اجلاس یک‌روزه «تبیین اندیشه‌های حضرت امام خمینی^(ره) در حوزه فرهنگ و هنر»، با حضور آیت‌الله سیدحسن خمینی و سید عباس صالحی (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) چهارشنبه ۲۹ بهمن ۹۹ برگزار ‌شد. 

بنا به اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، به نقل از ایرنا سیدعباس صالحی  در  اختتامیه اجلاس تبیین  اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) در حوزه فرهنگ و هنر، اظهار داشت: توجه امام راحل به اینکه بسیاری از عناوین در آیات، روایات و اخلاق فقهی ذاتی نیستند بلکه عرضی هستند مانند حکم ایشان در مورد نگهداری شطرنج و مجسمه سازی بسیاری از مشکلات را در حوزه هنر برطرف ساخت.
وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) از یک سو شخصیتی عارف، از سویی دیگر شخصیت مرجع و مجتهد و از جهتی دیگر شخصیت رهبر سیاسی، اجتماعی و بنیانگذار انقلاب را دارا بودند، افزود: ترکیب این سه نوع شخصیت نگاه ویژه ای به ایشان در حوزه هنر داده بودند.
صالحی ادامه داد: نگاه امام راحل به هنر در این جمله ایشان که می فرمایند: “هنر انقلابی، اسلامی و دینی آن هنری است که مرکزش جمال حق است” خلاصه می شود.

این مسئول  با اشاره به اینکه نگاه امام خمینی (ره) به هنر داری سه گزاره است، خاطرنشان کرد: گزاره اول که مبتنی به سنت عرفا است، می گوید که خداوند در ذات و اخبار یک زیبای مطلق است.
صالحی اضافه کرد: گزاره دوم حضرت امام خمینی (ره) به مقوله هنر معتقد است که هستی زیباست، هستی را نمی توان به زیبا و نازیبا تقسیم کرد بلکه تمام ذرات کائنات، آیات، مرعات و تجلیات همه جمال جمیل عز وجل هستند.
وی با بیان اینکه گزاره سوم نگاه امام (ره) به هنر در نوع زیبا شناسی، هستی شناسی و معرفت شناسی است که معتقد است هر چه ناب تر و خالص تر باشد زیبا تر است، افزود: گزاره های ایشان بیانگر این امر هستند که هنرمند اول باید زیبایی را درک و سپس زیبایی را خلق کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: هنرمند برای خلق هنر و زیبایی باید اول آن را به خوبی درک و سپس تولید کند، هنرمند واقعی همیشه در این دور تسلسل می ماند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عرف را کلید دیگر حضرت امام خمینی(ره) در مقوله فرهنگ دانست و گفت: ایشان نیز به مانند سایر فقه های دیگر زمان خود معتقد بودند که عرف فقط به معنای فهم معنای مشترک نیست بلکه عرف جایگاه تطبیق را نیز دارد، مثلا در مقوله موسیقی سلیقه شخصی و فرد درمیان نیست ملاک عرف جامعه و تطبیق آن است.
صالحی با بیان اینکه کلید چهارم امام خمینی (ره) در مقوله هنر مصلحت است، افزود: ایشان به خوبی درک کرده بودند که حد و مرز نظم اجتماعی و نظام اسلامی مصلحت است، امام (ره) به عنوان یک فقیه اجتماعی گرا نه یک به عنوان یک فرد فردگرا به خوبی به جایگاه مصلحت در ایجاد نظام اجتماعی پی برده بود.

