چگونه فلسطینیانی که هیچگاه سرزمین مادری را ندیدهاند، قلبشان برای آن میتپد
معرفی کتاب نکبت: فلسطین، سال ۸۴۹۱ و دعاوی حافظهکتاب «نکبت: فلسطین، سال ۸۴۹۱ و دعاوی حافظه» اثر مشترک دو انسانشناس برجسته معاصر (لیلا ابولوقود، تبعیدی فلسطینی، و احمد سعدی) است که به همت احمد نادری (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) و محسن منجی (پژوهشگر غرب آسیا) ترجمه شده و در پاییز 1397 از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.
نام گذاری این اثر، بر اساس واقعهای در سال 1948 در نقطۀ عطف تاریخ فلسطین (روز نکبت؛ روز تشکیل دولت اسرائیل) است؛ روزی که مهاجرت اجباری و دستهجمعی فلسطینیها با ترک دیارشان شروع شد.
با گذشت قریب به یک دهه از اشغال فلسطین، نویسنده در رویکردی انسان شناختی میکوشد تا به این پرسشها پاسخ دهد که: «چگونه هنوز واقعه اشغال فلسطین زنده است و نسلهای جدید با چه فرآیندی با آن ارتباط برقرار میکنند؟»، «چگونه فلسطینیانی که هیچگاه سرزمین مادری را ندیدهاند این گونه قلبشان برای آن میتپد و هویتشان را با آن بازیابی میکنند؟»
این اثر، با رویکرد تاریخی از آنچه که بر فلسطین رفته، نگاشته شده و به خاطرات تاریخی فلسطینیها نیز اشاره شده است.
این مجموعه در سه بخش و 10 فصل تدوین شده است. بخش اول با عنوان «مکانهای حافظه»؛ سه خاطره با عنوانهای 1-تجاوز در قوله، روستای ویرانشدۀ فلسطینی؛ 2- نقشنگاری گذشته، بازآفرینی میهن؛ و 3- بازگشت به نیمه ویرانهها را شامل میشود.
بخش دوم با عنوان «وجوه حافظه» متشکل از سه خاطره با عنوانهای:1- تکرار، انباشت و حضور؛ 2- داستانهای زنان از نکبت: میان بودن و دانستن؛ و 3- استمرار تروما و مبارزه است.
بخش سوم (پایانی) با عنوان «نقصان حافظه» نیز در قالب 4 خاطره با عنوانهای:1- رجعت رازآلود حافظه؛ 2- جنسیت خاطرۀ نکبت؛ 3- خاطرات فتح: شاهد مرگبودن در طنطوره؛ و 4- سیاست شاهد، گردآوری شده است.
کتاب با مؤخرهای با عنوان «تأملاتی درباره بازنمایی، تاریخ و مسئولیت اخلاقی» پایان مییابد.