دبیر شورای فرهنگی عمومی کشور در دیدار با هیأت رئیسه، اعضای هیأت علمی و کارکنان پژوهشگاه گفت: امروز خوشبختانه پژوهشگاه به یک شخصیت پایدار در وزارت فرهنگ رسیده و تمام تلاش دوره جدید نیز بر این است که این شخصیت بتواند در نظام علوم اجتماعی و دانشگاهی و نیز در نظام مدیریت فرهنگی کشور، بازتولید و تکثیر شود. 

بنا به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه، جلسه دیدار اعضای هیأت رئیسه پژوهشگاه با کارکنان، سه‌شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ با حضور سید مجید امامی، دبیر شورای فرهنگ عمومی، در سالن آمفی تئاتر پژوهشگاه برگزار شد.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور در ابتدای سخنان خود، ضمن آرزوی بهره‌مندی هرچه تمام‌تر کارکنان پژوهشگاه از یک محیط کاملاً علمی، این بهره‌مندی را منوط به احتراز از فضای کارمندی صرف دانست و ابراز داشت: بهره‌مند شدن از فضای کاملاً علمی پژوهشگاه مستلزم این است که پژوهشگاه آن سان که شایسته نام و سابقه‌اش است، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین پژوهشگاه‌های البته دولتی در کشور، کانون تبادل انگیزه، ایده و طرح علمی باشد و طبعاً از حاکم‌شدن فضای کارمندی احتراز کند.

او با اشاره به سالهای 86-85 و نخستین سال‌های همکاری خود با پژوهشگاه گفت: آن زمان همین ایده‌ها مطرح بود که یک پژوهشگاه وابسته به وزارت فرهنگ به عنوان مسئول‌ترین بخش دولت در حوزه فرهنگ و هنر و ارتباطات، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد که در مراحل بعدی تحولاتی آغاز شد که انصافاً آن تحول و آن فرهنگ سازمانی‌ است که باعث شده امروز، من و شما عضو هیأت علمی یا پژوهشگر این پژوهشگاه باشیم.

امروز خوشبختانه پژوهشگاه به یک شخصیت پایدار در وزارت فرهنگ رسیده و تمام تلاش دوره جدید نیز بر این است که این شخصیت بتواند در نظام علوم اجتماعی و دانشگاهی و نیز در نظام مدیریت فرهنگی کشور، بازتولید و تکثیر شود. طبعاً رفت‌وآمد تمامی اصحاب علوم‌اجتماعی می‌تواند بخشی از این رسالت را انجام دهد.

عضو هیأت امنای پژوهشگاه تأکید کرد: واقعاً امروز ما یک شخصیتی از پژوهشگاه در دولت داریم که معتبرترین نظرسنجی‌های حوزه فرهنگی، اجتماعی و افکارعمومی در این محل انجام می‌شود؛ چه کارهای فوری و چه کارهای پردامنه. و اینها همه رسالت و مسئولیت‌های بزرگی‌ است که اگر ما با کاری که انجام می‌دهیم، با مسئولیت برخورد کنیم، محرومیت‌هایی که احیاناً به لحاظ معیشتی و یا انگیزشی وجود دارد، کم‌بها می‌شود واین همان چیزی‌ است که در قالب مفهوم سرمایه فرهنگی می‌توانیم دنبال کنیم.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به منابع سه‌گانه اقتدار، به اقتدار پژوهشگاه و میزان اعتبار آن اشاره و خاطرنشان کرد: اقتدار یا برخاسته از دانش است یا ثروت و یا قدرت سخت. به نظر، پژوهشگاه می‌تواند هرسه را در این دوره داشته باشد اما از همه مهم‌تر، اقتدار برخاسته از دانش است. یعنی وقتی همه بدانند که ما فقط کتاب چاپ نمی‌کنیم بلکه نظریه‌پردازان فرهنگی کشور اینجا رفت‌وآمد می‌کنند یا اینکه همه بدانند صرفاً مجله منتشر نمی‌کنیم بلکه همه صاحب‌نظران به دنبال این هستند که مقالاتشان را در مجلات ما به چاپ برسانند، آن موقع است که ما اعتبار مبتنی بر دانش را خواهیم داشت.

