آئین اختتامیه سومین دوره «معرفی برترین‌های پژوهش فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» یکشنبه ۵ دیماه ۱۴۰۰ با حضور محمود شالویی (مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، سید مجید امامی (دبیر شورای فرهنگ عمومی)، بهمن نامورمطلق (رئیس فرهنگستان هنر)، محمدرضا بهمنی (رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی)، محمد سلگی (رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) و جمعی از پژوهشگران حوزه فرهنگ و هنر در محل پژوهشگاه برگزار ‌شد.

محمد سلگی در این برنامه، معرفی پژوهش‌های برتر را یکی از برنامه‌های قدیمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دانست و با توضیح درباره این برنامه گفت: ما این برنامه را در چند بخش انجام دادیم. بخشی مربوط به استان‌ها، بخشی به معاونت‌ها و سازمان‌های وزارتخانه و بخش دیگر، مربوط به پژوهش‌های پژوهشگاه بود که آن‌ها را به طور مستقل دیدیم. بررسی این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که علائق پژوهشی در سال‌های اخیر روبه افزایش بوده و کارهای خوبی انجام می‌شود. خوشبختانه پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات هم طی چند سال اخیر، به مرجع فرهنگی و پژوهش‌های فرهنگی تبدیل شده و اگر کار خود را به عنوان دبیرخانه مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور هم آغاز کند، می‌تواند سبب‌ساز کارهای ارزنده باشد و از طریق هم‌افزایی، سبب گسترش کارهای پژوهشی این حوزه شود.

داریوش مطلبی معاون پژوهشی پژوهشگاه، صحبت از اهمیت پژوهش را باتوجه به آشکار بودن اهمیت آن، امری زائد خواند و درباره اقدامات خاص پژوهشگاه طی سال‌های فعالیت خود اظهار داشت: یکی از اقدامات پژوهشگاه، برگزاری جشنواره پژوهش فرهنگی بوده که تاکنون ۱۵ دوره آن برگزار شده است. دومین برنامه، برگزاری همین دوره‌های معرفی برترین‌های پژوهش فرهنگی است که امروز سومین دوره آن در حال برگزاری است. پژوهشگاه چند اقدام دیگر هم طی دو، سه سال اخیر داشته که دو نمونه از مهم‌ترین آن‌ها، ایجاد کارگروه رصد فرهنگی و دیگری مجمع مراکز فرهنگ‌پژوهی بوده است که امیدواریم با این دو اقدام، هم‌افزایی در حوزه پژوهش‌های فرهنگی و هنری شکل بگیرد.

دبیر علمی سومین دوره معرفی برترین‌های پژوهش‌ فرهنگی، درباره تعداد آثار داوری‌شده دراین دوره گفت: اولین دوره این برنامه در سال ۹۳ و دومین دوره آن در سال ۹۶ برگزار شده است. در این دوره مجموع آثار دریافتی، ۱۶۷ اثر اعم از طرح پژوهشی، کتاب و پایان‌نامه بود. حداقل در سه سال گذشته بالغ بر ۳۰۰ اثر پژوهشی در پژوهشگاه انجام گرفته که آن‌ها هم مستقلاً بررسی و داوری شده‌اند. در این دوره، یکی از استان‌ها، به واسطه اقداماتی که انجام داده بودند، شایسته تقدیر شد. نکته قابل ذکر در این میان آن است که متأسفانه در برخی از استان‌های کشور، کار پژوهشی خاصی انجام نشده و همین مسأله باعث می‌شود که ما از شناخت نیازهای منطقه‌ای و محلی دور بمانیم. لذا جا دارد که پژوهشگاه در زمینه ترغیب آن‌ها، اقدامی کند تا از طریق یک هم‌افزایی بین مرکز و استان‌ها، بتوان به شکل بهتری مسائل مختلف را مدیریت کرد.

