وضعیت مطالعات کودکان در ایران، چگونه است؟
گزارش سیاستی «مطالعات کودکان در ایران؛ مفهوم، موقعیت و رهاوردها» نوشته علیرضا کرمانی، ازسوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد.
این گزارش بر آن است تا با کنکاش در ابعاد مفهومی عبارت «مطالعات کودکان»، نشان دهد که سخن گفتن در اینباره مستلزم کدام ملاحظات نظری و مفهومی است و نیز اینکه سخن گفتن از مطالعات کودکان در ایران به چه معنا و تا چه حد امکانپذیر است و دلالتهای آن کدامها هستند. به همین منظور، ابتدا به ارائه تاریخچهای مختصر درباره مطالعات کودکان در دنیا و سپس به بحث درباره مفهوم مطالعات کودکان میپردازد و در نهایت، گزارشی از وضعیت مطالعات این حوزه در کشور ارائه میکند.
بهطور مشخص، این مطالعه، پاسخ به پرسشهایی چون منظور از مطالعات کودکان چیست و معناها و دلالتهای آن در ایران کداماند؟ موقعیت این حوزۀ مطالعاتی در مقایسه با سایر حوزهها چگونه است؟ و مهمترین رهآوردهای این حوزه در ایران کداماند؟، را در دستور کار خود قرار داده است.
به استناد این پژوهش، اگرچه بیش از سه دهه از شروع مطالعات این حوزه در دنیا میگذرد، هنوز ابهامها، منازعات و چالشهای بسیاری فراروی تبدیل شدن این حوزه به یک حوزۀ مطالعاتی جاافتادۀ دانشگاهی در جوامع علمی دنیا وجود دارد. «مطالعات کودکان در ایران» عنوانی نامناسب برای مجموعه تلاشهای علمیای است که بهزحمت میتوان برای اشاره به آنها از عنوان «مطالعاتی دربارۀ کودکان در ایران» استفاده کرد. به زعم پژوهشگر، در غیاب مطالعات رشتهای معتبر، سخن از «مطالعات کودکان در ایران» میتواند ناموجه و بیمعنا باشد.
همچنین مطابق آنچه که از بررسی شواهد عینی مطالعات انجامشده دربارۀ کودکان در ایران در این گزارش وجود دارد، بیانگر آن است که چیزی تحت عنوان «مطالعات کودکان» در معنای حوزهای فرارشتهای یا بینرشتهای در ایران وجود خارجی ندارد و بیشتر امکانات و پژوهشهای انجامشده در این حوزه ذیل روانشناسی و تعلیم و تربیت انجام شدهاند.
از همینرو، پژوهشگر اولین گام در این زمینه را، ایجاد رشتههای دانشگاهی در حوزۀ موضوعی کودک در کشور میداند و معتقد است فقط باوجود پژوهشهای رشتهای است که امکان سخن گفتن و تأسیس از چیزی تحت عنوان «مطالعات کودکان در ایران» امکانپذیر خواهد شد.