«فرهنگ ملموس ایرانی در شرق آفریقا» پژوهشی است که بر نحوه گسترش تدریجی فرهنگ و تمدن ایرانی در سواحل و جزایر شرق آفریقا در بستر زمان متمرکز گشته و به لحاظ مکانی و موضوعی بر کشورهای تانزانیا (جمهوری خودمختار زنگبار)، کنیا، کومور و سومالی تمرکز یافته و از نظر زمانی نیز محدوده‌ای حدوداً نهصدساله از دوره حاکمیت آل‌بویه تا دوره قاجاریه را در برمی‌گیرد.

این مطالعه تلاش می‌کند با تکیه بر اطلاعات موجود و برخی مطالعات و بررسی‌های میدانی، بناهای تاریخی احداث‌شده توسط ایرانیان در منطقه شرق آفریقا را، در قالب موضوع اصلي بررسی کند. در همین راستا پژوهشگر سعی می‌کند به این سوالات پاسخ دهد که انگیزه و هدف ایرانیان شیرازی‌الاصل از ساخت این ابنیه چه بوده است؟ چه تعداد آثار تاريخي ايراني در شرق افریقا وجود دارند و كيفيت و كميت آن‌ها چگونه است؟ آيا مختصات و ويژگي‌هاي فرهنگي و سازه‌اي آثار و ابنيه تاريخي ايراني در شرق آفریقا تبيين شده است؟ چگونه مي‌توان آثار و ابنيه تاريخي ايران را به‌نحو مطلوب حفظ و نگهداري نمود؟ توسعه پايدار مؤلفه‌های فرهنگي تمدنی ايران در جوامع شرق آفریقا از طريق آثار تاريخي چگونه امکان‌پذیر است؟

فرضيه اصلي این پژوهش مبتني بر اين موضوع است كه ايرانيان از گذشته‌هاي دور و از زمان استقرار در منطقه شرق آفریقا همواره به‌منزله عناصري تأثيرگذار- با تكيه بر اسلام و ارزش‌‌هاي اسلامي- به نقش‌آفريني در توسعه فرهنگ و تمدن ايراني اسلامي پرداخته‌اند. به همین منظور، پژوهشگر در خلال فصول مختلف، انگيزه ايرانيان مهاجر اعم از نسل اول و نسل دوم را كه بيشتر دربرگيرنده اهداف تجاري بوده و به‌‌تدريج، معطوف به معرفي فرهنگ و تمدن ايراني اسلامي شده‌اند (احداث آثار تاريخي ايراني اسلامی از جمله مساجد و نيايش‌گاه‌هاي متعدد در مناطق مختلف ساحلی و جزایر شرق افریقا نيز در اين راستا بوده است)، از نقطه‌نظرهاي مختلف و بر پايه شواهد به بحث گذاشته است.

پژوهشگر در این مطالعه، در باب اهداف این پژوهش به مواردی چون ارائه اطلاعات مبسوط و دست اول در مورد تاریخ ارتباطات دیرینه ایرانیان با اقوام و ملل شرق افریقا از منظر به تصویر کشیدن آثار و ابنيه تاريخي ایرانی موجود در این منطقه، معرفی جلوه‌های عمیق فرهنگی و تمدنی ایرانی اسلامی در شرق افریقا از گذشته‌های نسبتاً دور تاکنون، معرفی نقش ارزنده ایرانیان در ارتقاء سطح تمدن و فرهنگ بومیان منطقه شرق افریقا، ارائه تصویری درخشان از معرفی اسلام و تشیع به بومیان این منطقه توسط ایرانیان ازدیرباز تاکنون و درنهایت، بازسازی و هویت‌بخشی گوشه‌ای از تاریخ فرامرزی ایران که تا حدود زیادی مورد غفلت واقع شده، اشاره می‌کند.

در این پژوهش، علاوه‌بر ارائه توضیحات کامل در مورد آثار و ابنیه تاریخی ایرانی در کشورهای شرق و جنوب شرق آفریقا، تاریخ مهاجرت ایرانیان به شرق آفریقا و نقش تأثیرگذار آن‌ها در گسترش فرهنگ و تمدن سواحل و جزایر شرق آفریقا نیز بررسی شده است.  

«فرهنگ ملموس ایرانی در شرق آفریقا» نوشته امیربهرام عرب احمدی، پژوهشی انجام‌شده در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است که نسخه الکترونیکی آن بر روی سایت پژوهشگاه بارگذاری شده است.

مشاهده نسخه الکترونیکی