نشست «آثار و ابعاد پیوستن ایران به کنوانسیون برن»، در محور فعالان حوزه فرهنگ و هنر، دوشنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۰ با حضور سیدعباس حسینی نیک (مدیر عامل انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی)، مسعود نظری‌منش (نایب رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دیجیتال کودک و نوجوان)، میثم قمیشیان (پژوهشگر حوزه سیاستگذاری فرهنگی) در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و محمدصادق افراسیابی معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی برگزار شد.

به نقل از ایرنا؛ قمیشیان (پژوهشگر حوزه سیاستگذاری فرهنگی) پس از توضیح در باب واقعیت بازار و تاثیرات آن بر فعالان عرصه فرهنگ و هنر، بیان کرد: پیوستن ما به کنوانسیون برن زمانی را می طلبد که این روند برای مردم و جامعه موضوعی صرفا روانشناسی نیست؛ بلکه ابعادی گسترده را در برمی‌گیرد.

نیاز به منابع علمی به روز داریم

سیدعباس حسینی نیک (مدیر عامل انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی) با تاکید بر سوژۀ کتاب در موضوع پیوستن ایران به کنوانسیون برن، بیان کرد: در حوزه کتاب شکی نیست که جهت حرکت دانش به سمت داخل کشور است یعنی عمده اطلاعات علمی باید از خارج از کشور ما به داخل وارد شود؛ بخشی طبیعی است و این بده بستان علمی در تمام دنیا وجود دارد اما در کشور ما این موضوع بسیار وارداتی است؛ البته ما در فرهنگ و هنر مزیت هایی هایی داریم که داخلی است اما در حوزه علم به شدت وابسته به خارج هستیم.

کنوانسیون های بین المللی اختیاری هستند و کشورها مجاز به پیوستن یا نپیوستن به آن هستند. آمریکا از زمانی که کنوانسیون برن از سال ۱۸۸۶ تاسیس شد تا ۱۰۴ سال بعد، کنوانسیون برن را نپذیرفته بودند چرا که به علوم اروپا نیاز داشت (در این محدوده زمانی عمده تولید علمی در اروپا بود) و به حدی که می توانستد علوم را جذب کردند و زمانی که برایشان به صرفه بود، دانش ها را گرفته بودند و حرفی برای گفتن داشتند، به این کنوانسیون پیوستند.

وی افزود: نپیوستن ما از سال ۱۳۴۸ (تصویب قانون اساسی ایران) هست و ربطی به انقلاب ندارد؛ البته شاید دلایل مشترکی بین قبل و بعد از انقلاب در باب پیوستن و نپیوستن به این کنوانسیون باشد اما این داستان مربوط به انقلاب نیست.

مدیر عامل انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی با اشاره به مزیت های مالی عدم پیوستن به کنوانسیون برن برای دلالان بازار فرهنگ، پیوستن به این کنوانسیون را به عنوان عاملی که باعث قانونی و ارزان تر شدن آثار برای مصرف کننده ایرانی است، عنوان کرد.

پنج و شش نفر دلال واردکننده کتاب داشتیم که در نمایشگاه کتاب یک تا یک و نیم میلیون دلار فروش داشتند؛ رقمی که برای کالایی چون کتاب بسیار بزرگ است و عمده این فروش برای خریداران دولتی و دانشگاه ها بوده است. ما در این مدت هم چوب را خوردیم و هم پیاز یعنی اساسا از این موقعیت استفاده نکردیم.

وی افزود: امروز منابع کتابهای دانشگاهی ما بسیار ضعیف و قدیمی است. اگر قصد ما توسعه علمی کشور است نیاز به منابع علمی به روز داریم. بر این اساس نیاز داریم منابع علمی روز دنیا در ایران منتشر و چاپ شوند و این موضوع آنقدر مهم است که باید هزینه هایی لازم و فوری برای آن اختصاص یابد.

وی تحریم های اقتصادی علیه ایران را مصداقی بارز از نقض حقوق بشر دانست که در تعارض با آرمان های کنوانسیون هایی چون برن است. و پیشنهاد کرد: باید در دولت برای واردات چاپ کتاب های خارجی به کشور بودجه وضع گردد و به پژوهشگاه ها داده شود تا منابع غیرفارسی از سوی متخصصان امر به فارسی برگردانده شود.

در ادامه قمیشیان به طرح مسائلی در باب فلسفه علم پرداخت که حسینی نیک به آنان پاسخ داد. قمیشیان با توجه به پاسخ های حسینی نیک نتیجه را چنین عنوان کرد که اقتصاد بازار، فریبی شده که در حوزه سیاستگذاری های فرهنگی باعث تاخر ما گشته است.

برای توسعه، درک رفتار مصرف حیاتی است

مسعود نظری‌منش (نایب رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دیجیتال کودک و نوجوان) توضیح داد: اقتصاد محتوا باعث رشد و رقابت تولیدکننده محتوا می شود و این مکانیزمی است که در همه موارد (خودرو و ...) صادق است؛ محتوا چون کالایی ملموس نیست اساسا توجه به ورود، سرقت و جابجایی آن نمی شود.

وی در ادامه با تجربه خود در حوزه استارت‌آپ‌ها با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و اشکلات کار گفت: تجربه ما از این روند ما را به رویکرد تولید محدود و اول نیازسنجی بازار و به اختصار ام.بی.پی یعنی اول تولید در مقیاس محدود برای درک نیازهای بازار و سپس تولید در ابعاد گسترده رساند.

نایب رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دیجیتال کودک و نوجوان براساس تجربیات خود بیان کرد: توسعه دهنده تا درکی از رفتار مصرف نداشته باشد، نمی تواند چیزی تولید کند و یا چیزی را توسعه دهد.

ما فعالان محتوا در عرصه دیجیتال را به درستی تعریف نکرده ایم و در این عدم تعریف درست، فعالان محتوایی که تولیدکننده هستند و نه ذی‌نفع، بسیار آسیب می بینند و ضرر می کنند؛ باید این تفکیک را برجسته ساخت و مشخص ساخت کسی که تولید محتوا می‌کند چه نقشی، وظیفه و حقوقی دارد.

وی در ادامه به بحث حقوق اقتصادی و فرهنگی استفاده از کالاهای فرهنگی پرداخت و راه حل جاری را راه‌حلی نادرست برای بهبود شرایط دانست. دنبالۀ این موضوع بر لزوم قانونگذاری مدون در حوزه دیجیتال و نشر دیجیتال (و کاستی‌های این حوزه در قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان) تاکید شد.

و در انتها محمدصادق افراسیابی معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیاز به همکاری بین سازمانی در راستای خروجی  منسجم در باب تولیدات حوزه فرهنگ و هنر و لزوم همراهمی خروجی سیاستگذاری با اقدام و عمل و مجریان فرهنگی را امری مهم و ضروری در تحقق بهبود وضعیت فرهنگی و هنری برشمرد.