جنبش حمایت از پناه‌جویان[1]، جنبشی دینی و سیاسی بود که از سال 1982 تا سال 1992 در ایالات‌متحده، فعالیت می‌کرد و تقریباً 500 کلیسا، از فِرَق مختلف مسیحی، عضو آن بودند. این جنبش، در پناه‌دادن به صدها پناه‌جوی امریکای مرکزی که از دست مقامات «ادارۀ خدمات مهاجران و تابعیت (آی.ان.اس)»[2] گریخته بودند، یاری رساند. این جنبش، در مرز ایالت آریزونای امریکا و مکزیک شکل گرفت؛ اما در شیکاگو، فیلادلفیا و کالیفرنیا نیز قدرتمند بود. این جنبش در میان کاتولیک‌های رومی، پرسبیترین‌ها، متدیست‌ها و باپتیسیت‌ها بالید، هرچند فرق مختلفی از یهودیان، کوئیکرها و منونیست‌ها هم در آن حضور یافتند.

  جنبش ملی حمایت از پناه‌جویان، در سال 1981 با همکاری کشیش جان فایف[3] از «کلیسای متحد پرسبترینیسم  ساوث‌ساید[4]» که در شهر تاکسون ایالت آریزونا قرار داشت و جیم کوربت[5]، مزرعه‌دار بازنشستة کوئیکری متولد شد. فعالیت آنان پاسخی بود به سیل مهاجران امریکای مرکزی که به ایالات‌متحده سرازیر شده و خواهان پناهندگی سیاسی بودند، اما آی.ان.اس از مرزها اخراج‌شان می‌کرد. کوربت در ماه مه 1981 و پس از آنکه یکی از دوستانش یک مهاجر السالوادوری رایگان‌سوار را در منطقۀ نوگالس ایالت آریزونا سوار کرد، دلمشغول مسئلۀ مهاجران شد؛ اما فایف پس از آن، درگیر این جنبش شد که گزارشی خبری دربارة یک «کایوت»[6] حرفه‌ای (نامی اسپانیایی که به قاچاقچیانی داده شده بود که در ازای دریافت وجهی به خارجی‌ها کمک می‌کردند تا از مرز امریکا-مکزیک رد شوند) منتشر شد و در آن توضیح داده شد که او چگونه یک گروه 26 نفره از مهاجران السالوادوری را در تابستان 1980، جایی در وسط بیابان سونارای[7] آریزونا رها کرده بود. نیمی از این مهاجران، از بی‌آبی جان دادند و نیم دیگر را گشت مرزی ایالات‌متحده بازداشت و آمادۀ اخراج کرد. این ماجرا، آغاز آشنایی بسیاری از مردم با نحوة برخورد آی.ان.اس با مهاجران غیرقانونی و نیز با فرهنگ سیاسی خشونت‌آمیز امریکای مرکزی و حمایت دولت امریکا از رژیم‌های سرکوب‌گر گواتمالا و السالوادور بود.