او در بخش دیگر سخنان خود به برخی از فعالیت‌های شورای فرهنگ عمومی و ارتباط آن با فعالیت‌های پژوهشگاه، اشاره و عنوان کرد: ما در شورای فرهنگ عمومی همان ایده قدیمی معاونت فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد را دنبال می‌کنیم. یک ستاد یا یک رویکرد شورایی داریم که در حقیقت، قمر فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی است که برگرفته از تمام دستگاه‌ها، شخصیت‌ها و کانون‌های عمومی در فرهنگ کشور است. یک بخش پیگیری جدی داریم که عرصه‌های تغییرات فرهنگی و عمدتاً عرصه‌های فرهنگ غیرمادی را دربرمی‌گیرد؛ ازجمله عرصه سرگرمی و بازی، لباس و حجاب، عرصه بسیار مهم زبان و آموزش آن، عرصه قومیت و هویت، سبک زندگی و... .

هم‌چنین حوزه‌های مأموریتی مثل عرصه تقویم و نام‌گذاری (اعم از نام‌گذاری زمان و مکان) هم داریم که باتوجه به استفاده از پژوهشگران دانشگاهی، گاهی برای یک نام‌گذاری، ۳ نظریه می‌گیریم. همه این موارد نشان می‌دهد که ما چقدر نیاز پژوهشی در کشور داریم و بیشترین جایی که به نظر می‌رسد نیازمند مطالعات فوری است، حوزه فرهنگ عمومی در وزارتخانه است که به عنوان یک قرارگاه عملیاتی، نیازمند برنامه‌ریزی عملیاتی است. به همین دلیل نیازمند فکر و ایده هستیم. شاید یکی از مشکلات ما در نظام فرهنگی کشور این است که بیان (declaration) دقیقی نداریم به همین دلیل مدام چپ و راست می‌رویم. اینها نیازمند پژوهش هستند و من خواهش می‌کنم پژوهشگران و حتی کارمندانی که سوابق پژوهشی را می‌دانند، پاسخگوی چنین نیازهایی باشند. ما در حال حاضر در حال استفاده از ظرفیت پژوهشگاه در حوزه مد و لباس هستیم و برای آن ممنون و قدردانیم و معلوم نبود اگر این ظرفیت وجود نداشت، بتوانیم این تحول را راهبری کنیم چون از این طریق توانستیم تمام ارکان را با تحول عجین کنیم.

درخصوص برنامه هفتم هم خواهش می‌کنم نشست‌های نقد و بررسی این برنامه در پژوهشگاه برگزار و روی آن بحث شود. ما برای اولین‌بار به چند محور در خصوص این برنامه رسیده‌ایم که اگر پژوهشگران درباره آن‌ها سفارش مقاله دهند، اتفاق خوبی خواهد افتاد. ما به تحول در برنامه‌ریزی پیشرفته فکر می‌کنیم و تلاش می‌کنیم با کمک پژوهشگاه یک همایش فوری با بعد گفتمان‌سازی فوری  برگزار کنیم.

ما سه معاونت استانی، ملی و بین‌المللی در دبیرخانه شورا داریم که کارها را برحسب آن‌ها تقسیم کرده‌ایم. در شهریورماه ۱۴۰۱ بعد از ۲،۳ سال اجلاس وزرای فرهنگ یونسکو را در مکزیکوسیتی داریم که اتفاقاً موضوع آن، سیاست فرهنگی است. قبلاً سوابقی در پژوهشگاه در حوزه سیاست‌پژوهی بین‌الملل وجود داشته است. من خواهش می‌کنم پژوهشگران پژوهشگاه حتماً درخصوص این موضوع و سایر موضوعات بین‌الملل فعال شوند و از طرف دیگر بخشی از نیازهای معاونت بین‌الملل این شورا را تأمین و این تبادل را بیشتر کنند.

امامی در پایان با اشاره به اکسپوی اخیر دبی و حضورش در آن، به اهمیت هوش مصنوعی در دنیا و بعد فرهنگی آن یعنی اخلاق هوش مصنوعی و متعاقباً نیاز جدی کشور بر آن پرداخت و بر لزوم برگزاری چند کنفرانس جدی اخلاق هوش مصنوعی با کمک و همراهی پژوهشگاه که بتواند موضع فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را بازتولید کند، تأکید کرد.

