چهارمین نشست از مجموعه نشست‌های «موسیقی و کرونا» با عنوان «تحلیل مصرف موسیقی و ذائقه موسیقایی جامعه دردوره بحران کرونا» ۳ مهر ۱۴۰۰ باحضور داریوش طلایی (نوازنده، پژوهشگر و مدرس دانشگاه) و عبدالله بیچرانلو (عضو هیأت‌علمی گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران) و دبیری سندوس محمدی نوسودی برگزار ‌شد. 

 در بخش اول این برنامه، داریوش طلایی به تأثیرات کرونا بر موسیقی اشاره و تصریح کرد: با آمدن کرونا، افراد در تجربه جدیدی قرارگرفتند که هرکدام از آن‌ها به فراخور احوالاتی که داشتند، عکس‌العمل نشان دادند. یکی از خصوصیات این دوران، تنهاشدن با خویشتن بود که افراد در این تجربه، ارتباط خاصی با موسیقی برقرار کردند. در بخش مصرف موسیقی، مصرف آن به شکل جمعی اعم ازمراسم‌های شادی و ...، متوقف شد و در این دوره، مصرف، به شکل فردی درآمد. به همین دلیل، بخش درون‌گرای موسیقی تقویت و مقداری عمیق‌تر و از طرف دیگر، توجه به موسیقی جدی بیشتر شد.

دراین دوره طولانی کرونا، تجربیات جدید دیگری نیز ایجاد شد که ناشی از به‌کارگیری نرم‌افزارهای جدید بود. در این زمینه می‌توان به کلاب‌هاوس اشاره کرد که هنرمندان موسیقی در آن اتاق‌هایی تشکیل دادند و برای یکدیگر، موسیقی اجرا کردند. این ارتباط و محفل جدید، پدیده نوینی بود که افراد توانستند از طریق آن برخی خلأها را پرکنند.

این نوازنده موسیقی درباره نوع مصرف موسیقایی در این دوران اضافه کرد: گستره موسیقی به قدری وسیع است که هیچ فرهنگی در دنیا نیست که موسیقی نداشته باشد. بخش از موسیقی، ورزش؛ یعنی یادگیری از طریق تمرین و کسب مهارت است و بخش دیگر آن، داده‌های فرهنگی است. موسیقی، باعث لذت‌جویی از نوع فرهنگی می‌شود. به همین دلیل، خلأ بزرگی را در افراد در دوران‌های مختلف به خصوص در مواقع بحران روحی پر می‌کند که در دوران کرونا هم، همین نقش را ایفا کرد.

او در پایان سخنان خود با بیان اینکه ارتباطات از نوع فضای مجازی در دوران کرونا مصرف بیشتری پیدا کرده است، به نقش کمک‌کننده آن در خروج هنرمندان موسیقی از انزوا اشاره و خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم ما باید بعد از کرونا شکل دیگری از ارتباطات راتمرین کنیم. به این معنا که هم خودمان روش‌هایی را برای انتقال اطلاعات و مراوده از طریق فضای مجازی بیاموزیم و هم تکنولوژی این کار را پیشرفت دهیم.

 در بخش بعدی برنامه عبدالله بیچرانلو با تعریف موسیقی به «هنررسانه» به ذکر کارکردهای آن پرداخت و اذعان کرد: بعد رسانه‌ای و ارتباطاتی موسیقی در فرهنگ کاربر دارد و به ترویج، تثبیت و مانایی یک فرهنگ، کمک می‌کند. یکی از کارکردهای موسیقی در فرهنگ، برانگیختن عواطف و بعد دیگر آن، ابراز اندیشه است. موسیقی از طریق کنترلی که بر بدن ما یعنی بخش عواطف و نورون‌های عصبی و به طورکلی روح ما دارد، باعث ایجاد شرایط مطلوبی در ما می‌شود که ازجمله اثرات آن، بالا رفتن آستانه صبر و تحمل ماست. در شرایط کرونا که افراد به شدت تحت تأثیربحران روحی آن قرار گرفتند، موسیقی توانست در خروج افراد از این بحران روحی و یا تعدیل آن کمک‌کننده باشد و وسیله‌ای باشد برای پشت‌سر گذاشتن این دوران سخت. موسیقی هم‌چنین می‌تواند کارکردهای دیگری چون بسیج مردمی، افزایش همبستگی اجتماعی، اقناع مردم و ایجاد همکاری در رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، داشته باشد و به ایفای نقش کلیدی خود در این دوره، بپردازد.

عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران، با بیان اینکه در دوره کرونا از مصرف موسیقی، آیین‌زدایی شده است، افزود: بخش‌هایی از زندگی ما دارای آیین‌هایی‌ست که در دوره کرونا تعطیل شده است؛ آیین‌هایی که غالباً همراه با موسیقی انجام می‌شدند. آیین‌زدایی از مصرف موسیقی می‌تواند به لحاظ فرهنگی، کج‌کارکردهای زیادی داشته باشد. به طور مثال وقتی در حوزه دین، آیین‌های عزاداری، تدفین و ... برگزار نمی‌شود، به نوعی تلنبارگی عواطف در افراد به وجود می‌آید و زندگی آن‌ها را دچار یکنواختی می‌کند که برای آن‌ها ملال‌آور است. ما در دوران کرونا به جای آیینی‌شدن، شاهد انتقالی و رسانه‌ای‌شدن مصرف موسیقی هستیم. به‌خصوص، مجازی‌شدن که به شکل غالب مصرف تبدیل شده است.

گزارش از: فریبا رضایی