  کلیسای فایف برای پناهندگان، دعای شبانۀ هفتگی‌ای به‌راه انداخت و مجالس نیایش به‌زودی به گردهمایی‌های میان وکلای مهاجرتی و پناهندگان بدل شد. در بهار سال 1981، «شورای جامع تاکسون (تی.ای.سی)»[8] برای حل مشکلات مهاجران امریکای مرکزی، کارگروهی تشکیل داد و بودجه‌اش را افزایش داد تا پناهندگان را به قید ضمانت، از بازداشت بیرون آورد و مراکز مشاورۀ حقوقی را به خدمت گرفت تا پناهندگان را در فرایند پذیرش پناهندگی یاری کنند. با این همه، پس از آنکه 750 هزار دلار برای وثیقه‌ها و 100 هزار دلار برای مسائل حقوقی گردآوری و هزینه شد، این شورا اعلام کرد، فعالیت‌هایش بیهوده بوده‌ است.  کوربت و فایف، دیگران را تشویق کردند که کمک‌هایشان را به زمانی که پناهندگان بازداشت‌ می‌شوند، محدود نکنند و بیش‌ازپیش فعال و اثرگذار باشند. نظر به اینکه آنان با آی.ان.اس همکاری و تمامی منابع مالی در اختیارشان را مصرف کرده بودند، به دفاع و ترویج این دیدگاه پرداختند که اعضای کلیساها، باید به مهاجران پناه بدهند و از آنان در برابر بازداشت پلیس محافظت کنند. در آغاز، پناهندگان به خانۀ اعضا برده می‌شدند، اما اندک‌زمانی پس از آن، اعضای کلیسا، پناهندگان را از نزدیک مرز امریکا و حتی از مرز مکزیک-امریکا به کلیسا منتقل کردند.  در پاییز 1981، گروهی از کلیساها، ازجمله «کلیسای لوتری دانشگاهی»[9] در برکلی ایالت کالیفرنیا (یکی از کلیساهای پناهندگان که در زمان جنگ ویتنام هم به مخالفان جنگ پناه می‌داد)، کلیساهای ساترگیت[10] -که ترکیبی بود از کشیشان برکلی و کشیشان دیگر نواحی- گردهم آمدند تا «میثاق پناهندگی خلیج شرقی»[11] را تدوین کنند. در نوامبر سال 1981، «کلیسای پرسبیتری ‌جان قدیس»[12] در برکلی، مخفیانه به خانواده‌ای پناهنده پناه داد، کلیسای متحد پرسبیتری ساوث‌ساید در تاکسون، اعلان عمومی کرد که پناهگاهی است برای مهاجران و کلیسای لوتری دانشگاه، بی‌پرده درهای کلیسا را به روی یک خانواده پناهنده باز کرد.   جنبش حمایت از پناه‌جویان، در 24 مه سال 1982، به‌طور رسمی آغاز به‌کار کرد. در پایان سال 1983، نزدیک به 70 پناهگاه عمومی برای پناه‌جویان، بیش از 600 کلیسای حامی و 50 کمیتۀ سازمان‌دهندۀ محلی وجود داشت. در اوج شکوفایی این جنبش، بیش از 200 فرقۀ دینی و بیش از 600 سازمان دینی (مانند «فدراسیون ملی شوراهای کشیشان»[13]) در سراسر کشور، برای پناه‌دادن به پناهندگان، اعلام آمادگی رسمی کردند. پشتیبانان اصلی جنبش، مانند پدر ویلیام سلون کافین[14]، جنبش را به افزودن مسئلۀ فقرا و گروه‌های اقلیت به موضوعات مورد توجه فراخواند. او خط‌مشی‌های خارجی و داخلی ایالات‌متحده را با هم قیاس کرد و خواهان پایان‌دادن به «شعارزدگی نسنجیده»[15] کمونیسم‌ستیزی بود. یکی دیگر از حامیان جنبش، پروفسور رابرت مک‌آفی براون[16] از «مدرسۀ پاسیفیک ادیان»[17]، با بیان این مسئله که التزام غیرانتقادی به حکومت، یعنی «پرستش دولت»، پیوند چشمگیری میان فراخوان دین‌باوران به کنش‌گری و اعمال سرکوب‌گرانة دولت، برقرار ساخت. خود پناه‌جویان، هیچ‌گاه مستقیماً از جنبش انتقاد نکردند؛ اما این نکته را روشن ساختند که با هر تلاشی که آنان را به ابژه‌های صرف رسالت‌های سیاسی یا دینی بدل کند مخالف‌اند. بسیاری خاطرنشان ساختند که خود را متعهد کرده‌اند به‌طور علنی رنج‌ها و موارد نقض حقوق بشر -که تجربۀ شخصی خودشان بود- را بازگو کنند و بر صحت سخنان‌شان شهادت دهند؛ اما به این مسئله هم اشاره کردند که این بازگویی‌ها، جسم و روان آنان را می‌فرساید. آنان همچنین خواستار وضوح‌یافتن رسالت جنبش حمایت از پناه‌جویان شدند. چالش‌های بسیاری سربرآورد، از یورش آی.ان.اس به کلیساها و بازداشت پناهندگان و اعضای کلیسا، ارتباط ناکافی با کلیساهای مختلف و توجه ناکافی به آن‌ها، از ترس بازداشت و پیگرد و بررسی سوابق پناه‌جویان برای انتخاب نمایندگان آن‌ها -که سبب تفرقه میان مهاجران مکزیکی‌ و مهاجران امریکای مرکزی شد- گرفته تا بروز اختلاف نظر میان «کارگروه دینی شیکاگو برای رسیدگی به مسائل امریکای مرکزی»[18] و کارگروه شورای جامع تاکسون برای رسیدگی به مسائل امریکای مرکزی بر سر رسالت جنبش.  در ژانویة سال 1985، هیئت‌منصفۀ عالی فدرال، علیه 16 نفر از پشتیبانان جنبش 71 کیفرخواست (ازجمله توطئه، قاچاق، پناه‌دادن و یاری‌رساندن به «مهاجران غیرقانونی») صادر کرد. افزون بر فایف و کوربت، دو کشیش و سه راهبه، در زمرة این 16 نفر بودند. سال بعد، یعنی سال 1986، هشت نفر از فعالان جنبش محکوم شدند؛ کوربت تبرئه شد و فایف به پنج سال آزادی مشروط محکوم شد. کلیسای پرسبیتری ساوث‌ساید، دولت ایالات‌متحده را به دادگاه کشاند و درنهایت با این مدعا که دولت هیچ حقی برای جاسوسی در فعالیت‌های کلیسا نخواهد داشت، در دعوا پیروز شد.

