اديان توحيدي از جمله اسلام، عمدتا از سه بخشِ پرستش خداي يكتا؛ تكاليف اخلاقي؛ و مناسك ديني تشكيل شده‌اند. دو مورد نخست، يعني پرستش خداي يكتا و تكاليف اخلاقي، گوهر و اصل دين به شمار مي‌روند كه مشترك بين تمام اديان توحيدي هستند و مورد سوم، يعني آئينها و مناسك ديني كه شامل اعمالي همچون نماز جماعت، نماز جمعه، اعمال حج، هيئت‌ها و زيارت قبور ائمه مي‌شود؛ كاركردهايي چون بروز اجتماعي دينداري، يكپارچگي مسلمانان، ارتقاي معنويت، رشد اخلاقي و آرامش‌بخشي روحي دارند.

پديده كرونا به طور موقت موجب توقف مناسك و شعائر ديني شده است، البته بي‌آنكه خدشه‌اي به اصالت دين‌داري يعني پرستش خداي يكتا و اداي تكاليف اخلاقي وارد كرده باشد؛ حتي از يك سو باعث نزديكي بيشتر به خداوند به مثابه تنها تكيه‌گاه آرامش‌بخش به هنگام بروز وقايع خارج از قدرت بشر شده و از سوي ديگر با افزايش رفتارهاي انساني و فداكارانة كادر درمان و بهداشت؛ و هم‌دلي و كمك‌رساني اقشار مختلف جامعه باعث ارتقاي اخلاق گرديده است. در خصوص تعطيلي موقت اعمال و مناسك ديني هم اين پيام را با خود به همراه آورده است كه اولا دين براي خدمت به انسان آمده است و نه بالعكس. از اين رو وقتي پاي جان آدمي در ميان باشد،‌ اولويت با جان گرانبهاي اوست، حتي به قيمت تعطيلي موقت آئين‌هاي ديني. ثانيا تعطيلي موقت اعمال و مناسك ديني، مانعي براي اداي فردي بسياري از مناسك ديني به شمار نمي‌رود. همانطور كه مي‌دانيم «بعد منزل نبود در سفر روحاني». چه بسا مي‌توان در فرديت خود خالصانه‌تر به ائمه اداي احترام كرد و صادقانه‌تر بدانها توسل جست. از اين رو تعطيلي موقت اماكن ديني نه تنها بي‌احترامي به آنها نيست و شكستي براي دين محسوب نمي‌شود، بلكه نشان‌دهنده ارزشي است كه دين براي جان آدمي قائل شده و به همين خاطر حفظ جان انسان  را نسبت به مناسك ديني اولويت داده است.

متاسفانه جهل ديني چنان در ميان برخي مدعيان دين‌داري گسترده است كه حتي اگر از ويروس كرونا جان سالم به در ببريم، ويروس جهالت ديني دامنمان را به راحتي رها نمي‌كند؛ البته در كنار جهالت ديني شاهد جهالت مدني نيز هستيم. ليسنده حرم دچار جهل ديني است و بار و بنه سفربسته گرفتار جهل مدني است. شكستن در  حرم توسط مدعي دينداري جهالت است و شركت در مراسم چهارشنبه سوري توسط مدعي مدرنيته جهالت است. هر دوي اين مدعيانِ دين داري و مدرنيته، با سلامت جامعه بازي مي‌كنند و جان انسانها را به خطر مي‌اندازند. طبق گفته متخصصان سلامت، هر يك نفر حتي بي آنكه بداند مي‌تواند چندين نفر را آلوده كند و در قتل عزيزانش و هم وطنهايش دست داشته باشد. 

مي فهمم كه شركت نكردن در مناسك ديني براي كساني كه اين امر برايشان جزء لاينفك دينداري به شمار مي‌رود، سخت است؛ اما كرونا علاوه بر مناسك ديني؛ رخدادهاي ورزشي، صنعت گردشگري و گردهم‌آيي‌هاي هنري را نيز در تمام دنيا تعطيل كرده است، زيرا حق حيات از هر حقي در دنيا باارزش‌تر است،‌ هر حقي در صورتي حق به شمار مي‌رود كه حياتي وجود داشته باشد،‌ اگر حيات از ما سلب شود،‌ حق شركت در مراسم ديني به طريق اولي از ما سلب شده است. از اين رو اين وضعيت يك شرايط ويژه است كه هر كس به سهم خودش و با برخورد عاقلانه يا جاهلانه با آن مي‌تواند در توقف يا انتشار آن نقش داشته باشد. پس شرايط را درك كنيم، صبوري پيشه كنيم و به ياد داشته باشيم هر كس جان مردم را به خطر بيندازد، چه ليسنده حرم و چه رقصنده چهارشنبه سوري باشد، جاهل و احتمالا قاتل است.