این گزارش پژوهشی با هدف توصیف و تحلیل ابعاد فرهنگی اجتماعی خانواده در ایران و به سفارش کارگروه رصد فرهنگی کشور انجام شده است که تلاش می‌کند با بهره‌گیری از داده‌ها و نتایج پیمایش‌های ملی، تغییرات وضعیت زناشویی، باروری و ارزش‌ها و نگرش‌های مرتبط در دهه‌های اخیر را بررسی کند.

به این منظور، ابعادی از ازدواج شامل زمان‌بندی و برخی الگوهای همسرگزینی، تعاملات دختران و پسران و نیز، ازهم‌گسیختگی آن از طریق بررسی روندهای طلاق، مورد توجه و علاوه بر آن، روند تحولات باروری، زمان‌بندی موالید، بی‌فرزندی و تک‌فرزندی مورد کنکاش قرار گرفته است. بررسی نگرش افراد در مورد ازدواج و طلاق، موانع و محدودیت‌های ازدواج و فرزندآوری و عوامل موثر بر طلاق و نگرش‌های جنسیتی از موضوعات دیگری است که این مطالعه به آن پرداخته است.

این مطالعه، در چهار فصل تدوین شده است. در فصل اول، کلیات موضوع و به‌ویژه اهمیت و ضرورت، مفاهیم و اصطلاحات و داده‌ها و روش، مورد بررسی قرار گرفته و تشریح شده است. درفصل دوم، تغییرات ازدواج از حیث زمان‌بندی، عمومیت، الگوهای همسرگزینی بررسی شده، سپس شاخص‌های مختلف طلاق مورد توجه قرار گرفته و تغییرات هرکدام طی سال‌های مختلف، بررسی شده است.

ترسیم و تحلیل وضعیت باروری در سطح کشور و استان‌ها، زمان‌بندی موالید و ایدئال باروری، شاکله اصلی فصل سوم است. بررسی نگرش افراد در مورد ترجیح جنسی و نگرش‌های جنسیتی درمورد نقش‌های زنان و مردان، به دلیل ارتباط آن‌ها با مباحث باروری نیز، مورد ملاحظه قرار گرفته است. نتیجه‌گیری و جمع‌بندی نیز محتوای فصل آخر این گزارش است.

به استناد این پژوهش، باتوجه به اینکه تداوم افزایش سن ازدواج، افزایش طلاق و کاهش نرخ ازدواج و باروری از چالش‌های کنونی جمعیتی کشور بوده و در سال‌های اخیر، توجه محققین و سیاستگذاران حوزه جمعیت و خانواده را به خود معطوف نموده است، نتایج این پژوهش علاوه‌بر اینکه به لحاظ علمی شناخت و دانش ما را نسبت به تغییرات خانواده و فرزندآوری افزایش می‌دهد، می‌تواند در حوزه سیاست‌گذاری خانواده و جمعیت نیز مورد استفاده قرار گیرد.

در پایان این گزارش پژوهشگر پس از ارائه یافته‌های تحقیق در موضوعات ذکر شده، پیشنهادهایی در سه سطح فرهنگ‌سازی برای تسهیل ازدواج و کاهش طلاق، رفع موانع ازدواج و کاهش میران طلاق و افزایش باروری، ارائه می‌کند که ترویج فرهنگ مراجعه خانواده‌ها به مراکز مشاوره خانواده هنگام بروز اختلافات، زمینه‌سازی فرهنگی برای پذیرش اجتماعی زنان مطلقه و توجه به مسائل آن‌ها، فراگیرشدن آموزش مهارت‌های زندگی اجتماعی در همه مقاطع سنی و ارائه پیام‌های مثبت برای ارزش فرزند و لغو تبلیغ برای تعداد خاص فرزندان، نمونه‌هایی از این موارد هستند.