اولین همایش بین‌المللی «پژوهش‌های راهبردی پوشاک ایرانی و سبک پوشش ایرانی اسلامی» بیست و یکم تیر ۱۴۰۱  در تالار سعدی برج میلاد تهران با ارائه ده مقاله به کار خود پایان داد. این همایش به‌عنوان بخش علمی یازدهمین جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر و با محوریت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و انجمن علمی پژوهش‌های هنری ایران  و با مشارکت دانشگاه‌های داخلی و خارجی برگزار شد. سیده‌راضیه یاسینی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و دبیر علمی این همایش در مراسم افتتاحیه، ضمن گرامی‌داشت یاد و خاطرۀ دلاوری مردم مشهد در ۲۱ تیر ۱۳۱۴، در مخالفت با سیاست‌های ضدفرهنگی پهلوی از جمله کشف حجاب و شهادت جمعی از هم‌وطنان در مسجد گوهرشاد، نکاتی در مورد رویکرد این همایش بیان کردند که در ادامه تقدیم می‌شود:

صنعت مد لباس، گرچه از قدرت‌مندترین صنایع اقتصادی جهان است، اما امروزه جایگاه فرهنگی ویژه‌ای دارد. جریان مد لباس که پدیده‌ای تأثیرگذار و زاییدۀ نگرش جدیدی به بدن انسان در اندیشۀ مدرن است، سبک پوشش انسان معاصر را در سراسر جهان دگرگون کرده است. پیش از این، سبک پوشش و لباس‌های متنوع، در فرهنگ اقوام گوناگون جهان، به شماری از نیازهای فطری انسان پاسخ می‌داد، زیرا انسان بنابر کششی ذاتی، دوستدار تمایز است، تمایزی که ازجمله در لباسِ متفاوت، جلوه می‌کند. به این دلیل، تمایزطلبی یکی از دلایل اصلی و بسترساز صنعت فرهنگی مد لباس دانسته می‌شود.

سالیانی است که فعالیت‌هایی دربارة امکان ایجاد صنعتِ فعالِ مد در ایران، شکل گرفته اما به نظر می‌رسد که کماکان، راه‌ درازی در پیش دارد. سیاست‌گذاران فرهنگی کشور به‌ تحقق سبک پوشش ایرانی- اسلامی، به‌مثابه صنعتی خلاق نظر داشته‌اند که مبتنی بر ویژگی‌های ملی و دینی باشد.  با این‌حال، مصادیق گویای آن است که سیاست‌گذاری‌ها چنان بوده که از یک‌سو به اقتضائات صنعت ملی پوشاک ایرانی که مبتنی بر خلاقیت و تولید است توجه کافی نشده و از سوی دیگر، برخی واقعیت‌های فرهنگی- اجتماعی جریان جهانی مد، نادیده گرفته شده است.

در نتیجة این سیاست‌گذاری‌ها، مقولۀ جدیدی به نام «مدِ ایرانی -اسلامی»، برساخته شد که ذاتِ معنایی متعارضی دارد. اول اینکه: سبکِ پوشش اصیل ایرانی را که اساساً دارای اصالت فرهنگی، اجتماعی و دینی است و هویتی پویا اما ماندگار داشته، با مقولۀ مد، که قائم به سلیقه‌سازی‌های زودگذر و آنیِ بی‌ریشه است؛ در هم می‌آمیزد. و دوم: با مشروعیت‌بخشی به جریان اصلی مد در جهان و پنداشت تبعیت‌ ناگزیر از آن، رویکردی التقاطی می‌یابد که به‌جای فهم سبکِ پوشش پویا اما اصیل ایرانیان در گذر از سده‌ها و هزاره‌ها، به مدسازی که مبتنی بر تغییر سریع ذائقۀ  مصرف‌کنندۀ پوشاک است، نظر دارد.   