بهمن نامورمطلق رئیس فرهنگستان هنر با بیان اینکه باید خیلی مراقب باشیم تا تکرار حرف دیگران نباشیم، مشکلات حوزه پژوهش را در دو مورد دانست و اذعان کرد: یکی از آسیب‌های پژوهش این است که ما پژوهش‌های غربی‌ها را تکرار می‌کنیم. اینکه از تجربیات دیگران باید استفاده کنیم، شکی نیست اما آن‌ها دردها و مسائل خاص خودشان را دارند که به کار ما نمی‌آید. ما ۴ حوزه پژوهش، آموزش، اجرا و آفرینش داریم که اینها به هم متصل نشده‌اند. اگر پیوند میان‌آن‌ها برقرار می‌شد، خیلی از مسائل ما حل می‌شد. ما معمولاً با دو مشکل اساسی در این زمینه روبه‌رو هستیم؛ یکی احساس استغنا مدیران نسبت به پژوهش است که متأسفانه مدیران عرصه فرهنگ و هنر خود را صاحب‌نظر می‌دانند و احساس می‌کنند که یگانه بوده‌اند که انتخاب شده‌اند و به همین دلیل، کم‌کم نسبت به پژوهش احساس بی‌نیازی می‌کنند. 

مشکل دیگر، مستغرق نبودن پژوهشگران است که نه ما به آن‌ها اجازه غرق شدن می‌دهیم به دلیل کمی کردن معیارهای مطلوبیت و نه خود پژوهشگر، در پژوهش خود غرق می‌شود. به همین دلیل است که این درخت میوه نمی‌دهد. پژوهشگر باید آنقدر مستغرق شود که از عالم استدلال به عالم شهود بیاید؛ به مرحله‌ای که همانند ارشمیدس بگوید «یوریکا»؛ یافتم! همچنین، ما نیازمند یک فراپژوهش هستیم تا این پژوهش‌ها را به هم وصل کند چراکه اگر پیوستگی نباشد، روح پیدا نمی‌کند. ما میراث پژوهشی خوبی داریم، باید ببینیم میراث‌داران خوبی هستیم یا خیر!

در پایان این برنامه آثار پژوهشی برتر معرفی شدند که اسامی آن‌ها به این شرح است:

برگزیدگان استان‌ها:

آثار برگزیده:

• بررسی عوامل موثر بر توسعه اقتصاد هنر در استان آذربایجان شرقی/ نجف قراچورلو- فرامرز نوری، جاوید قهرمانی، سعیده صمدزاد
• رصدخانه فرهنگی اجتماعی: مفاهیم، مبانی و اصول راه‌اندازی/ مصطفی نباتی‌نژاد- الهام يوسفي همداني، مهدي آصالح
• 
  

شایسته تقدیر:

• ارزیابی عملکرد شورای فرهنگ عمومی سیستان و بلوچستان در موضوع قومیت‌ها/ حسین مسگرانی

برگزیدگان معاونت‌ها:

آثار برگزیده:

• شناخت و سنجش نیاز معلولان به‌منظور طراحی خدمات و برنامه‌های متناسب برای کتابخانه‌های عمومی/ منصوره فیض‌آبادی
• بررسی مدل‌های کسب‌وکار و قیمت‌گذاری کتاب‌های الکترونیک/ بهروز رسولی
• ارائه الگوی شایستگی رایزنان و وابسته‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور/ حسین چاقمی ابیازنی
• تحول سازمان‌های فرهنگی در عصر فضای مجازی/ محمدرضا بهمنی- مهدی مولایی آرانی، عطیه کشتکاران

آثار منتخب پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات:

حوزه هنر:

• سینمای مستند و مسائل زیست‌محیطی: چارچوب‌بندی پیام‌های بحران آب در مستندهای دهه ۸۰ و ۹۰/ فرزاد غلامی

حوزه فرهنگ:

• ژانر خلقیات و سیاتگذاری فرهنگی در ایران/ ابراهیم توفیق- آرش حیدری، سیدمهدی یوسفی، هادی آقاجانزاده
• تحلیلی نقادانه از پیمایش‌های ملی در ایران/ فاطمه جواهری

حوزه ارتباطات:

• تحلیل انتقادی پلتفرم‌های عمده آنلاین و پیامدهای آنها بر جامعه ایران از منظر حکمرانی و اقتصاد/ حسین حسنی

دفتر طرح‌های ملی:

• سنجش ذائقه سینمایی ایرانیان/ فاطمه فلاح- محمدرحمتی

در بخش استان برگزیده:

•  اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان جنوبی
•  کارشناس مسئول پژوهش شایسته تقدیر: مهین زرنگ

گزارش از: فریبا رضایی

فیلم این نشست را در صفحه پژوهشگاه در سایت آپارات ببینید.