میثم مهدیار معاون پژوهشی پژوهشگاه در این دیدار، در اشاره به ایده‌های اصلی پژوهشگاه در دوره جدید، از تقویت انسجام درونی پژوهشگاه و جدی‌تر کردن ارتباط ارگانیک با بخش‌های مختلف وزارت متبوع، سخن گفت و در ادامه گزارش مختصری از اقدامات انجام شده در این مدت ارائه و تصریح کرد: ما ابتدا تلاش کردیم نوعی همگرایی سازمانی را بین همکاران داشته باشیم و همکاران معاونت پژوهشی را دور هم جمع کنیم. در این راستا به فعالیت‌های جانبی فرهنگی پرداختیم و به ویژه از حوزه ادبیات شروع کردیم. این تلقی که پژوهشگاه صرفاً یک سازمان است و فقط شکل بوروکراتیک دارد، نادرست است و ما در حقیقت به دنبال تغییر این نگاه هستیم. قبلاً شاید این تلقی بوده که کارمندان و کارشناسان، ماشین‌وار صرفاً منویات را انجام دهند و هیچ خلاقیت و کنشگری نداشته باشند درحالی‌که کارشناس و مدیر ما باید بتواند صاحب‌نظر باشد و بحث و گفتگو کند. اگر این گفتگو شکل بگیرد، به ارتقای درونی پژوهشگاه کمک خواهد شد و درواقع آن چیزی که باقی می‌ماند، همین گفتگوها و انباشت مباحثی‌ست که در بلندمدت شکل خواهد گرفت. اینکه صرفاً طرح‌ها یا پروژه‌هایی تعریف و خدماتی انجام شود ولی انباشتی در داخل صورت نگیرد، خیلی مفید نخواهد بود. لذا اولین قدم این است که خود پژوهشگاه یک عاملیت و خلاقیتی را در بدنه خود داشته باشد و حتی بار علمی آن صرفاً بر دوش اعضای هیأت‌علمی، دفتر طرح‌های ملی، مرکز رصد و ... نباشد بلکه باید کارشناسان و مدیران پژوهشی کمک کنند که طی یک هم‌افزایی، پژوهشگاه در مسیر ارتقای خود بتواند حرکت کند.

او در ادامه به جزئیات اقدامات و برنامه‌های پیش رو در پژوهشگاه اشاره و افرود: درمورد طرح‌های ملی نظرمان بر این است که ابتدا یک آسیب‌شناسی از طرح‌های ملی انجام‌شده، صورت گیرد. در این خصوص به گزارش‌ها، شاخص‌ها و روندهایی که قبلاً مورد استفاده قرار گرفته، نقدهایی داریم و برای اینکه بتوانیم به نقطه شروع برسیم، کمی صبر و بردباری نیاز است. اما در حوزه افکارسنجی، کار را معطل نگذاشته‌ایم و همکاران ما در این واحد مشغول برآورد افکار عمومی هستند.

در حوزه رصد فرهنگی نیز، بنا بر این است که جلسه‌ای در هفته آینده تشکیل و درمورد ساختار جدید برای این مرکز و الزامات و اقتضائات مالی آن تصمیماتی گرفته شود تا کار با سرعت و جدیت بیشتری دنبال شود.

در بخش پژوهشکده‌ها هم مهم‌ترین کاری که در حال انجام آن هستیم این است که یک برنامه پژوهشی برای هر پژوهشکده داشته باشیم تا کارها انسجام بیشتری داشته باشد. یعنی هر پژوهشکده برنامه پژوهشی چندساله داشته باشد، برنامه اعضای هیأت علمی متناسب با آن برنامه‌ها باشد و همینطور برنامه‌های پژوهشی پژوهشکده‌ها در تعامل و گفتگو با هم پیش برود و در واقع یک کل واحد و منسجمی شکل بگیرد. در غیر این‌صورت دچار پراکندگی در کار خواهیم شد. ما نیازمند گفتگوهای درونی هستیم و این گفتگوها زمانی شکل می‌گیرد که یک کل واحدی داشته باشیم.

معاون پژوهشی پژوهشگاه در پایان از زحمات مدیران پژوهشی پژوهشگاه و کارشناسان این بخش تشکر کرد.

در ادامه قاسم زائری رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درخصوص جایگاه و اهمیت پژوهشگاه در نظام تصمیم‌گیری فرهنگی کشور، یادآور شد: درباره پژوهشگاه و اهمیت آن، شاید نیازی به توضیح بنده نداشته نباشد اما به لحاظ سیاستی و مدیریتی ممکن است این موقعیت آن‌چنان که باید در حوزه عمومی باشد، جلوه نکند. لذا ما باید تلاش کنیم پژوهشگاه در نظام تصمیم‌گیری فرهنگی کشور بهتر دیده شود. پژوهشگاه شوراهایی دارد و ما تلاش کردیم که از شخصیت‌های برجسته دانشگاهی و شخصیت‌های برتر ملی و فرهنگی کشور، در ارکان پژوهشگاه استفاده کنیم و این بخشی از فرآیندی‌ست که باید به بهتر دیده شدن پژوهشگاه و اثرگذار بودنش کمک کنیم.

