سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در تبیین اندیشه‌های حضرت امام  خمینی (ره) در حوزه فرهنگ و هنر، ضمن اشاره به انقلاب فرهنگی، آن را در چهار سطح قابل تبیین دانست و گفت: سطح اول انقلاب فرهنگی، ظهور امام خمینی بود. امام خمینی (ره) به‌عنوان یک شخصیت حکیم، فقیه، عارف و توانمند به لحاظ فقاهت و درایت دانشی و معارف الهی و به عنوان یک شخصیتی که استقلال فکری مبتنی بر اندیشه‌ اسلامی در او کاملاً شکل گرفته بود، آن نگاه استقلال‌گرایانه امام موجب شد که در این تلاطم سلطه حکمرانی و گفتمانی غرب که تقریباً دنیا را فراگرفته بود و معارضی نداشت، حضرت امام دکترینی را وارد جهان کردند که مبتنی بر بازگشت بر اسلام ناب و اسلام پیامبر بود. در چنین شرایطی امام پایه این بازگشت به اسلام ناب و پایه توجه به استقلال را قطع‌نظر از گفتمان‌ها و هنجارهای رایج جهانی گذاشت. انقلاب فرهنگی اول در خرداد سال ۴۲ ظهور پیدا کرد. بنابراین ما نباید لزوماً انقلاب فرهنگی را در دوره شکل‌گیری ستاد انقلاب فرهنگی یا شورای عالی انقلاب فرهنگی دنبال کنیم. انقلاب فرهنگی دوم، بهمن ۵۷ بود که ما در این دوره ۱۵ ساله، با دادن شهدا و اسارت افراد، هزینه زیادی دادیم. مرجع نخبگانی انقلاب اسلامی ایران، امام و مرجع عمومی آن، مردم بودند. انقلاب سوم که درواقع یک انقلاب فرهنگی منجربه اصلاح نظام بود و استقرار نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی منتزع از جمهوری اسلامی ایران بود، در ۲۰ خرداد سال ۵۹ که امام (ره) دستور و فرمان تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را دادند، آغاز شد. حضرت امام وقتی دستور تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کردند، دو نگرانی داشتند که در حکمشان کاملاً منعکس است. نگرانی اول، وجود غربزدگان داخلی و نهادهای به‌جامانده از دوره پهلوی بود. امام هوشیارانه دنبال تغییر منابع انسانی و هم تغییر نهادهای نظام پهلوی بودند و نگرانی دوم، تسلط گفتمان غرب بود. به فرموده مقام معظم رهبری، امور فرهنگی، امور لحظه‌ای نیست؛ سرمایه‌گذاری‌ایست که ممکن است حتی چندین دهه طول بکشد تا به نتیجه برسد. در این سطح سوم انقلاب فرهنگی، اتفاقات خیلی مهمی افتاد. نهادهای فرهنگی جدیدی به دنبال این پایه‌گذاری امام، ایجاد شد و نزدیک به ۸۰ اساسنامه جدید به تصویب رسید. ستادهای علم و فناوری کشور که پیشران پیشرفت علم و فناوری بودند، برپایه تحولات اساسی شکل گرفتند. اسناد بنیادینی مثل سند جامع نقشه علمی کشور، سند مهندسی فرهنگی کشور، سند تحول آموزش و پرورش و اسناد دیگری که منتهی به تأمین استقلال فرهنگی و استقلال علمی ایران بود، تصویب شدند. این پایه‌گذاری‌ها زمینه را برای تحول نظام‌مند به وجود آورد. اما به نظر من، شاید در این دوره، دستاوردهای مهمی داشتیم ولی از تحولات فرهنگی‌ای که باید صورت می‌گرفت، راضی نیستیم. ما هنوز به تعبیر حضرت آقا با استقرار جامعه اسلامی، استقرار عدالت اجتماعی، استقرار اخلاق اجتماعی، اخلاق، منش، رفتار و سبک زندگی اسلامی، فاصله داریم.

انقلاب فرهنگی سطح چهارمی که در شرف شکل‌گیری‌ست و به نظر من حکیم انقلاب؛ مقام معظم رهبری که در شخصیت و روحیات فکری و به لحاظ راهبری، کاملاً مسیر امام را دنبال می‌کنند و برمبنای ریل‌گذاری امام برای انقلاب اسلامی حرکت می‌کنند، توجه به گام دوم انقلاب است. نگاه هدفی گام دوم انقلاب، دستیابی به شاخص‌ها و مولفه‌های تمدن نوین اسلامی‌ست. رسیدن به این تمدن نوین اسلامی، یک هدف بسیار بلندنگرانه، آرمانی و درعین حال، دست‌یافتنی‌ست. من تصور می‌کنم، جهان، جهان خسته‌ای است، جهان، خسته است از پیشرفت‌های کاریکاتوری، پیشرفت‌هایی که خیابان‌ها را آباد می‌کند، ساختمان‌های بلند را به وجود می‌آورد، فناوری‌ها را در خدمت تسهیل زندگی مردم قرار می‌دهد ولی از طرف دیگر، یک آشفتگی فکری و فرهنگی و اجتماعی به وجود می‌آورد و جهانی را خلق می‌کند که در آن انسان، احترام ذاتی ندارد. بنابراین جهان، جهان خسته‌ای است به دلایل مختلف، که یکی از دلایل بنیادینش، نظام سلطه فرهنگی آمریکایی و غربی‌ بر جهانیان است که روزبه‌روز فاصله اجتماعی و به لحاظ دهک اقتصادی، بیشتر و نظام سلطه را پررنگ‌تر و عمیق‌تر کرده و تصمیم‌گیری برای سایر ملت‌ها هنوز در مخیله نگاه استثناگرایانه نظام آمریکایی وجود دارد. لذا جهان تشنه یک مدل شکوفای تمدنی در سطح و مقیاس تمدن نوین اسلامی‌ست. امیدوارم که در گام دوم انقلاب اسلامی، ما بتوانیم با همفکری یکدیگر، با نگاه چندرشته‌ای، با کار جمعی، با کار معطوف به منافع ملی و با تلاش‌های معطوف به جهان اسلام، این مسیر را طی کنیم و ان‌شاء‌الله خداوند با عنایات حضرت مهدی (عج) و روح پرفتوح امام انقلاب که همه ما وامدار آن امام عزیز و شهدای انقلاب و شهدای جنگ تحمیلی و شهدای مدافع حرم هستیم، این هدف عالی محقق شود و پرچم انقلاب اسلامی از دست حکیم انقلاب به دست حضرت مهدی (عج) منتقل شود.