در سال‌های بعد، به‌دلیل کاهش پوشش رسانه‌ای، بروز تضادهای درونی درخصوص شدت و جهت کنش‌ها، سرکوب دولتی، ناتوانی جنبش در جذب پشتیبانان جدید و این ایده که جنبش پس از رأی نوزدهم دسامبر سال 1990 -که به استرداد مهاجران السالوادوری و گواتمالایی پایان داد- پیروز شد، حمایت‌گری جنبش، رو به افول گذاشت. به‌رغم این تنش‌ها و نقدها، به‌نظر می‌رسد خدا‌شناسی روحانیان کلیسای پناه‌جویان بر چهار موضوع اساسی تأکید می‌کند: (1) تأمین امنیت جسمی پناهندگان و ارائۀ خدمات به آنان؛ (2) تشکیل هیئت جدیدی از روحانیان بر پایۀ خط‌مشی عدالت اجتماعی؛ (3) ظهور نقش نوپدیدی برای کلیسا، به‌عنوان محملی برای اعتراض به سیاسی داخلی؛ و (4) ظهور نقش نوپدیدی برای کلیسا، به‌عنوان سازوکاری برای اعتراض به سیاست‌های خارجی ایالات‌متحده در امریکای مرکزی.

و نیز ببینید: پناهندگان

Bau, Ignatius. 1985. This Ground Is Holy: Church Sanctuary and Central American Refugees. New York: Paulist Press

Coutin, Susan B. 1993. The Culture of Protest: Religious Activism and the U.S. Sanctuary Movement. Boulder, CO: Westview

Cunningham, Hilary. 1995. God and Caesar at the Rio Grande: Sanctuary and the Politics of Religion

Minneapolis, MN: University of Minnesota Press

Davidson, Miriam. 1989. Convictions of the Heart: Jim Corbett and the Sanctuary Movement. Phoenix, AZ: University of Arizona Press

  [1] sanctuary movement  

[2] Immigration and Naturalization Service (INS)     

[3] Rev. John Fife

[4] Southside United Presbyterian Church

[5] Jim Corbett

[6] coyote

[7] Sonora Desert

[8] Tucson Ecumenical Council (TEC)

[9] University Lutheran Chapel

  [10] Sather Gate Churches

[11] East Bay Sanctuary Covenant

[12] St. John’s Presbyterian Church

[13] National Federation of Priests’ Councils

 [14] Reverend William Sloane Coffin

[15] unexamined sloganism

[16] Robert McAfee Brown

[17] Pacific School of Religion

[18] Chicago Religious Task Force on Central

America