دومین نمایشگاه کتاب و دستاوردهای پژوهشی مجمع مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور، همزمان با هفته پژوهش و با شعار «فرهنگ، پیشران پژوهش و فناوری» به همت دبیرخانه مجمع مراکز فرهنگ‌پژوهشی کشور (مستقر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) با مشارکت ۱۲ مرکز از مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد. در این نمایشگاه، آخرین دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی حوزه فرهنگ و هنر و نیز تازه‌های کتاب این مراکز به مدت ۵ روز (۱۹ تا ۲۳ آذر ۱۴۰۱) با تخفیف ۳۰ تا ۷۰ درصد به نمایش گذاشته شد.

نخستین دوره این نمایشگاه در سال 1400 با عنوان «نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های فرهنگی و هنری»، مصادف با هفته پژوهش در فرهنگستان هنر برگزار شد. هدف این نمایشگاه توجه به «نقش پژوهش‌های فرهنگی در ارتقا محصولات فرهنگی و افزایش سهم آنها در حوزه سیاستگذاری فرهنگی و هنری کشور» بود که به همت «فرهنگستان هنر» و با مشارکت «پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات»، «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» و «پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی» انجام شد. اما در دومین دوره این رویداد پژوهشی- فرهنگی، تعداد بیشتری از مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور با اهدافی همچون «نمایش و معرفی دستاورد‌های پژوهشی اعم از تالیف و ترجمه در زمینه‌های مختلف فرهنگی، هنری و ارتباطات»، «جذب پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و نخبگان فرهنگی، هنری» و «اطلاع از پژوهش‌های انجام‌شده در مراکز و هم‏افزایی بیشتر میان آنها» مشارکت کردند.

در این نمایشگاه حدود ۵۴۴ نسخه کتاب اعم از تالیف و ترجمه به فروش رسید. در حاشیه این رویداد فرهنگی- پژوهشی، نشست‎‌های تخصصی، نقد مستند و رونمایی از کتاب نیز برگزار گردید.

مراکز مشارکت‏‌کننده، فرایند برگزاری و جزئیات اقدامات انجام‌شده، تعداد آثار عرضه‌شده و برگزاری برنامه‌‏های جانبی به شرح زیر است:

الف. مراکز مشارکت کننده

• پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
• پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
• مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی (نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری)
• پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری
• پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
• پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
• پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی
• پژوهشگاه فضای مجازی
• پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
• پژوهشکده زن و خانواده
• فرهنگستان هنر
• اداره‌کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران

ب. فرایند برگزاری و مراحل اجرا

تشکیل کمیته نمایشگاه: معاون اجرایی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات (محمود علیگو) به عنوان رئیس نمایشگاه تعیین گردید. دیگر همکاران این کمیته عبارت بودند از: مسعود احمدی (جانشین و مسئول پشتیبانی)، صغری صالحی (مدیر انتشارات پژوهشگاه و مدیر غرفه پژوهشگاه)، زینب سادات هاشمی (مسئول فروش و ارتباط با مراکز مشارکت‌کننده)، فهیمه ابراهیمی (مسئول توزیع و انبار کتاب)، لیلا محمدی (همکار انتشارات)، غلامرضا فخری، حسین اختری، داوود خلیلی و محمد خدارحمی (همکاران اجرایی)، مصطفی اسدزاده (مدیر روابط عمومی)، فریبا رضایی (ارتباطات پژوهشی)، حسین آذری (مسئول طراحی پوستر و بنر)، کتایون قهرمانی (مسئول نشست‌های علمی)، علی فیضی و مهدی شاه‌محمدی (سمعی و بصری)

در فرایند برگزاری این نمایشگاه، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در تماس‌های تلفنی جداگانه، رؤسای مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور را برای حضور در این رویداد فرهنگی- پژوهشی دعوت کرد. در ادامه، دعوت‏نامه‌ها ارسال و با نمایندگان مراکز برای ارائه توضیحات مربوط، ثبت نام، تحویل غرفه‏‌ها و.. ارتباط برقرار شد.

