اصطلاح «دروازۀ ورود[1]» دلالت بر آن دارد که مخدرهای سبک، پیش‌درآمدی است برای مصرف مخدرهای سنگین، اعتیادآور و خطرناک. این نظریه، در سال 1975، در واکنش به این نگرانی که مصرف حشیش به مصرف مخدرهای سنگین‌تر مانند هروئین و کوکائین می‌انجامد، شکل گرفت. نظریه‌پردازان اصلی «دروازۀ ورود»، با تکیه بر آمار، رابطۀ میان ماری‌جوانا و مصرف مخدرهای غیرقانونی دیگر و نیز رابطۀ میان مصرف مخدرهای قانونی (الکل و سیگار) و مخدرهای غیرقانونی (ماری‌جوانا و کوکائین) را اثبات کردند. این پژوهشگران بدین نتیجه رسیدند که مصرف مخدرهای قانونی، چه الکل و چه سیگار، بر مصرف ماری‌جوانا و مصرف ماری­جوانا بر مصرف مخدرهای غیرقانونی دیگر تقدم دارد. پذیرش این الگو سبب شد که الکل، سیگار و ماری‌جوانا را مخدرهای «دروازۀ ورود» بنامند.

تعیین ترتیب مصرف مخدر در میان پاسخ‌دهندگان (توالی مصرف مخدر)، جنبۀ مهمی از این مطالعات بود، چراکه این کار، مصرف مخدرهایی را که در این توالی مقدم به‌نظر می‌رسند، علت مصرف مخدرهای دیگر قرار می‌دهد. بااین‌حال بسیاری از تحلیل‌گیران دیگر، این فرض علی را به پرسش می‌گیرند. صرف ارتباط به معنای علیت نیست. به‌عنوان مثال، بیشتر سارقان بانک قهوه می‌نوشند و سیگار مصرف می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که کافئین و نیکوتین علت دزدی است.

پژوهشگران در دو مطالعة مشابه که یکی در سال 1984 و دیگری در سال 1992 صورت گرفت، دریافتند که سهم مردان و زنانی که مخدرهای غیرقانونی مصرف کرده بودند، به‌ترتیب از 30 تا 50درصد افزایش یافته و این نتیجه، این یافتۀ عام آنان را اثبات کرد که مصرف مخدر پیش‌رَونده است و ورود به جهان مخدرهای «دروازۀ ورود» ممکن است به مصرف مادام‌العمر مخدر بیانجامد. این نویسندگان دریافتند که سن آغاز مصرف مخدرهای دروازۀ ورود با پیشروی بیشتر در مصرف مخدرريال رابطه دارد. بنا به یافته‌های آنان، زنان و مردانی که نخستین‌بار در سن 14 سالگی یا پایین‌تر از آن، الکل یا سیگار مصرف کرده بودند، برخلاف آن‌هایی که در سن 16 سالگی و بالاتر به مصرف مخدرهای دروازۀ ورود روی آورده بودند، در همان مرحله می‌مانند؛ این یافته، تز پیشروی این دانشمندان را تأیید می‌کند. میزان مصرف مخدر در بخش آغازین پیشروی با میزان موادی که پاسخ‌دهندگان در بخش بعدی پیشروی‌شان مصرف می‌کنند نیز همبستگی دارد. افزون بر این، پژوهشگران دریافتند که مردان معمولاً پیش از سیگار و ماری‌جوانا، نخست به الکل روی می‌آورند و زنان پیش از ماری‌جوانا به الکل یا سیگار. الکل در پیشروی مردان نقش مهم‌تری ایفا می‌کند. مصرف مخدرهای تجویزی، از همین توالی پیروی می‌کند. بیش از 60درصد پاسخ‌گویانی که مخدرهای تجویزی مصرف می‌کردند، در طول عمرشان، دست‌کم ده‌بار مواد مخدر قانونی و غیرقانونی مصرف کرده بودند.

