء به‌نفس در جوانان ایرانی بردارد.

در ادامه این مراسم علیرضا شاه‌حسینی گفت: ۲۵ سال از آشنایی من با استاد می‌گذرد و باید از سفرهای تحقیقاتی خودمان در مورد عشایر خاطراتی را بیان کنم. من فرهادی را به‌عنوان «پدر دانش بومی ایران» توصیف کرده و درخواست می‌کنم که وی به‌عنوان «چهره ماندگار» معرفی شود. دو ویژگی «خلاقیت و پویایی دکتر فرهادی» و «دسترسی او به منابع جدید» بسیار مهم ارزیابی می‌شود و از دلایل برجستگی نگارش‌های اوست. آثار فرهادی مجموعه‌ای عظیم از اصطلاحات بومی است که نگارنده آن «ریز مردم‌نگار» به معنی واقعی است.

استاد فرهادی سخنران پایانی مراسم ضمن اشاره به کتاب خویش «کشتکاری و فرهنگ»، به تفاوت‌های اقلیمی ایران و اروپا و همچنین مفهوم «آبادی» و «آبادکردن» که در این اثر بیان شده، تأکید کرد. فرهادی، سابقه 40 هزارساله تمدنی ایران را بسیار قابل توجه بیان کرد و ایران را آغازکننده کشاورزی و دامپروری در جهان معرفی نمود. فرهادی تولید بومی، توسط خود ملت را بسیار ارزشمند توصیف کرد و جامعه ایران را مصرف‌کننده تولیدات غربی، بدون هیچگونه تولید، ارزیابی کرد. فرهادی در پایان اظهار امیدواری کرد که بنیاد ایران‌شناسی بتواند «دانش ایران‌شناسی بومی» را پایه‌گذاری کند.