بدیهی که قرارگیری در چرخۀ پرشتاب مصرف در صنعتِ جهانی مد، نه‌فقط خطری برای اقتصاد ایران است و جامعۀ ایران را به بازارِ مصرف مد جهان تبدیل می‌کند، بلکه اساساً با چشم‌انداز پیش‌بینی‌شده در گفتمان انقلاب اسلامی، برای تحقق سبک پوشش دینی و ملی، فاصلة بسیار دارد. اینجاست که اهمیت بازشناسی صحیح و اصولی مفهوم مد و صنعت جهانی آن آشکار می‌گردد. به نظر می‌رسد چه بخواهیم درصدد گسترش صنعت ملی پوشاک در ایران معاصر برآییم و چه در پی مواجهۀ صحیح جامعة ایران با جریان‌های جهانی مد باشیم؛ الزام خواهیم داشت تا به کارکردهای فرهنگی- اجتماعی- اقتصادی و حتی سیاسی مد، به‌مثابه مفهومی مدرن در جهان توجه کنیم و با رویکردی واقع‌گرا اما سنت‌گرایانه، طرحی نو اما اصیل را برای سبکِ پوشش ایرانیان معاصر را دراندازیم.

شناخت مؤلفه‌های تأثیرگذار در تغییرات سبک پوشش و فراهم‌آوری زمینۀ احیا، ترویج، توسعه و نیز رونق صنعت ملی پوشاک، منطبق بر الزامات فرهنگی و ارزش‌های دینی ایرانِ اسلامی، از چشم‌اندازهای مهم این عرصه است. در این رهگذر، برای نظام‌یافتن سبک پوشش اصیل اما معاصر ایرانی، مقدماتی متناسب با نیازهای ضروری آن و نیز در خورِ تحولات اجتماعی کنونی، فراهم خواهد آمد.

اکنون می‌دانیم که اقتصادِ خلاق و اقتصادِ فرهنگ و هنر، با اقتصاد صنعتِ مدِ لباس، پیوندی تنگاتنگ دارند، به‌نحوی‌که نمی‌توان یکی را از دیگری تفکیک نمود. چگونگی پنداشت از اقتصادِ فرهنگ و هنر، و نقش آن در رشد و توسعۀ اقتصادِ صنعتِ پوشاک، تعیین‌کنندۀ میزان موفقیت کنشگری در عرصۀ این صنعت در ابعاد ملی خواهد شد.    

امروزه چالش‌های هویتی، از سطح امرِ فرهنگی فراتر رفته و شاخصه‌های زندگی اجتماعی افراد را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است؛ چالش‌هایی که با رونق صنعت ملی پوشاک، ذیلِ مقولة سبک پوشش ایرانی- اسلامی، برطرف می‌گردد. نیک می‌دانیم که انواع گوناگون سبک پوشش، می‌توانند هویت اصیل جوامع را تحت‌تأثیر قرار داده، قوت بخشیده یا به مخاطره اندازند. بر همین اساس است که برخی سازمان‌های جهانی از جمله یونسکو، برای رفع مخاطرات هویتی حاصل از جهانی‌شدن، پیشنهادهایی در زمینۀ صنایع خلاق بومی ارائه کرده و بر اهمیت حق انتخاب و حفظ هویت فرهنگی انسان‌ها در دورۀ پرقدرت جهانی‌شدن، تأکید نموده‌اند.

