نشست علمی «فوتبال و برساخت هویت‌های جمعی» با هدف ارائه گزارشی از دو طرح پژوهشی انجام‌شده در پژوهشکده فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، دوشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۰، با حضور مسعود اسدی‌نژاد (پژوهشگر)، اصغر ایزدی جیران (مردم‌شناس و عضو هیأت‌علمی دانشگاه تبریز)، محمدمهدی رحمتی (جامعه‌شناس و عضوهیأت‌علمی دانشگاه دانشگاه گیلان) و با دبیری مصطفی اسدزاده (عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) به صورت مجازی برگزار ‌شد.

در این نشست، ابتدا مسعود اسدی‌نژاد و اصغر ایزدی جیران گزارشی از طرح‌های پژوهشی «اتنوگرافی هواداران فوتبال در ورزشگاه آزادی» و «پژوهشی مردم‌شناختی درباره‌‌ هواداری از تراکتور»، ارائه کردند و سپس، محمدمهدی رحمتی درباره برساخت‌های هویت به ایراد سخن پرداخت.

در بخش اول این برنامه مسعود اسدی‌نژاد با اشاره‌ای مختصر به یافته‌های خود در پژوهش «اتنوگرافی هواداران فوتبال در ورزشگاه آزادی»، تصریح کرد: من از مهر ۹۷ تا پایان اردیبهشت‌ماه ۹۸ یعنی تا زمان پایان لیگ هجدهم، در محیط ورزشگاه حضور یافتم. هرچند، مبنا را صرفاً محیط ورزشگاه قرار ندادم و خیابان‌های اطراف، طریقه رفت‌‌وآمد، دستفروش‌ها و ... نیز در در دایره این بررسی قرار گرفتند که در کنار مشاهده مشارکتی، مجموعاً با ۹۱ نفر از هواداران دو تیم هم مصاحبه صورت گرفت. اولین سوالی که در این پژوهش به دنبال پاسخ به آن بودم، این بود که هواداران دو تیم پرسپولیس و استقلال، به چه دلیل طرفداری از این دو تیم را انتخاب کردند که در پاسخ به آن به عواملی چون تأثیر علایق خانواده، علاقه شخصی، تأثیر ستاره‌های این دو تیم طی بازی در سالیان گذشته، قهرمانی‌های پی‌درپی و یا ویژگی‌های فنی، دست یافتم. در مرحله بعد هواداران در پاسخ به درخواست بیان ویژگی‌های تیم محبوب و مورد علاقه، به سه عامل محبوبیت، تعصب بیشتر و وفاداری و همبستگی، اشاره کردند که نزد هواداران تیم پرسپولیس، این خصوصیات به شدت مورد تأکید قرار می‌گرفت و دقیقاً مخالف آن‌ها را برای هوادارن استقلال درنظر می‌گرفتند. از طرف دیگر، هواداران استقلال، فرهنگ برترو تعصب بیشتر را برای خود و نقطه مقابل آن را برای طرفداران تیم مقابل در نظر می‌‎‌گرفتند. در باب مسأله هویت نیز آنچه که شاهدش بودم این بود که در دربی‌ها و مسابقات لیگ قهرمانان آسیا، طیف وسیعی از طرفداران شهرستانی در ورزشگاه حضور پیدا می‌کردند و هنگام حضور در ورزشگاه، مرز بین تهرانی و شهرستانی از بین می‌رفت که این مسأله در قرض دادن خوراکی، جا باز کردن، تشویق و ...، نمود پیدا می‌‎کرد.

ادامه مطلب