وی تاکید کرد: بر اساس نظر امام خمینی (ره) نظم اجتماعی و نظام نظام اسلامی مصلحت هایی را ایجاد می کند که باید عنوان براساس آنها تغییر یابند، مصلحت جامعه بسیار مهم تر از نظر فرد یا افرادی خاص است.
مقام عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه کلید پنجم امام خمینی (ره) عنصر زمان و مکان در عرصه هنر است، اضافه کرد: بسیاری از موضوعات را نمی توان با معیارهای سابق شناخت و در مورد آن حکم صادر کرد بلکه باید همه موارد براساس زمان و مکان تعرف شوند.
صالحی یادآور شد: هنرمندان کشور و کسانی که جریان نظری هنر را دنبال می کنند باید بیش از گذشته از کلیدهایی که امام خمینی (ره) در اختیار ما گذاشته اند استفاده کنند تا شاهد رشد و توسعه در این حوزه باشیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به بررسی دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) از نگاه سیاسی، اجتماعی و رهبری انقلاب به مقوله هنر اشاره کرد و گفت: ایشان معتقد بودند هنر باید تفکرزا و غفلت زدا باشد، بنیان گذار کبیر انقلاب در پیامی که در سال ۶۳ خطاب به هنرمندان داده اند به صراحت فرموده اند: “به هر وسیله که می توانید غفلت زدایی کنید، هنر اسباب غفلت نیست بلکه اسباب فطرت و تفکر است.
صالحی یادآور شد: امام راحل معتقد بودند که چیزهایی که به سادگی نمی توان دید باید در هنر به آن توجه شود.
وی با بیان اینکه اخلاقی بودن یکی دیگر از موارد مورد تاکید بنیانگذار کبیر انقلاب در مقوله هنر است، ابراز کرد: ایشان در مورد سینما می فرمایند که باید اخلاقی باشد، اخلاقی بودن عنصر دیگری است که برای عرصه هنر اهمیت فراوانی دارد.
صالحی اضافه کرد: مرز بین انسان و حیوان ناطق بودن نیست بلکه اخلاقی و غیراخلاقی بودن است، هنر اسلامی هنری می باشد که می تواند ارزش های ناب اخلاقی را به نمایش بگذارد.
این مسئول در خدمت مردم بودن را از دیگر ارزش های مدنظر امام خمینی(ره) در موضوع هنر عنوان کرد و افزود: هنر متعالی از دیدگاه ایشان هنری است که بتواند در خدمت مردم باشد، سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت مردم باشد.
صالحی با بیان اینکه هنر از دیدگاه امام راحل باید تقویت کننده روح عزت در میان مردم باشد، اظهار داشت: هنرمندان، نویسندگان و شاعران باید روح شجاعت و حماسه را در میان مردم تقویت کنند.
مقام عالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه امام راحل معتقد بودند هنر باید در خدمت انصاف و عدالت ملی و جهانی باشد، افزود: هنر باید زبان خاموشان، افراد بی رسانه و زبان کام بریدگان باشد، هنر در عرفان اسلامی ترسیم کامل عدالت، شرافت و انصاف است.

حجت الاسلام سید حسن خمینی نیز در آیین اختتامیه اجلاس تبیین اندیشه های امام راحل در حوزه فرهنگ و هنر افزود: فرهنگ انقلاب اسلامی عزتمندانه و به نوعی همسان و هم خاستگاه با نفی استعمار و استبداد است.

یادگار امام راحل با بیان اینکه انقلاب اسلامی انقلاب روشن اندیشان دینی بود متحجران، اظهار داشت: و هرگونه مصادره انقلاب توسط متحجران، به بیراهه کشاندن و از بین بردن انقلاب است که موتور محرکه انقلاب را از کار می‌اندازد.

وی خاطرنشان کرد: افکار بسته ای که توان سازگاری با دنیای معاصر را ندارد، هیچ دخالتی در پیدایش انقلاب نداشته و دزدانه بر سر سفره انقلاب نشسته است.

حجت الاسلام خمینی با بیان اینکه رهبران انقلاب صاحبان اندیشه مصالحه با دنیای جدید، از منظر دینی بودند، تاکید کرد: این رهبران فرهنگی را بر شانه خود حمل می کنند که ارزشهای دینی را با دنیای معاصر آشتی می دهد، اماگاهی این مسئله به فراموشی سپرده می شود.

تولیت حرم مطهر امام راحل ادامه داد: تحجر به معنای ناتوانی در همراهی با دنیای معاصر است. باید بپذیریم آینده دینی ما از راه تلفیق آشتی جویانه فرهنگ دینی با دنیای معاصر است در غیر اینصورت همواره یک گام عقب هستیم؛ در حالی که فقه امام می گوید یک گام جلو باشید و دنیایتان را بشناسید.

وی گفت: توجه به عنصر زمان و مکان در اجتهاد، فتوای فراموش شده امام (ره) است، پیام امام در عرصه فرهنگ این نیست که به گذشته برگردیم از گذشته عبور می‌کنیم، بلکه راه سومی وجود دارد و آن این است که با اجتهاد، راهی به آینده می‌گشاییم؛ نه اینکه عقب برویم و فقط احکام ضروری را مد نظر داشته باشیم. 

یادگار امام راحل خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی یک هنر است و خالق این هنر امام بزرگوار ما بود. در انقلاب، خواسته های فردی از بین رفت و همه با هم شده بودند؛ و چه هنری بالاتر از آنچه که اتفاق افتاد.

وی با بیان اینکه «ما شدن» هویت و هنر ساز است، افزود: هنر امام ایجاد سمفونی در یک جامعه به هم ریخته است، اگر کسی آمد و فضا را آرام کرد، منیّت ها گم می شود؛ البته در این فضا همه آن «من» ها بزرگتر هم می شوند.