اکنون صنعتِ مدِ لباس، یکی از مهم‌ترین صنایع فرهنگی در جهان به‌شمار می‌رود که ایجادکنندۀ بخشی از هویت فردی و جمعی یا ملی است. در میانۀ عصرِ پرتلاطمِ جهانی‌شدن، تنها فرهنگ‌هایی به حیات خود ادامه می‌دهند که دارای قدرت مبادله و تعامل بوده و در ساختن حیات انسانی و جامعه جهانی مشارکت نمایند. تا پیش از عصر جهانی‌شدن، سبک پوشش در جوامع گوناگون، برخاسته از نظام باورها و اعتقادات و فرهنگ و هنرِ هر جامعه بوده است. اکنون که مخاطرة جدی استیلای فرهنگ مرکز بر پیرامون و به‌عبارتی غرب بر دیگر نقاط جهان، در کانون توجه گفتمان انقلاب اسلامی قرار دارد، از ضروریات تحقق آن، ژرف‌نگری به پدیده جهانی مد در نسبت با سبک پوششی بومی اما متناسب با اقتضائات ایران و ایرانیان معاصر است. از این‌رو همچنان‌که در تدوین سند راهبردی سبک پوشش نیز در نظر آمده، ۳ عامل مهم در تبیین مولفه‌های سبک پوشش بومی در ایران معاصر، به ویژه با نظر به امر پوشش عفیف و حیاورز زنان و مردان، به‌مثابه ضرورت دیرپای فرهنگی و دینی در سرزمین ایران، تعیین‌کننده خواهند بود. این 3 عامل عبارتند از:  ۱.نگرش توحیدی و آموزه‌های اسلامی به‌عنوان بنیان هویت ایرانی، ۲. ظرفیت‌ها و مقتضیات جغرافیای فرهنگی ایران در سبک پوشش و ۳. ماهیت صنعت مد لباس به‌عنوان یک صنعت خلاق فرهنگی در مقیاس رقابت‌های جهانی.

بدین ترتیب، صنعت پوشاکِ ایرانی با برخورداری از ممیزات فرهنگی سبک پوشش بومی، باید به‌مثابه یکی از ضرورت‌های دوامِ حیات فرهنگی ایران در جهان امروز تلقی شود و فارغ از کارکرد اقتصادی آن، ضرورت دارد که با دقت نظر بسیار، مدنظر فرهنگ‌پژوهان و هنرپژوهان و نیز برنامه‌ریزان فرهنگی قرار گیرد.

اولین همایش علمی پژوهش‌های راهبردی «پوشاک ایرانی و سبک پوشش ایرانی- اسلامی»‏ هم‌زمان با یازدهمین جشنواره مد و لباس فجر، طراحی شد و با مساعدت اعضای شورای علمی خود، تلاش کرد با نظام‌بخشی به یک فعالیت پژوهشی موثر، فضا را برای دریافت و انتشار نتایج تحقیقات و مطالعاتی دربارۀ صنعت ملی پوشاک و نیز سبک پوشش ایرانی- اسلامی، فراهم نماید.

شناسایی چالش­ها در مسیر تعمیق سبک پوشش اصیل ایرانی- اسلامی و رصد راهبردهای معطوف به تبیین و ترویج نظری و عملی آن از طریق جریان­‌سازی اندیشه‌ای در فضای نخبگانی، رویکرد اصلی در برگزاری این همایش بود، ضمن آنکه این همایش به مطالعۀ راهکارهای تقویت اقتصاد صنعت پوشاک داخلی، با هدف هم‌سویی بازار پوشاک ایران با اقتصاد مقاومتی نیز نظر داشت. از آنجا که این فعالیت ذیل برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز شورای فرهنگ عمومی قرار گرفته، سیاست اتخاذشده، انتخاب رویکرد راهبردی برای تعریف محورهای علمی همایش بود. این رویکرد به‌طور ضمنی، هم مطالعات راهبردی سبک پوشش ایرانی اسلامی را مد نظر داشت (که از طریق تحقیقات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی در خصوص «پوشش حیاورز ایرانی-اسلامی» دنبال شد)‏ و هم با تمرکز بر پوشاک سلامت‌محور و نیز اقتصاد صنعت پوشاک، رونق سبک پوشش ایرانی اسلامی و تقویت صنعت پوشاک در ایران را، هم‌زمان هدف تحقیق و پژوهش قرار داد.

تدوین سند راهبردی سبکِ پوششِ ایرانی- اسلامی در دولت کنونی، به‌مثابه اقدامی حاکمیتی برای تدقیق در فرهنگ لباس ایرانیان و پوشش آنها، مبنای انتخاب عنوان همایش و به‌تبع، تعیین محورهای موضوعی همایش بوده و بسط تحقیقات متمرکز بر این موضوع را در نظر داشته است.