امور مربوط به محل نمایشگاه

 - پیگیری و تعیین محل برگزاری نمایشگاه (باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران) با توجه به ماهیت علمی - پژوهشی  نمایشگاه و حضور مخاطبان علمی و دانشگاهی کشور و همچنین مهیاشدن امکان حضور آسان همه علاقه‌مندان فارغ از شرایط و محدودیت‏‌های رفت‌و‌آمد به مراکز اصلی دانشگاهی؛

 - مذاکره با اداره‌کل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران و انعقاد قرارداد اجاره محل باشگاه 

 - آماده‏‌سازی غرفه‌‏های مراکز مشارکت‏‌کننده و ارائه تجهیزات مربوط؛

امور تبلیغاتی، تولید محتوا و گفتگوهای خبری

• طراحی و چاپ پوستر (2 پوستر اصلی نمایشگاه و پوسترهای برنامه‏های جانبی)، بنرهای تبلیغی و تزئینی داخل غرفه‎‌ها و بروشور
• سفارش تولید تیزر تبلیغاتی و پیگیری پخش آن در شبکه‌های 1و4 سیمای ملی (تلویزیون)، شبکه تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران، شبکه‏‌های اجتماعی، سایت‏‌های خبری و...
• تهیه خبر برگزاری نمایشگاه و انتشار آن در سایت‏‌ها (سایت پژوهشگاه، سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و..) و خبرگزاری‌ها (خبرگزاری جمهوری اسلامی، خبرگزاری مهر، خبرگزاری کتاب ایران و...)

-گفتگوهای زنده با برنامه‌‏های صدا و سیما

• دو گفتگوی زنده مدیر روابط عمومی پژوهشگاه با برنامه «صبح به وقت فرهنگ» رادیو فرهنگ (۱۴۰۱/۰۹/۱۷) و برنامه «سلام خبرنگار» شبکه خبر (۱۴۰۱/۰۹/۱۹)؛
• گفتگوی زنده‌ مسئول واحد انتشارات پژوهشگاه با برنامه «ققنوس» رادیو فرهنگ در روز افتتاحیه نمایشگاه و ارائه توضیحات مربوط؛

امور مربوط به تسهیلات  خرید

• اختصاص ۳۰ تا ۷۰درصد تخفیف با احتساب ۲۰% حق مشارکت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
• ثبت سفارشات و پاسخ‌گویی به تماس‌ها و پی‌گیری‌های خریداران در حین و پس از نمایشگاه؛

پ. تعداد آثار عرضه‌شده و آمار فروش غرفه‌‏های مراکز  فرهنگ‏‌پژوهی

در میان این مراکز، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، آثار بیشتری عرضه و بیشترین آمار فروش را نیز تجربه کرد. سه مرکز از مراکز مشارکت‎کننده (پژوهشگاه فضای مجازی، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی (نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری) و اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران) صرفا آثارشان را به نمایش گذاشتند و برنامه فروش نداشتند. پژوهشگاه فضای مجازی آثارشان را در قالب لوح فشرده و به‌‎صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار داد. اداره‌کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز در آخرین روز نمایشگاه، محصولات فرهنگی‏ خود را به مخاطبان هدیه داد.  

 ت. پراقبال‌ترین آثار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات از دید مخاطبان:

• پروبلماتیک هویت در مطالعات فرهنگی
• ایران آینده به سوی الگوی مردم‌شناختی
• ایرانی‌ترین غیر ایرانی‌ها
• جامعه‌شناسی دیوارنگاری
• آینده‌نگاری راهبردی ایران
• مدل‌های فرهنگی
• مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی
• شکاف‏‌های اجتماعی در ایران
• از سیاست‌گذاری تا سنجش فرهنگی (دوره سه جلدی)
• نوجوان و تفکر انتقادی
• سبک زندگی و هنرهای بی‌کلام
• رصد سازمان‌های فرهنگی

ث. برنامه‏‌های جانبی (برگزاری نشست‏های تخصصی، نقد مستند و  رونمایی از کتاب)

در حاشیه دومین نمایشگاه کتاب و دستاوردهای پژوهشی مراکز فرهنگ‌پژوهی کشور در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در مجموع 5 نشست تخصصی برگزار کرد که دو نشست آن با مشارکت و همکاری سایر مراکز بود.

