نظام جمهوری اسلامی در گام دوم خویش در معرض تهاجم تمام عیار ترکیبی دشمنان انقلاب قرار گرفته است. راه مقابله با این تهاجم، جهاد تبیین است. مقام معظم رهبری معتقدند، جهادِ عظیمِ این روزگار ، «جهاد تبیین» است.[1] اما سئوال اصلی این است، آیا جنگ و جهاد بدون سازماندهی نیروها امکان دارد؟ قطعا کسانی که در جنگ سازماندهی نداشته باشند راه به جایی نخواهند برد. سازماندهی یعنی برخوردار بودن از هدایت، بصیرت، قدرت و ابتکار تصمیم‌گیری، اراده حرکت و تغییر و.... مسئولین، متولیان و دلسوزان در حوزه جهاد تبیین و مقابله با جنگ نرم دشمن، که امروزه یکی از سنگین‌ترین آنها در حال رقم خوردن برای کشور عزیزمان است،[2] بایستی به امر سازماندهی نیروها و داوطلبین این جنگ توجه ویژه داشته باشند. آنچه این یادداشت به دنبال پیشنهاد آن است، سازماندهی «جوخه‌های تبیین» در سطح کشور و حتی سطح بین‌الملل به مثابه راهبرد عملیاتی‌سازی جهاد تبیین است.

برای اینکه بتوانیم به لحاظ آکادمیکی، سازماندهی جوخه‌های تبیین را توجیه کنیم، ناچار از تعریف و توصیف « جوخه‌های فرهنگ»(Culture Squads) هستیم. اصطلاح جوخه‌های فرهنگ در حوزه فرهنگ سازمانی کاربرد دارد. امروزه بسیاری از سازمان‌ها به تمرکز و تأمل بر فرهنگ سازمانی خود شروع کرده‌اند؛ چرا که دریافته‌اند رسیدن به موفقیت و پیاده کردن راهبردها و نقشه راه‌های خویش جز با تغییر در فرهنگ سازمانی خود امکان‌پذیر نیست  و تکمیل‌کننده این چرخه تغییر فرهنگ سازمانی، ایجاد و استفاده از جوخه‌های فرهنگ است.[3] این جوخه‌ها بهترین یاوران مدیران و سیاستگذاران تغییر فرهنگ سازمان هستند، آنها با  موافقت و همراهی کردن سیاست‌ها در سازمان، هم کمک به شناساندن سیاست‌های جدید به دیگر افراد سازمان کرده و هم به تغییر فرهنگ سازمانی مدد رسانده و همچنین به عنوان نقش ناظران و رصدکنندگان تغییر در فرهنگ سازمانی عمل می‌کنند. 

شاید سئوال شود که در کل، فلسفه ایجاد و حمایت از این جوخه‌های فرهنگ چیست؟ لازم است توجه کنیم که همیشه تغییر و نوشدن راحت نیست و عمدتاً توام با سختی و رنج و ای چه بسا دور شدن از عادات قبل است فلذا همواره از سوی تعدادی و بعضا عمده نیروها و کارکنان با مقاومت مواجه می‌شویم، تسلیم‌شدن در برابر این مقاومت‌ها ما را از آرمان‌ها و راهبردهای خویش دور ساخته و خسران را متوجه ما می‌سازد، لذا نیاز حیاتی است که با سازماندهی یاران موافق در این مقاومت‌ها خلل ایجاد کنیم و فلسفه اینکه از عنوان نظامی جوخه، که بین 5 تا 15 نفر را شامل می‌شود، استفاده می‌شود این است که حتی با تعداد یاران موافق خیلی کم هم نبایستی از تغییر نا‌امید شد و بالاتر اینکه برقراری  همدلی و همزبانی در میان اعضای جوخه بسیار سهل‌تر است و لذا عملیات آنها می‌توان اثربخش‌تر باشد.

حال اگر بخواهیم در نظام اسلامی، جهاد تبیین را در مقابله با جنگ نرم گسترده دشمن  در گام دوم انقلاب عملیاتی سازیم ناچار از شناسایی و سازماندهی افرادی هستیم که یاران موافق این جهاد بوده و داوطلبانه در این مسیر گام برداشته‌اند. به نظر تشکیل جوخه‌های 5 نفری بسیار مطلوب است، چرا که ملا محسن فیض کاشانی در اثر خویش با عنوان «الفت نامه» معتقدند الفت خاص  عمدتا بین 5 یا 6 نفر رخ می‌دهد و از آنجائیکه الفت در بین کسانی که به جهاد می‌روند بسیار حیاتی است، توجه به این امر را می‌طلبد. امام سجاد(ع) در دعای بیست و هفتم صحیفه سجادیه برای مرزداران(می توان مرزداران را به طور اعم در نظر گرفت، اعم از مرزداران نظامی، فرهنگی، دینی، سیاسی و اقتصادی و...) جامعه اسلامی از خداوند متعال الفت در بین آنان را می‌طلبد. البته امید است که با تشکیل جوخه‌های تبیین متعدد،  کم‌کم راه به سوی تشکیل ارتش تبیین در جهان اسلام هموار شود.

