امنیت و مهاجرتپذیری در جمهوری اسلامی ایران
نوشته توحید محرمی، عضو هیأت علمی پژوهشگاهحجم زیادی از این مهاجرتها در سطح جهان به افراد تحصیلکرده و کارگزاران ماهر مربوط میشود که جهت کلی این حرکت، عمدتاً از سوی کشورهای کمتر توسعهیافته به سمت کشورهای توسعهیافته بوده است. در حال حاضر کشورها و مناطق جهان را به عناوین مهاجرفرست، مهاجرپذیر یا برکنار از جریانهای مهم مهاجرتی تفکیک میکنند و مهاجرت اکنون یکی از مشخصههای عمده زندگی بینالمللی است.
اما چرا کشورهای توسعه یافتهتر مهاجرپذیرتر هستند؟
تحلیلگران سیاسی و کارشناسان روابط بینالملل این مسأله را چنین توجیه میکنند که:
۱. هر شخص بهطور متوسط از زمان تولد تا پایان تحصیلات دانشگاهی یک میلیون دلار هزینه دارد که این کشورها با پذیرش هر متخصص تقریباً یک میلیون دلار صرفهجویی میکنند.
۲. هرکشور ثروتمند، سالانه باید مبلغ مشخصی را به کشورهای فقیر بپردازد (این اصل را یونسکو به اجرا گذاشته است) اما با پذیرش مهاجر، این مبلغ کم میشود و معامله پرسودی برای کشور مهاجرپذیر خواهد بود.
۳. در همه سطوح شغلی تمامی افراد متخصص، تحصیلکرده و قانونمند به عنوان مهاجر پذیرفته میشوند. مثلاً در کانادا حتی پیشخدمتهای رستوران دارای مدارج بالای تحصیلی هستند که این امر باعث ایجاد اعتبار برای آن کشور در سطح جهانی خواهد شد.
۴. مهاجران در سالهای اولیه ورود، شهروند درجه دو به حساب میآیند و تلاش میکنند تا به شهروند درجه یک تبدیل شوند. برای نیل به این مقصد، رعایت قوانین در درجه اول اهمیت است که به مرور زمان برای این مهاجران تبدیل به عادت میشود. علاوه بر اینکه از طریق این مهاجران پولهای بسیاری اعم از سرمایهگذاری و غیره وارد کشور مهاجرپذیر خواهد شد.
اما دو مسأله «امنیت» و «حراست از هویت» کشورهای مهاجرپذیر را همیشه نگران میکند بطوری که کشورهای اتحادیه اروپا با وجود منابع سرشاری که از مهاجرپذیری نخبگان دیگر جوامع داشتند، در سالهای اخیر اقدام به تغییر و تحول در سیاستهای مهاجرپذیری خویش کردهاند.
مهاجرت بینالمللی در صورتی که با سیاستهای درست توأم باشد، میتواند هم برای توسعه کشورهای مهاجرفرست و هم کشورهای مهاجرپذیر، بسیار سودمند باشد.
اما سهم و جایگاه ایران در این جریان مهاجرتی چیست؟
این پرسشی است که دکتر توحید محرمی تلاش میکند در کتاب «امنیت و مهاجرپذیری در جمهوری اسلامی ایران» از دیدگاه مدیریت سیاستگذاری و برنامهریزی پاسخ گوید. او در این اثر الگوهای مهاجرتپذیری را معرفی میکند، سپس مؤلفههای امنیتی این الگوها را برمیشمارد و با محوریت «هویت ملی» به تبیین راهبردی مناسب برای ایران میپردازد.
مؤلف معتقد است ایران هم از این جریان مهاجرت بینالمللی مستثنی نبوده و همواره یکی از کانونهای بزرگ مهاجرت بوده است و این پدیده، چه از منظر ورود مهاجران به این سرزمین و چه از جهت مهاجرتکنندگان، تغییر و تحولاتی را در ساختار اجتماعی آن بهوجود آورده است. کوچ آریاییها به فلات ایران و گروههای جمعیتی ایرانی در دیگر کشورها مثل تانزانیا (شیعیان معروف به شیرازیها)، امریکا و سواحل خلیجفارس از مصادیق بارز این مهاجرتها هستند.
کتاب «امنیت و مهاجرپذیری در جمهوری اسلامی ایران» از سوی انتشارات دانشگاه دفاع ملی منتشر شده است.