پنل چهارم همایش مسجد و نظم اجتماعی در ایران با عنوان «تجربه‌نگاری مساجد جهان» با مدیریت رضا ملکی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی) و دبیری زهرا شهرزاد (دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه الزهرا (س))، شنبه 19 اسفند 1402 در تالار گفت‌وگوی دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. حمید پارسا‌نیا (عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران)، حبیب‌رضا ارزانی (رئیس اسبق ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور و رایزن فرهنگی ایران در مالزی) و مجتبی بیدقی (عضو هیئت‌علمی و معاون پژوهشی آکادمی اسلامی آلمان) از اعضای این پنل بودند.

در ابتدای این پنل، رضا ملکی با تقسیم جوامع به اسلامی و غیر اسلامی، از کارکرد اجتماعی مسجد در این جوامع سخن گفت و اظهار داشت: کارکرد اجتماعی مسجد در جوامع اسلامی و غیر اسلامی متفاوت است. مطابق تجربیات زیسته فعالیت مسجد در سرزمین‌های غیر اسلامی، این مساجد کارکرد اجتماعی بیشتری دارند چون در این جوامع، مسلمانان بیشتر از جوامع دیگر نیازمند تقویت ارتباط و هویت خود هستند. از این‌رو مساجد، دیگر کارکرد دینی صرف ندارند و کارکرد اجتماعی ارتباط با جوامع غیر مسلمان دارند. ازجمله این مساجد، مسجد هامبورگ است که تلاش کرد دیالوگی بین مسلمانان و غیرمسلمانان ایجاد کند. این قبیل روابط را در جوامع اسلامی کمتر می‌بینیم چون نیاز به آن حس نمی‌شود. اما لازم است این مساجد نیز کارکرد اجتماعی خود را بیابند.

در این پنل، حسین شعاعی، جبار رحمانی و فرهاد بیانی به ارائه مقالات خود با عناوین «ظرفیت‌شناسی مسجد در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران؛ با تأکید بر تجربیات کشورهای مسلمان»، «مسجد در آلمان با تأکید بر اتحادیه دیتیب در مساجد آلمان» و «فربه‌تر از صومعه؛ تحلیل جامعه‌شناختی کارکردهای مسجد در مناطق کردنشین اهل سنت» پرداختند.

گزارش از: بهاره رضایی