کتاب «فرایند تحول امر ایلی به امر قومی در ایران» اثر پژوهشی دکتر قاسم حسنی، به‌صورت مشترک از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و دانشگاه مازندران منتشر شده است.

این پژوهش، نگاهی تحلیلی مبتنی بر رویکردی فرایندی دارد و بر آن است تا تحول امر ایلی و دگردیسی آن به امر قومی را نشان دهد. تأکید اصلی این مطالعه بر دوره تاریخی مشروطه و کودتای ۱۲۹۹ و دوره پهلوی اول است. بررسی این دوره‌ها نشان می‌دهد بسیاری از عناصر تغییردهنده، به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر امر ایلی تأثیر گذاشته، اما این تأثیرگذاری به‌معنای حذف و محو کامل آن نبوده است. با توجه به اینکه قومیت جنبه‌‌ پویا و تغییرپذیر روابط اجتماعی در دوره معاصر است، این گروه‌ها خود را در قالب امر قومی بازیابی می‌کنند و در عین حال، این پویایی در حال تجربه‌شدن است. بررسی چگونگی تبدیل و انتقال از امر ایلی به امر قومی از این نظر مهم است که می‌توان چگونگی سازوکار قومی‌شدن و پویایی‌گروهی را درک کرد.

پدیدة امر قومی و قومیت در ایران، حاصل فرایندی است‌ که تحت ‌تأثیر مدرنیته و جهانی‌شدن، ظهور یافته که اجتماعات سنتی در ایران متشکل از امرهای ایلی را به‌ جامعة‌ ایرانی متشکل از امرهای قومی، انتقال داده است. این انتقال در فرایند زمانی‌ای اتفاق افتاده که بعد از مشروطیت شروع شده است و تا به ‌امروز نیز ادامه دارد. عوامل درون‌ این نیروها را می‌توان جریانی از ناسیونالیسم ملی، شکل‌گیری دولت‌ ملی، مدرنیزاسیون و فناوری‌های اطلاعاتی دانست که پدیده امر قومی و یا قومیت را به‌ شرایط کنونی انتقال داده است و همچنان تغییراتی را به‌وجود خواهد آورد.

کتاب «فرایند تحول امر ایلی به امر قومی در ایران» در پنج بخش به این شرح تدوین شده است:

فصل اول: تعریف مفاهیم و ویژگی‌های امر ایلی و امر قومی

فصل دوم: قدرت‌یابی امر ایلی (دوره بعد از مشروطیت)

فصل سوم: چرخش قدرت امر ايلی (دوره کودتا)

فصل چهارم: قدرت‌زدایی از امر ایلی (دوره دولت مدرن)

فصل پنجم: تبدیل امر ايلي به امر قومی (نمونه موردی قشقایي)

این اثر، تا حدی در قالب روش‌شناسی تحلیل فرایند، حرکت یک پدیده را از دوره‌ مشروطیت و دوره کودتا و دوره پهلوی اول نشان داده و چگونگی تبدیل آن ‌را از یک ساخت به‌ ساحت اجتماعی دیگر بیان کرده است. این حرکت در دل تحولاتی اتفاق افتاد که در سه دوره مزبور صورت گرفته است. در دل همین سه دوره، پایه‌های تحول امر ایلی رخ داده که مسیر را برای انتقال به امر قومی فراهم کرده است. این سه دوره را باید دورة تغییرات و ناپدیدشدن ساختارهای امر ایلی دانست.

کتاب «فرایند تحول امر ایلی به امر قومی در ایران»  برگرفته از رساله دکتری قاسم حسنی است که با راهنمایی دکتر تقی آزاد ارمکی انجام شده و اکنون در قالب کتاب و در ۲۶۰ صفحه و با قیمت ۲۶۰۰۰ تومان منتشر شده است.