این گزارش با بیان اینکه دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به فرهنگ اقتصادی جوامع مختلف وجود دارد، این مسأله را درمورد ایران نیز، صادق می‌داند و در توضیح آن می‌گوید که برخی از روشنفکران و پژوهشگران از وجود سودجویی شدید اقتصادی در میان مردم صحبت می‌کنند و دسته‌ای دیگر، نبود عقلانیت اقتصادی در میان ایرانیان را دستمایه انتقاد قرار داده‌اند. نبود روحیه کارآفرینی و سخت‌کوشی و میل به مصرف‌گرایی از دیگر توصیف‌هایی است که در باب فرهنگ اقتصادی ایرانیان وجود دارد.

این پژوهش ضمن اشاره به وجود خلأ کارهای پژوهشی مبتنی بر داده‌های تجربی و تصویر کم از فرهنگ اقتصادی ایران، تلاش می‌کند بر مبنای یافته‌های حاصل از پژوهش‌های مختلف، به توصیف فرهنگ اقتصادی ایرانیان بپردازد. بدین منظور، تحلیل خود را بر روی یافته‌های به دست آمده از گزارش‌ها و پیمایش‌های ملی بنا می‌نهد.

پیمایش ملی نگرش‌های اقتصادی ایرانیان (۱۳۹۹)، موج سوم پیمایش ملی ارزش‌ها ونگرش‌های ایرانیان (۱۳۹۵)، گزارش وضعیت اجتماعی، فرهنگی واخلاقی جامعه ایران (۱۳۹۶) و گزارش‌های مرکز آمار ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس و دیگر نهادهای مربوطه ازجمله پژوهش‌ها و پیمایش‌های مورد استناد در این گزارش هستند که پژوهشگر سعی کرده با استفاده از آن‌ها، ابتدا وضعیت اقتصادی جامعه ایران را به‌طور اجمالی به تصویر بکشد و سپس یافته‌های مرتبط با فرهنگ اقتصادی را در محورهای قناعت/تجمل‌گرایی، ثروت و فقر، رقابت و سودجویی، اعتماد، سرمایه‌گذاری، نگرش به کالای ایرانی، خصوصی‌سازی، مالیات‌گیری، یارانه و حمایت اجتماعی و امید به آینده، بگنجاند.

مطابق این گزارش، بدبینی و ناهماهنگی شناختی تبدیل به جزء اساسی فرهنگ اقتصادی ایرانیان شده و ناهماهنگی شناختی موجود، گونه‌های مختلفی از تضاد را دربر می‌گیرد که کنش‌های اقتصادی بر آن استوار است. به عبارت دیگر، نگرش افراد به رفتارهای اقتصادی دیگران، تلقی مثبتی نیست و آن‌ها را مغایر با رزش‌های اقتصادی می‌دانند. اما از آن‌جا که آن را وجه غالب فرهنگ اقتصادی جامعه می‌پندارند که اگر خود از آن پیروی نکنند، بازنده مناسبات اقتصادی خواهند شد، خود نیز به سمت چنین رفتارهایی گرایش پیدا می‌کنند و این، شکل‌دهنده ناهماهنگی شناختی در بین افراد جامعه در حوزه فرهنگ اقتصادی است.