در مقابل، دانشگاه پیتسبرگ در پژوهشی 12 ساله که در سال 2006 منتشر شد، یافته‌های نظریه‌پردازان «دروازۀ ورود» را به پرسش گرفتند، بدین شکل که معلوم شد تأکید فرضیۀ «دروازۀ ورود»  بر توالی مخدرها با یافته‌های به‌دست‌آمده از جمعیت مورد مطالعه این پژوهش (214 پسر 10 تا 12 ساله)، مغایر است. پژوهشگران دریافتند که شمار زیادی از پسران، پیش از کشیدن ماری‌جوانا یا سیگار یا نوشیدن الکل، مخدرهای سنگین‌تر و خطرناک‌تری مصرف کرده بودند. از آنجا که در فرضیۀ نظریۀ «دروازۀ ورود»، هر مرحله از پیشروی در مصرف مخدر در توالی زمانی و سلسله‌مراتبی، مؤلفه‌ای تعیین‌کننده است، پژوهش دانشگاه پیتسبرگ رابطۀ علی میان مخدرهای قانونی و غیرقانونی و نیز هراس سایه‌افکنده بر کشیدن ماری‌جوانا را به پرسش گرفت. این پژوهشگران در بخشی از مطالعه‌شان، گروهی از پسران را که رفتارشان با توالی «دروازۀ ورود» مطابقت داشت (یعنی پسرانی که نخست تنباکو یا سیگار، سپس ماریجوانا مصرف کرده بودند)، با گروهی دیگری از پسران که رفتارشان از توالی معکوس تبعیت می‌کرد (یعنی پسرانی که نخست ماری‌جوانا، سپس سیگار یا الکل مصرف کرده بودند)، مقایسه کردند و بین هیچ‌یک از این الگوها و سوءمصرف مخدر، رابطه‌ای نیافتند. به دیگر سخن، از روی هیچ‌یک از این الگوها نمی‌توان احتمال استمرار مصرف مخدر را پیش‌بینی کرد. این پژوهشگران در عوض، فرض را بر آن گذاشتند و به‌لحاظ آماری ثابت کردند که عوامل محیطی، مانند دسترس‌پذیری مواد در محله و عوامل فردی، مانند میل طبیعی به بزهکاری در پیشروی به‌سوی سوءمصرف مواد مخدر، نقشی تعیین‌کننده دارند. این پسرها بر اساس 35 متغیری که ویژگی‌های روان‌شناختی و خانوادگی و ویژگی‌های هم‌سالان و مدرسه و محله‌شان را می‌سنجید، مقایسه شدند. به‌رغم این واقعیت که در ایالات‌ متحده، نظریۀ «دروازۀ ورود»، تأثیر نیرومندی بر خط‌مشی‌های مقابله با مواد مخدر و رویکردهای بالینی به پیشگیری داشت، یافته‌های پژوهش دانشگاه پیتسبورگ، توجه عموم را از نقش‌آفرینی ماری‌جوانا در مقام مخدر دروازة ورود برگرفت و به‌سوی رویکردی رفتاری و ساختاری جلب کرد، رویکردی که بر جامعه‌پذیری آغازین، آمادگی فردی و خانوادگی و محله، به‌عنوان پیش‌درآمدهای سوءمصرف مادام‌العمر مواد مخدر تمرکز می‌کرد.

  هواداران جرم‌زدایی از ماری‌جوانا، به‌شدت به نظریۀ «دروازۀ ورود» می‌تازند. مدافعان قانونی‌شدن ماری‌جوانا استدلال می‌کنند که هراسی ناموجه بر مصرف ماری‌جوانا سایه افکنده است و اینکه ماری‌جوانا پیش‌درآمد گذار به مخدرهای سنگین‌تر نیست. افزون بر این، آنان استدلال می‌کنند که عواملی مانند غیرقانونی‌بودن ماری‌جوانا که پای مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا را به جهان مخدرهای غیرقانونی باز می‌کند، بر روابط آماری توجیه‌گر نظریۀ «دروازۀ ورود» تأثیر می‌گذارند. به دیگر سخن، این مجرم‌انگاری حشیش‌کش‌هاست که «دروازۀ ورود» به جهان مخدرهای سنگین‌تر است، نه ویژگی‌های داروشناختی خود این مخدر یا سرشت فریبندۀ آن. با وجود این، نهادهایی مانند «مرکز ملی اعتیاد و سوءمصرف مخدر»[2] در دانشگاه کلمبیا، «مشارکت برای امریکایی رها از مخدر»[3]، «رصد مواد مخدر»[4]، «سازمان غذا و دارو»[5] و «دفتر پیشبرد خط‌مشی ملی کنترل مواد مخدر» در کاخ سفید، نظریۀ «دروازۀ ورود» را به‌عنوان بنیان مفهومی‌ برای پژوهش و فعالیت‌های حمایتی عمومی‌شان پذیرفته‌اند. 

و نیز ببینید: مخدرهای باشگاهی؛ سوءمصرف دارو/مخدر؛ خرده‌فرهنگ مصرف‌کنندگان مواد مخدر؛ ماری‌جوانا؛ سیگار کشیدن

بیشتر بخوانید

- Kandel, Denise, Kazuo Yamaguchi, and Kevin Chen. 1992. “Stages of Progression in Drug Involvement from Adolescence to Adulthood: Further Evidence for the Gateway Theory.” Journal of Studies on Alcohol

53:447–57.

- National Center on Addiction and Substance Abuse. 1994. Cigarettes, Alcohol, Marijuana: Gateway to Illicit Drug Use. New York: National Center on Addiction and Substance Abuse at Columbia University

- Tarter, Ralph, Michael Vanyukov, Levent Kirisci, Maureen Reynolds, and Duncan B. Clark. 2006. “Predictors of Marijuana Use in Adolescents before and after Licit Drug Use: Examination of the Gateway Hypothesis.” The American Journal of Psychiatry 163(12):2134–40 

   [1] gateway drugs

[2] National Center on Addiction and Substance Abuse

[3] Partnership for a Drug-Free America

[4] Drug Watch

[5] Food and Drug Administration