مجموعه‌کتاب‌های «گزارش رصد فرهنگی» در قالب پنج جلد درباره موضوعات سینمای ایران، رسانه‌های اجتماعی، نقش فرهنگ و هنر در کاهش آسیب‌های اجتماعی، موسیقی و مطبوعات به همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.

در این گزارش‌های وضعیت سینما و مطبوعات ایران و روندهای خبری رسانه‌های اجتماعی در سال ۹۸ را بررسی کرده است. همچنین سیاست موسیقی در ایران باتوجه به رویدادهای سال ۱۳۹۸ و نقش فرهنگ و هنر در کاهش آسیب‌های اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. گزارش ایرنا را در این‌باره به این شرح است:

غلبه ارزش‌های موسیقی پاپ بر موسیقی اصیل ایرانی

در گزارش سیاست موسیقی در ایران باتوجه به رویدادهای سال ۱۳۹۸ ابتدا وضعیت موجود موسیقی توصیف شده و در ادامه، پژوهشگر، با اشاره به حواشی پیرامون قانون اخذ مالیات از اجراهای صحنه‌ای سعی در توصیف وضعیت موسیقی کشور از نظر اقتصادی، فرهنگی و وضعیت نهادهای سیاست‌گذاری و متولی دارد.

پژوهشگر معتقد است تداوم روندهای موجود در سال‌های آینده، شناسۀ موسیقی ایرانی را در جهان و حقوق مادی و معنوی آن را برای هنرمندان ایرانی، ازمیان خواهد برد. ذائقه موسیقایی به دلیل محرومیت از آموزش تغییر خواهد کرد، ارزش‌های موسیقی پاپ بر سایر انواع موسیقی اصیل ایرانی غلبه و پیامدهای پیدایش فرهنگ موسیقیایی سخیف در جامعه هرچه بیشتر، ظهور خواهد کرد.

در این بخش همچنین، از سرمایه‌گذاری زیان‌بار در حوزۀ موسیقی به عنوان مهم‌ترین عامل تضعیف‌کننده در بخش اقتصادی یاد شده است و پژوهشگر، امتداد این وضعیت در عرصۀ فرهنگی را، به عنوان عاملی مهم در تضعیف فرهنگی بدنۀ جامعه و میراث فرهنگی جامعۀ ایرانی در بخش موسیقی، دانسته است.

ایجاد انگیزه برای فروش بالاتر فیلم‌ها

گزارش وضعیت سینمای ایران در سال ۱۳۹۸  پس از ارائه تصویری از سینمای ایران در داخل کشور و در جهان، مهم‌ترین رخدادهای سال ۱۳۹۸ ازجمله سیل و زلزله بهار و زمستان، اعتراضات آبان‌، قطعی شهادت سردار سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراین و شیوع کرونا را ذکر و پیامد آن‌ها بر سینما را شرح می‌دهد.

تشکیل جلسات همفکری با اصناف، حذف حمایت‌های مستقیم دولتی به‌موازات حذف مداخلات دولت در مضامین، محدودیت ممیزی‌های سینما و رعایت احترام به فیلم به‌عنوان یک اثر هنری، دریافت مالیات از فروش بلیت و اصناف سینمایی و اختصاص آن به مجموعۀ سینما و ایجاد انگیزه برای فروش بالاتر و ... ازجمله پیشنهادهایی هستند که پژوهشگر در پایان، برای بهبود وضعیت سینما در ایران مطرح کرده است.

اهمیت حضور فعالانه دولت در رسانه‌های اجتماعی

گزارش روندهای خبری رسانه‌های اجتماعی در سال ۱۳۹۸ به دنبال فهم و شناخت روندهای خبری موجود در رسانه‌های اجتماعی و تحلیل آن‌ها جهت اتخاذ سیاست‌های مناسب در سال‌های آینده است.

در این مطالعه، ۲۰ رویداد خبری مهم سال ۱۳۹۸ که در رسانه‌های اجتماعی بازتاب داشته، با روش تحلیل مضمون و ازطریق کدگذاری کیفی، شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته‌ است. معیار شناسایی این رویدادها بر اساس ترندشدن (شاخص‌شدن) آن رویداد خبری در زمان وقوع در رسانه‌های اجتماعی و به‌خصوص در توئیتر فارسی بوده است.