یک برنامة رونمایی از کتاب با مشارکت «پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری» و دو برنامه نقد فیلم مستند نیز به شرح زیر، در مکان نمایشگاه برگزار شد. گزارش تمام برنامه‌ها در کانال و سایت پژوهشگاه درج شده است. (https://www.ricac.ac.ir)

ج. برنامه‏‌های جانبی به روایت تصویر

 نشست‌های مشترک:

نشست «از مردم‌نگاری تا انسان‌نگاری» با مشارکت پژوهشگاه  میراث فرهنگی و گردشگری و با حضور طیبه عزت‌اللهی‌نژاد و مهرداد عربستانی (شنبه 19 آذر 1401)؛

نشست «چالش‌های  حکمرانی فرهنگی فضای مجازی در ایران» با مشارکت پژوهشگاه فضای مجازی و با حضور سیدآرش وکیلیان، حمید حاجی ملامیرزایی و مجتبی توانگر (دوشنبه 21 آذر 1401)؛

2- نشست‏‌های اختصاصی پژوهشگاه

   2-1- نشست «امر جنسی و فرهنگ معاصر ایران»، با حضور ابراهیم فیاض و سجاد مهدی‌زاده (20 آذر 1401) ؛             

  2-2- نشست «ذائقه مخاطبان تئاتر در دهه 90 (ابعاد، مولفه‌ها، علل و  عوامل)»، با حضور محمود ترابی‌اقدم و علی‌اصغر فهیمی‌فر ( 21 آذر 1401)؛

2-3- نشست «عملکرد رسانه‌ای فارسی‌زبان  بیگانه در رویدادهای اخیر»، با حضور محمد خُدادی و محمدحسین آزادی 22 آذر 1401؛

3. نقد مستند

3-1- مستند «هیچکس منتظرت نیست»، محصول مرکز مستند سوره، به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن اسلام‌زاده، با حضور محمود علیگو، فاطمه محمدی، محسن اسلام‌زاده و سپیده علیزاده ( 22 آذر 1401)؛

3-2- مستند «نقد مستند بزم رزم»، ساخته سیدوحید حسینی، با حضور مسعود کوثری و علیرضا بلیغ (23 آذر 1401)؛

4. رونمایی از کتاب

4-1-کتاب «سواد بازی (شناخت قواعد بومی سواد بازی‌های  رایانه‌ای)» با مشارکت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری؛ با حضور  علیرضا موذن و نویسندگان اثر: محمدحسن یادگاری و فاطمه حاجی‌کاظمی تهرانی (دوشنبه 21 آذر 1401)؛ 

   ج- پیشنهادهایی  برای بهبود نمایشگاه

دومین نمایشگاه کتاب و دستاوردهای پژوهشی مراکز فرهنگ‌پژوهی در مدت کوتاهی برنامه‌ریزی و اجرا شد.  بنابراین امکان هماهنگی و حضور مراکز بیشتری در این رویداد فرهنگی- پژوهشی فراهم نشد. محل برگزاری نمایشگاه نیز با توجه به اتفاقات اخیر  در کشور در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران تعیین شد؛ در شرایط عادی می‌توانست محل مناسبتری که پذیرای مخاطبان بیشتری باشد، انتخاب شود.

برای بهبود این نمایشگاه پیشنهاد می‌شود:

• برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای هماهنگی و اجرای نمایشگاه
• تبلیغات بیشتر نمایشگاه
• انتخاب محلی مناسب‌تر برای نمایشگاه به‌منظور امکان حضور بیشتر مخاطبان
• حمایت و همکاری بیشتر مراکز فرهنگ‌پژوهی در بخش اصلی نمایشگاه و نیز برنامه‌های جانبی
• همراهی و همکاری پژوهشی رسانه‌هایی چون شبکه تلویزیونی اینترنتی دانشگاه تهران و شبکه تلویزیون اینترنتی کتاب