تولیت حرم مطهر امام راحل گفت: مشکل این است که از امام، فقط «می گوییم»؛ در حالی که باید عمل کنیم و چون او شویم؛ گرفتار هزارتوی الفاظ و گفتار هستیم. 

حجت الاسلام سید حسن حمینی یادآور شد: حضور در حرم امام و تجدید میثاق نمی تواند فقط ظاهری باشد و ای کاش این حضور همراه با بازخوانی بخشی از اندیشه های امام باشد.

حجت الاسلام محمد علی خسروی دبیر علمی این اجلاس، نیز در مراسم اختتامیه اجلاس تبیین اندیشه های امام راحل در سخنانی گفت: مسئله اندیشه امام (ره) مسئله مهمی است، اساسا انقلاب اسلامی برپایه اندیشه، فرهنگ و خصوصیات اخلاقی امام تجلی پیدا کرد که خداپرستی و خودسازی چیز دیگری نیست.

وی افزود: امام در دوران جوانی و میانسالی عمر خود را صرف رسیدن به خدا و راهی جز خودسازی مطرح نکرد و اولین کتاب خود در حوزه اخلاق و تربیت است و تا آخر این سیر و سلوک را طی کرد.

دبیر علمی اجلاس تبیین اندیشه های امام خمینی (ره) ادامه داد: کسانی که می خواهند با راه و روش امام قرار بگیرند می توانند به کتاب چهل حدیث و یا کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل مراجعه کنند که در این کتاب می فهمیم که در عالم جز خدای متعال هیچ قدرتی وجود ندارد و همچنین می فهمیم راه رسیدن به خدا ترک ظلم و تواضع و دفاع از حقوق دیگران است.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از دلسوزان برای نجات مردم راه را اشتباه رفتند و به جای ریشه به شاخه درخت تکیه زدند و با این روش آسیب هایی به انقلاب وارد شد.

حجت الاسلام خسروی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی درخت بالنده ای است که ریشه آن در اعماق قرآن و حدیث و حقایق علمی و عقلی است و نمونه های فراوانی دارد.

وی در بخش دیگری از سخنانش به خصوصیات اخلاقی برجسته حضرت امام (ره) اشاره کرد و گفت: در روز ۱۲ بهمن وقتی که هواپیمای حضرت امام در فرودگاه نشست حضرت آیت الله پسندیده برای دیدن برادر خود از پله ها بالا رفت تا پس از سال ها حضرت امام را ببیند، وقتی که امام می خواست از پله های هواپیما پایین تشریف بیاورند ابتدا به آیت الله پسندیده گفتند که اول شما برید پایین که برخی از دوستان گفتند که تمامی دوربین های تلویزیونی و مردم می خواهند رهبر انقلاب را ببینند اما امام حاضر نشد و فرمودند که آیت الله پسندیده حق پدری دارند و من جلوی ایشان حرکت نمی کنم.

حجت الاسلام خسروی یادآور شد:‌ حضرت امام با این کار یک باور اخلاقی که احترام به بزرگتر است را فدای این انقلاب کرد و پس از لحظاتی ایشان از پله های هواپیما پایین تشریف آوردند.

وی تاکید کرد: فرهنگ انقلاب اسلامی و سبک زندگی اسلامی بر پایه احترام به بزرگتر، ایمان، از خودگذشتگی، تدبیر و امید شکل گرفته و در خانواده ای که بزرگتری وجود نداشته باشد انواع آسیب های اجتماعی شکل خواهد گرفت.

دبیر علمی اجلاس تبیین اندیشه های امام خمینی (ره) درباره اهمیت برگزاری این اجلاس مهم و تاثیر گذار نیز گفت: بدنبال تفاهم نامه ای که یک سال و نیم قبل توسط وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی جناب آقای دکتر سید عباس صالحی و تولیت آستان حضرت امام خمینی (ره) حجت الاسلام سید حسن خمینی منعقد شد یکی از این بندها برگزاری نشست یک روزه ای بود که با حضور مدیران سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان های وابسته راجع به اندیشه های حضرت امام (ره) همفکری شود که از یک سال پیش مسئولیت این کار بر عهده پژوهشگاه فرهنگ و هنر وزارت فرهنگ و ارشاد گذاشته شد که با حضور اساتید و کارشناسان برنامه ریزی شد و در چهار کارگروه رسانه و مطبوعات، فضای مجازی، فرهنگ عمومی، هنر و سینما این کارگروه ها شکل گرفت و همچنین در نشست قبل از ظهر امروز نیز با حضور ۱۵۰ نفر از مدیران و اعضای این کارگروه ها یک هم اندیشی مناسبی برگزار و مباحث مهمی مطرح شد که نتایج نشست این کارگروه ها توسط دبیران اعلام می شود.