چهل‌ودومین گزارش مرکز رصد فرهنگی کشور با عنوان «تابعیت مادرانه  در تعلیق» منتشر شد. بنا به اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، این گزارش به مسأله تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی می‌پردازد و تلاش دارد روند قانونی طی‌شده در مورد قانون تابعیت مادرانه را به‌طور خلاصه شرح دهد. این گزارش همچنین به استناد آمارهای موجود و نیز روایت‌هایی از زندگی این افراد، وضعیت فعلی را تبیین می‌کند و با تشریح ابعاد فرهنگی زیستار مادرایرانی‌ها، پیشنهادهایی را برای سیاستگذاری در این حوزه ارائه می‌دهد.

براساس داده‌های موجود، تعداد فرزندان بی‌شناسنامه حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی بیش از 100هزار نفر است. بسیاری از این افراد بیشتر خود را به‌سمت مادر متمایل می‌دانند اما در جامعه این‌طور پذیرفته نشده‌اند و ازاین‌رو درگیر سرگردانی هویتی هستند. بی‌هویتی قانونی مادرایرانی‌ها نتایج عمیق فرهنگی در زیستار فردی افراد و جامعۀ پیرامونی به‌وجودمی‌آورد و در نسل‌های بعدی آسیب‌های فرهنگی اجتماعی بزرگ‌تری را در پی خواهد داشت.

به استناد این گزارش، آخرین قانون قابل‌ارجاع برای تابعیت مادرایرانی‌ها «قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی» مصوب سال 1398 است. مادۀ 41 طرح سازمان ملّی مهاجرت صراحتاً قانون سال 1398 را لغو می‌کند. تعداد افرادی که تا پایان سال 1401 برای دریافت شناسنامه از طریق قانون سال 1398 در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند، 109هزار و 198نفر ذکر شده است. شناسنامه‌های صادرشده براساس قانون سال 1398 تا پایان سال 1401 در کلّ کشور 15هزار و 800 نفر بیان شده است.تاکنون در استان سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی که بیشترین تعداد مادرایرانی‌ها را دارند، به‌ترتیب 4 و 398 شناسنامه صادر شده است. 51.3درصد تهرانی‌ها موافق اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی هستند.