سهخِشتیهای کُرمانجی گونهشناسی شد
گزارشی از طرح خاتمهیافته پژوهشکده هنرپژوهش «گونهشناسی و تحلیل معناشناختی سهخِشتیهای کُرمانجی» در پژوهشکده هنر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، با تحقیق و نگارش دکتر اسماعیل علیپور به پایان رسید.
سهخِشتی یکی از انواع شعر کرمانجی (بزرگترین شاخۀ گروه زبان کُردی و از زیرمجموعۀ زبانهای هند و اروپایی) با سه مصراعِ مقفّی است که به هر کدام از آنها «خشت» گفته میشود. سهخشتیها جزیی از ادبیات عامه هستند و غالباً بهصورت شفاهی و سینهبهسینه منتقل و حفظ شدهاند.
در این پژوهش، به «گونهشناسی» و «زمینههای معنایی» آفرینش سهخشتیهای کرمانجی پرداخته شده است. محقق ضمن گردآوری این سرودهها به تحلیل آنها با توجه به «نظریۀ ژانر» پرداخته و آنها را در سه دستۀ حماسی، غنایی و اندرزی (تعلیمی) معرفی نموده است.
یافتههای پژوهش نشان میدهد که در گونۀ حماسی، رخدادهای تاریخی بیشترین سهم را داشتهاند. گونۀ غنایی در دو نوع عاشقانههای داستانی و غیرداستانی نسبت به دو مورد دیگر بسامد و تنوّع بیشتری داشته است. آموزههای اندرزی-تعلیمی و توصیف زندگی ایلیاتی و کوچنشینی هم بخش دیگری از زمینههای معنایی سهخِشتیهای کُرمانجی را تشکیل میدهد. نتایج این تحقیق، افق جدیدی از سهخشتیهای کرمانجی را فراروی مخاطب خواهدگشود و موجب درک و دریافت تازهای از جنبههای فرهنگی-هنری این سرودهها خواهد شد.