در پایان این گزارش، اهمیت حضور فعالانه دولت در این شبکه‌ها یادآوری شده که حضور پررنگ مسئولان دولتی در رسانه‌های اجتماعی و ارائۀ گزارش از عملکرد خود، پاسخ‌گویی به انتقادات و مطالباتی که در رسانه‌های اجتماعی مطرح می‌شوند، تکذیب فوری اخبار کذبی که علیه مسئولان در فضای مجازی منتشر می‌شود، توجه به تحولات فرهنگی و سیاسی ناشی از رشد تکنولوژی و فناوری اطلاعات، برخی از الزامات تحقق آن هستند.

تحلیل وضعیت مطبوعات

گزارش وضعیت مطبوعات در سال ۱۳۹۸ به وضعیت مطبوعات در سال ۱۳۹۸ و روندهای آن در سال ۱۳۹۹ می‌پردازد که این کار را با مرور رویدادهای سال ۱۳۹۸ و سپس، تحلیل وضعیت مطبوعات انجام می‌دهد. در این مطالعه، مسائل اقتصادی مطبوعات بررسی و نگاه سنتی به آن‌ها شرح داده شده است. در انتها نیز، راهکارهایی سیاستی برای حل مسأله مطرح شده و به این سؤال پاسخ داده شده است که در این میان، از دولت چه کاری برای توسعۀ مطبوعات برمی‌آید.

سعید ارکان‌زاده یزدی نویسنده این گزارش، مشکلات مطبوعات در کشور را به دو دستۀ کلی مسائل برون‌سازمانی همچون ساختار حقوقی بسیار قدیمی نشریات، رکود اقتصادی حاکم بر سال‌های اخیر و درون‌سازمانی مانند پایین‌ بودن سطح حرفه‌ای‌گرایی، تجربه‌نداشتن مدیران مسئول و تلاش آن‌ها برای زدوبند سیاسی و اقتصادی، کمبود ابتکار عمل برای گرفتن سهم بازار در فضای مجازی، ضعف اقتصادی در سرمایه‌گذاری و بحران تأمین سخت‌افزارهایی چون کاغذ تقسیم می‌کند.

هنر در دسترس گروه‌های اجتماعی آسیب ‌پذیر نیست

معصومه تقی ‌زادگان، پژوهشگر مطالعه «نقش فرهنگ و هنر در کاهش آسیب‌های اجتماعی» اظهار می‌دارد هنر موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌شود؛ اما واقعیت نشان‌ می‌دهد که هنر در دسترس گروه‌های اجتماعی آسیب ‌پذیر نیست و مواجهۀ گروه‌های آسیب‌پذیر در طبقات پایین، کم ‌درآمد و فرودست با هنر بسیار محدود است.

در بخش نتیجه‌گیری این گزارش می‌خوانیم پرداختن به اقشار تهیدست، چندان در دستور کار سازمان‌های فرهنگی قرار نگرفته و این اشتباه ناشی از جدا کردن «مسائل فرهنگی» از «مسائل اجتماعی» است.

تشویق هنرمندان به ارائۀ خدمات هنر به طبقات پایین و محروم و آسیب­‌پذیر و اعطای امتیاز ویژه به آن‌ها برای عضویت در صندوق اعتباری هنر، بیمۀ هنرمندان و امتیازهای ویژه برای آموزشگاه­‌ها و مؤسسات هنری ازجمله پیشنهاداتی هستند که در پایان این گزارش جهت بهره‌مندی بیشتر طبقات آسیب‌پذیر اجتماعی از هنر، ارائه شده است.

به گزارش ایرنا، کارگروه «رصد فرهنگی» بر اساس ابلاغ معاون اول رییس جمهور، ذیل ستاد هماهنگی و راهبری نقشه مهندسی فرهنگی کشور و با هدف رصد مستمر تغییر و تحولات فرهنگی و ارائه گزارش از این تحولات، در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه اندازی شده است.

همچنین تهیه گزارش در حوزه ارزش‌ها، نگرش‌ها، صنایع، خدمات و کالاهای فرهنگی و نیز شناسایی مسائل فرهنگی جامعه و ارائه راهبردهای مواجهه هدفمند با آنها در دستور این کارگروه قرار گرفته است.