برنامه‌ریزی برای این همایش از اسفند ۱۴۰۰ آغاز گردید و در اردیبهشت ۱۴۰۱، محورهای اصلی 4‌گانۀ همایش پس از بحث و گفتگو در شورای علمی همایش، تعیین شدند. این محورها با ۳۰ زیرمحور جزئی، زمینه را برای توجه جامعۀ پژوهشگران به نیازهای علمی رشد صنعت پوشاک ایرانی و احیای سبک‌پوشش اصیل بومی، فراهم نمودند.

در فاصلۀ اندک میان اعلام فراخوان تا زمان برگزاری همایش، ۱۰۰ اثر، شامل ۹۶ مقاله و ۴ پایان‌نامه به دبیرخانه ارسال شد. گرچه فراخوان همایش آمادگی خود را برای دریافت گزارش‌ طرح پژوهش نیز اعلام نمود اما در این قالب، اثری دریافت نگردید. توزیع موضوعی ۹۶ مقالۀ دریافت‌شده ذیل محورهای 4 گانه، به  ترتیب به شرح ذیل است:

۳۱ اثر در محور مطالعات تاریخی تطورات سبک پوشش ایرانی،

۲۷ اثر در محور ابعاد فرهنگی- اجتماعی سبک پوشش ایرانی- اسلامی،

۲۵ اثر در محور مطالعات انسان‌شناختی-جامعه‌شناختی سبک پوشش ایرانی- اسلامی،

۱۳ اثر در محور چالش‌های رشد صنعت ملی پوشاک در ایران

از ۴ پایان‌نامۀ دریافت‌شده نیز۳ اثر به محور ابعاد فرهنگی- اجتماعی سبک پوشش ایرانی- اسلامی و ۱ اثر به محور مطالعات انسان‌شناختی-جامعه‌شناختی سبک پوشش ایرانی- اسلامی، مرتبط بودند.

دبیرخانۀ این همایش، در فرصت اندک در اختیار تا زمان برگزاری رویداد، توانست ۱۰ پیش‌نشست علمی را ذیل محورهای پژوهشی همایش برگزار نماید. همچنین دبیرخانۀ علمی همایش با پشتیبانی بخش انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، گزیده‌ای از چکیده مقالات واصله را در یک کتاب منتشر نمود که از میان آثار مذکور، ۱۰ اثر برای ارائه در همایش برگزیده شد. دبیرخانۀ علمی همچنین پس از برگزاری همایش، داوری آثار را آغاز خواهد کرد تا مقالات پذیرفته‌شده را در کتاب مجموعه مقالات این همایش به انتشار برساند. همچنین به دلیل قلت پایان‌نامه‌های دریافتی، دبیرخانه از انتخاب و معرفی اثر برتر، صرف‌نظر نمود.

در برگزاری این رویداد علمی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، کارگروه سامان‌دهی مد و لباس شورای فرهنگ عمومی، و انجمن علمی پژوهش‌های هنری، مشارکت داشتند. همچنین دانشگاه تهران، دانشگاه علامه، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه‌های فلورانس و بولونیای ایتالیا، و دانشگاه تکنولوژی از کشور هند، از برگزاری این رویداد حمایت کردند. اعضای شورای علمی همایش نیز به نمایندگی از دیگر مراکز علمی کشور در این رویداد، دبیر را همراهی نمودند که عبارت هستند از: دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه تهران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه یزد، دانشگاه ارومیه، دانشگاه شیراز، دانشگاه مشهد، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دانشگاه کردستان و پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

پیش‌نشست‌های تخصصی این همایش که در بازۀ زمانی ۲۴ خرداد تا ۱۴ تیر ۱۴۰۱ برگزار شدند نیز بدین شرح است: