نگارخانههای هنری مجازی؛ فرصتها و محدودیتها در اقتصاد هنر با تمرکز بر بحران کرونا
نشست مجازی «نگارخانههای هنری مجازی؛ فرصتها و محدودیتها در اقتصاد هنر با تمرکز بر بحران کرونا» با حضور دکتر آرش سلطانعلی (مدیرگالری ایده) و دبیری دکتر طیبه عزتاللهینژاد (عضو هیاتعلمی پژوهشکده هنر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) دوشنبه 3 آذر 1399 برگزار شد.
آرش سلطانعلي با هدف کنکاش در نقش نگارخانههای مجازی هنر و تاثیر آنها بر اقتصاد هنر، محدودیتها و فرصتها در نگارخانههای مجازی هنر با توجه به تجاربی در ایران و سایر کشورهای جهان، اظهار داشت: سالها فعاليت مجازي نگارخانه در ایران و جهان آغاز شده که با گسترش بحران كرونا این حوزه پیشرفت چشمگیری دارد. یکی از مهمترين نگارخانههای هنري مجازي جهان Tefaf(The Europen Fine Art Fair) است که در حال حاضر نمایشگاههای مجازی این نگارخانه با حضور هنرمندان زیادی از سراسر جهان برگزار میشود. علاوه بر گالریها، موزهها نیز در این ایام فعالیتهای گستردهای به شکل مجازی داشتند، همچون موزه متروپولیتن که در فضای مجازی بیش از هفت میلیون بازدیدکننده دارد، موزه بریتانیا نیز برای نخستین بار 280 هزار تصویر جدید از آثار باستانی خود را به شکل مجازی به اشتراک میگذارد. از سویی دیگر حراجیهای معروف جهان نیز امسال فعالیتهای خود را به شکل مجازی ادامه دادند، از آن جمله میتوان به حراجی ساتبیز لندن اشاره کرد، منتقدان در بررسی وضعیت امسال این حراجی که به شکل مجازی انجام شد اظهار داشتند که بیش از هفتاد درصد آثار بفروش نرسیدند، آنان علت اصلی این اتفاق را عدم حضور فیزیکی خریداران و بازدید از آثار میدانند که مهمترین مولفه خرید آثار هنری است.
در ایران نیز آرتیبشن آنلاین گالریها به مدت چندین سال به سه شیوه در فضای مجازی فعالیت دارند1. نمایش اینترنتی آثار توسط نگارخانههایی که فضای فیزیکی دارند2. نمایش آثار توسط نگارخانهها بدون فضای فیزیکی3. نمایش آثار توسط خود هنرمند، پس از گسترش کرونا، به مدت دو ماه، کلیه فعالیتهای گالریها متوقف بود و از اردیبهشت1399 اغلب نگارخانهها به دو شکل نمایش در سایت و صفحه اینستاگرام به فعالیتهای خود ادامه دادند، بطور مثال برخی نگارخانهها با نمایش آثار هنرمندان تجسمی فرصتی مناسب برای نمایش و خرید را فراهم کردند و همچنین با حذف سهم نگارخانه و قیمت گذاری تعدیل شده سعی در رونق اقتصاد هنر داشتند. با بررسی فعالیتها میتوان گفت، فرصتهایی که نگارخانههای مجازی هنری فراهم میکند، افزایش گستره اطلاعرسانی که موجب فراهم شدن بستری مناسب برای تعامل با فضاهای هنری به ویژه آشنایی با فعالیتهای هنرمندان در سراسر جهان است. از سویی دیگر محدودیتهای این فعالیت نیز به شکل صرفا مجازی در عدم برقراری رابطه با مخاطب و خریداران است و عدم دسترسی جهت ارزیابی اصالت آثار در این فضا را بسیار دشوار میکند که دستیابی به مولفههای ثبت اصالت آثار نیاز به ضرورت همکاری سیستمهای فرهنگی کشور را نشان میدهد. عدم رعایت قانون کپی رایت نیز یکی دیگر از معضلات فضای مجازی است که در قوانین باید بدان توجه ویژه شود و در نهایت خلا قانونی در اعتباربخشی اشکال خرید و فروشهای آثار هنری در فضای مجازی بسیار مشهود است. با توجه به آنکه آییننامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت صدور و اجازه تاسیس، انحلال و نظارت بر فعالیت نگارخانهها مصوب سال 1379 است بیشک نیاز به بازبینی دارد که با شرایط و تحولات روز جامعه بروزرسانی شود.