کتاب «رده‌بندي و رتبه‌بندي بازي‌هاي ويدئويي و رايانه‌اي (محتواسنج فرهنگي بازي‌ها)» به کوشش دكتر مسعود كوثري و همكاران ايشان دكتر بهناز دوران و دكتر مقداد مهرابي نگارش شده است. این اثر در سال 1393 توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به چاپ رسیده است.

 دکتر مسعود کوثری عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. وی در سال 1369 مدرک کارشناسی خود را در رشته جامعه شناسی از دانشگاه فردوسی مشهد اخذ نمود و تحصیلات کارشناسی ارشد و دکترای خود را در همان رشته در دانشگاه تربیت مدرس، طی سال‏های 1375 و 1381 به پایان رساند.

 از ایشان کتاب‏های زیادی به چاپ رسیده است. از کتاب‏های منتشرشده وی می‏توان به «ادبیات جنگ و موج نو»، «نقاب نقد»، «اطلس ایران»، «نظریه‏های آنومی اجتماعی» و «جهان فرهنگی کاربران ایرانی در شبکه دوست‏یابی اورکات» اشاره کرد.

 همچنین وی بیش از 20 مقاله منتشر کرده و یا در همایش‏ها و سمینارهای مختلف ارائه کرده است که از آن جمله می‏توان به «نشانه‏شناسی موسیقی مردم‏پسند»، «سکولاریسم، پساسکولاریسم و تلویزیون»، «مصرف تلفن همراه در بین جوانان مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران» و «سواد رسانه‏ای و زندگی در عرصه عمومی نوین» اشاره کرد.

 بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای بیش از یک دهه است که به یکی از سرگرمی‌های اصلی کودکان و نوجوانان تبدیل شده است. گردش مالی بالای صنعت بازی و آثار روانی و اجتماعی گسترده آن، توجه بسیاری از محققان، سیاستمداران و والدین را به خود جلب کرده است.

 هدف اين کتاب، بررسي عناصري است كه در ساخت يك نظام رده بندي موثرند. علاوه بر آن تلاش شده تا بر اساس مقدمات نظري يك نظام رده بندي جديد هم پيشنهاد شود كه علاوه بر بهره‌برداري از نظام‌هاي رده بندي موجود، نه تنها به «رده‌بندي» بازي‌ها، بلكه به رتبه يندي آنها نيز بپردازد.

 اين پژوهش كه براي اولين بار است در ايران انجام مي شود يك نظام دوجانبه براي رده بندي و رتبه بندي بازي ها پيشنهاد مي‌كند. چنين كاري در هيچ يك از نظام هاي موجود رده بندي سابقه ندارد و حساسيت نظام هاي موجود را افزايش مي دهد. پژوهشگران اين اثر اين نظام را محتوا سنج فرهنگي ناميده‌‌اند؛‌زيرا به ارزيابي و تمايز محتواهاي بازي‌هايي كه به ظاهر براي يك رده سني مناسب‌اند مي پردازد و آن را بر روي يك شاخص 100 درجه اي نشان مي دهد.

 كتاب حاضر در چهار فصل تدوين شده است:

 در فصل اول با عنوان «نظام‌هاي رده‌بندي بازي‌هاي رايانه‌اي» ضمن بررسی کلیه نظام‌های رده‌‌بندی بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای و برخی نظام‌های رسانه‌ای دیگر، شیوه‌های رده‌‌بندی، شاخص‌ها، مسائل حقوقی و دیگر مسائل مربوط به این نظام‌ها معرفی شده‌اند. در پایان، بر اساس این بررسی‌ها توصیه‌هایی برای تدوین نظام رده‌بندی در ایران ارائه شده است.

 فصل دوم اختصاص به روش تحقيق در این پژوهش دارد. در فصل اول، نظام ترکيبي پيشنهادي ارزيابي بازي‌ها معرفي شد. اين نظام ترکيبي از «رده‌بندي» و «رتبه‌بندي» بازي‌هاست. براي انجام اين دو کار، تغييري در نحوة ارزيابي بازي‌ها به عمل آمده تا همزمان رده‌بندي و رتبه‌بندي بازي‌ها امکان‌پذير شود. پيشنهاد نویسنده انجام ارزيابي محتوايي بازي در سه بعد رويه، روايت و محتواست که در فصل دوم نحوة سنجش آنها را توضيح داده است. پس از آن، به نحوة ساخت شاخصي براي ارزيابي کيفي (محتواسنج فرهنگي) بازي پرداخته است.

 فصل سوم به يافته‌هاي تحقيق(رده‌بندي بازي‌هاي (محتواسنج فرهنگي) اختصاص دارد. نتايج ارزيابي روان‌شناسان از 21 بازي ارائه شده که خلاصة آن را ديده و بر اساس آن به بررسي محتواي بازي پرداخته‌اند، نکات جالب توجهي را آشکار مي‌سازد. نویسنده نخست، براي هر بازي ارزيابي، چهار روان‌شناس را بر اساس مقوله‌هاي هفت‌گانه ارزيابي يعني خشونت، نمايش خشونت، ترس و وحشت، رفتار زيان‌رسان/غيرقانوني، بدزباني و دشنام، برهنگي و محتواي جنسي، ارائه کرده است. سپس رده‌بندي سني آنان را با رده‌بندي سني همين بازي‌ها در سايت پگي مقايسه کرده است. اعداد داخل خانه‌ها در کلية جداول‌ اين فصل نمايانگر تعداد ارزياباني است که به يک مقوله نمرة معين داده‌اند.

 در فصل چهارم به سنجش نگرش والدين به نظام‌هاي رتبه‌بندي و ميزان اطلاع آنها از نظام‌هاي رده‌بندي و همچنين ميزان هراس اخلاقي آنان از بازي‌هاي رايانه‌اي پرداخته شده است. نتايج به طور خلاصه حاکي از آن است که اطلاع والدين از نظام‌هاي رتبه‌بندي اندک است؛ ولي تمايل دارند که در اين زمينه آموزش ببينند يا اطلاعات لازم در اختيار آنان قرار گيرد. از طرفي، هراس والدين در مورد بازي‌ها عموماً به افت تحصيلي فرزندان آنان مربوط مي‌شود و نگراني ايشان در مورد ساير جنبه‌هاي بازي کمتر است. يعني اگر بازي‌ها سبب افت تحصيلي نشوند؛ ميزان نگراني والدين بسيار کمتر خواهد شد.

 به نظر مي‌رسد که گسترش سواد بازي در ميان بازيکنان و والدين از اهميت بسيار زيادي برخوردار است و يکي از وظايف سازمان‌ها و نهادهاي موجود (از جمله بنياد ملّی بازي‌هاي رايانه‌اي) گسترش سواد رسانه‌اي در جامعه است که متأسفانه تلاش‌ها در اين زمينه هنوز چندان که بايد و شايد گسترش نيافته است. آنچه در جامعه بيشتر شاهد آن هستيم، گسترش هراس از بازي‌هاست و اين امر مي‌تواند مانع جدي براي تلاش والدين به منظور فهم بازي‌هاي رايانه‌اي و استفادة درست از آنها براي سرگرمي و آموزش کودکان و نوجوانانشان باشد.