او با تأکید بر حفظ آرامش در پژوهشگاه به هنگام تغییر مدیریتی، اذعان کرد: نیت ما بر این بوده که روال پژوهشگاه همانند قبل ادامه یابد مگر اینکه عیب یا نقصی در کار باشد که نیازمند اصلاح باشد. تأکید ما بر این است که وقتی تغییر مدیریتی اتفاق می‌افتد، آرامش در پژوهشگاه وجود داشته باشد و کارکنان احساس ناامنی نکنند. پژوهش متانتی دارد و نباید تحت تأثیر تحولات مدیریتی و سیاسی واقع شود.

رئیس پژوهشگاه نگاهی گذرا نیز بر تحولات درحال شکل‌گیری در پژوهشگاه داشت و افزود: مجموعاً ارکان پژوهشگاه درحال شکل‌گرفتن است. با این تغییر مدیریتی، باید یک بازسازی در اعضای شوراها صورت گیرد. اعضای هیأت‌امنای پژوهشگاه و اعضای شورای پژوهشی صادر شده است.

هم‌چنین، مرکز رصد فرهنگی بسیار مهم است و توجه ویژه‌ای به این مرکز و گزارش‌هایش دیده شده است. اعضای کارگروه رصد فرهنگی کشور نیز معرفی شده‌اند. همچنین اعضای شورای نشر پژوهشگاه و سرپرست جدید آن هم تعیین شده‌اند. درمورد اعضای محترم هیأت علمی نیز تلاش می‌کنیم تا اعضا با مراکز و نهادهای تابعه وزارتخانه همکاری کنند و مشاوران این نهادها و معاونت‌ها باشند. ان‌شاء‌الله این مورد بتواند یک ارتباط ارگانیکی را بین اعضای هیأت‌علمی و مأموریت‌های وزارتخانه ایجاد کند.

رئیس پژوهشگاه درمورد کارکنان غیرهیأت‌علمی نیز  ابراز امیدواری کرد که بتوانیم با جذب بودجه‌های جدید، مشکلات موجود در حقوق و دستمزدهای کارکنان را اصلاح و جبران کنیم.

دعوت از محمد سلگی رئیس پیشین پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات از دیگر برنامه‌های این جلسه بود. او در این تجدید دیدار به نقاط قوت پژوهشگاه اشاره و تصریح کرد: تعداد نفرات و اعضای هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نسبت به سایر پژوهشگاه‌ها کمتر است ولی به لحاظ اقداماتی که دارد، پژوهشگاه تأثیرگذاری‌ است. مثلا دو نقطه قوت پژوهشگاه یکی طرح‌های ملی است که تقریباً هیچ پژوهشگاهی، کارهایش به این حد نیست و به نوعی این پژوهشگاه مأخذ و منبع است و میزان ارجاعات زیادی به کارهای آن می‌شود که انشاء‌الله این سنت ادامه پیدا کند. بحث بعدی، کارگروه رصد است که نقطه قوت و موضوع مهمی‌ست در پرونده پژوهشگاه که یک سال است فعالیت آن شروع شده و در این مدت بازخوردهایی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته‌ایم، مبتنی بر رضایت بوده ست.

البته پژوهشگاه نقاط قوت دیگری هم دارد. ازجمله یکی از آن‌ها بحث نظرسنجی‌هاست که خوشبختانه خود آقای اسماعیلی وزیر محترم هم علاقه‌مند به این بخش و باخوردگیری مداوم هستند و گزارش‌ها را دائماً در اختیار رئیس‌جمهور قرار می‌دهند. این سه تا کار، ازجمله کارهایی هستند که یا بی‌نظیر یا کم‌نظیر هستند.

بخش نشریات علمی، ظرفیت پیمایش‌ها و ظرفیت عتف، پروژه‌های کاربردی و نیز ظرفیت اعضای هیأت‌علمی از دیگر مواردی بود که سلگی در وصف نقاط قوت پژوهشگاه به آن‌ها اشاره کرد و در پایان از زحمات ۴ ساله اعضای هیأت‌علمی و غیر هیأت‌علمی در دوران فعالیت خود در این پژوهشگاه تشکر و قدردانی کرد.

در این جلسه، هامون شریفی معاون اجرایی پژوهشگاه هم به نیابت از کارکنان پژوهشگاه به برخی مسائل و مشکلات آنان در زمینه میزان پرداختی‌ها، امنیت شغلی و ...، به ایراد سخن پرداخت و در بخش دیگر سخنان خود به اقدامات انجام‌شده این معاونت در دوره گذشته و نیز، برنامه‌های آینده آن اشاره کرد.

در پایان این دیدار، قاسم زائری با اهدای هدیه‌ای به محمد سلگی، از زحمات چهارساله او در این پژوهشگاه تشکر و قدردانی کرد.

گزارش از: فریبا رضایی