جوخه‌های تبیین می‌تواند به دو صورت سازماندهی شود: 1- سازماندهی از بالا-2- سازماندهی از پائین

در سازماندهی از بالا، سازمان‌ها و نهادهای متولی جهاد تبیین از جمله سازمان‌های بسیج دانشجویی، بسیج اساتید، بسیج کارمندان و کارگران، معاونت فرهنگی سپاه، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر نشر آثار مقام معظم رهبری، دفتر نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، نمایندگان رهبری در امور دانشجویان خارج از کشور، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، جامعه المصطفی(ص) و ... سیاستگذاری و حمایت از تشکیل چنین جوخه‌هایی را  می‌توانند در دستور کار خویش قرار دهند. در این بین در سطح داخل کشور، به نظر سازمان‌های بسیج دانشجویی و بسیج اساتید نیاز به فعالیت و کار مضاعف دارند چرا که فعالیت آنها به علت تعامل مستقیم با جوانان بسیار راهگشا خواهد بود. در سطح خارج از کشور در رابطه با دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در خارج از ایران، بهترین و اثربخش‌ترین قسمت نمایندگان رهبری در امور دانشجویان خارج از کشور هستند و در مورد ملیّت‌های دیگر، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت‌(ع) و بخصوص جامعه المصطفی(ص) می‌توانند اثربخش باشند.   ‌

در سازماندهی از پائین یا همان حرکت‌های مردم پایه، جوانان و دلسوزان نظام اسلامی نبایستی معطل حرکت و حمایت سازمان‌ها و نهادها باشند بلکه به طور خودجوش با تشکیل جوخه‌های تبیین می‌توانند در جهاد تبیین که عظیم‌ترین جهاد است شرکت کنند. حرکت‌های مردم‌پایه می‌تواند در همه مکان‌ها اتفاق افتد، در سطح خانواده‌ها با دورهم جمع شدن خواهران، برادران و ... می‌توانند جوخه‌های تبیین را تشکیل دهند، در سطح مساجد، دانشگاه‌ها، مدارس و حتی ادارات و سازمان‌ها چند دوست با دورهم جمع شدن می‌توانند جوخه‌های تبیین را تشکیل داده و به فعالیت جهاد تبیینی خویش بپردازند.

امروزه فضای مجازی در عین تهدید برای همه ملت‌ها، یک فرصت بسیار اساسی نیز محسوب می‌شود.  به قول کاستلز در کتاب قدرت ارتباطات، ما در عصر «شهروند خبرنگار» قرار داریم، یعنی هر شهروند می‌توان یک خبرنگار باشد. جوخه‌های تبیین بایستی از فضای مجازی و رسانه‌ای به نحو احسنت استفاده کنند. باتوجه به اینکه چند سالی است که تولید، محور اصلی شعار سال از سوی مقام معظم رهبری قرار گرفته است، به نحوی می‌توانیم تولید محتوا را نیز در این راستا بدانیم. جوانان و نوجوانان ما در هر حال با فضای مجازی مأنوس هستند و در معرض تهدید قرار دارند، اما تولید محتوا در این فضا به آنها هویت و اعتماد به نفس داده و این امر به آنها مصونیت می‌بخشد. مصروفیت به تولید محتوا در فضای مجازی، جوانان و نوجوانان ما را از مصروفیت بی‌هدف و بی‌برنامه باز می‌دارد و خود این امر یعنی مصونیت، چرا که امیر‌المومنین(ع) می‌فرمایند: «نفس را به کار مشغول دارید که اگر چنین نکنید، نفس شما را به خود مشغول خواهد کرد.»[4]

 در انتها باید گفت که انقلاب اسلامی ایران در برابر جوخه‌های ترور که از سوی دشمنان انقلاب و جهان اسلام برای وحشت‌افزایی ایجاد شده است، می‌تواند جوخه‌های تبیین را به منظور نشان دادن چهره رحمت و رشد خواه و بالنده‌جوی اسلام و انقلاب اسلامی در همه حوزه‌های مبانی و اصول انقلاب اسلامی، معارف دین، اقتصاد، فرهنگ، آموزش، سیاست، زیست محیط، رسانه و فناوری و... به جهانیان عرضه کند.

پی‌نوشت‌ها

[2] - بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری، 19/12/1400

[3]  - https://news.hofstede-insights.com/news/how-do-you-change-your-company-culture?

[4] - مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ سیزدهم، ص  410