نشست «فتح خرمشهر؛ الگوی وحدت ملی» همزمان با سی‌و‌هفتمین سالگرد آزادسازی خرمشهر، شنبه چهارم خرداد ۹۸، به همت پژوهشکده فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار ‌شد.

در این برنامه امیر سید ناصر حسینی، سردار محمدنبی رودکی، محمدحسین لطیفی، دکتر مجید مختاری و جمعی دیگر از صاحبنظران هریک از زاویه خاص خود به بازخوانی روایت «آزادسازی خرمشهر» به مثابه «الگویی برای وحدت و یکپارچگی ملی» پرداختند.

در ابتدای این برنامه دکتر محمد سلگی رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ضمن خوشامدگویی به مهمانان و عرض تسلیت به‌مناسب ایام شهادت امیر مومنان علی(ع)، اذعان داشت که در فتح خرمشهر از یک طرف مسأله هویت ملی ما مطرح بود که سرزمین و یا حتی نقطه‌ای از آن به تصرف دشمن درنیاید و از طرف دیگر، مسأله اسلامیت بود که مسجد جامع خرمشهر بنیاد فکری آن فتح بود. لذا تلفیق ایرانیت و اسلامیت فتح خرمشهر را رقم زدند. او در ادامه هدف از برگزاری این برنامه و برنامه‌های مشابه آن را تحلیل دقیق جزئیات جنگ و فرازها و فرودهای آن دانست تا درک بهتری از جنگ و جزئیات آن برای نسل‌های آینده در شرایط کنونی فراهم شود.

در ادامه امیر سید ناصر حسینی از طراحان عملیات بیت‌المقدس، معاون پژوهشی هیئت معارف جنگ ارتش در رابطه با موضوع بحث به دو نقش مهم خرمشهر در جنگ اشاره و تصریح کرد: خرمشهر دو نقش مهم «مقاومت» و «پیروزی» را در جنگ بازی کرد که توانست در ابتدا و در آن شرایط بهم ریخته داخلی، 34 روز مقاومت کند و در این مدت در مسافتی به اندازه هزار کیلومتر مرز، خط دفاعی در مقابل عراق ایجاد و رزمندگان بتوانند از فرصت‌ها استفاده کنند. این دوران در واقع، دوران goldentime دفاع مقدس بود؛ یک زمان طلایی برای بازیابی خودمان که می‌توان گفت خرمشهر در این جهت فداکاری کرد. امیر سید ناصر حسینی به نقش پیروزی خرمشهر نیز اشاره و از آن به یک عملیات رمزآلود و رازآلود یاد کرد. عملیاتی که در پایان با 700 نفر نیرو درمقابل 14 هزار نیروی عراقی که در خرمشهر بودند، به پیروزی رسید. او تأکید کرد: فتح خرمشهر با خون شهدا آزاد شده به‌همین دلیل قطعه افتخارآمیز از تاریخ نظامی ماست که باید تا ابد درخشش داشته باشد.

محمدحسین لطیفی کارگردان فیلم روز سوم به‌عنوان سخنران سوم، این برنامه را پیش برد و در ابتدای سخنان خود این فیلم را حاصل ارتباط خود با آقایان حمید آخوندی و محمد نورانی دانست و تصریح کرد: این فیلم البته تنها گوشه‌ای از این واقعیت مهم را نشان می‌دهد و نمی‌تواند به طور کامل آنچه در خرمشهر گذشته است را وصف کند. لطیفی از تعداد کم آثار در مورد دفاع مقدس انتقاد کرد و گفت: کتابخانه سینمای ایران به‌عنوان یک رفرنس و یک یادگاری باید آثار زیادی داشته باشد. کارگردان فیلم روز سوم درباره علت ساختن فیلم در مورد روز سوم مقاومت خرمشهر و نه روز فتح آن اظهار داشت: درمورد روز سوم فیلم ساختم چون اعتقاد به مقاومت دارم و معتقدم که در هر زمانی امکان حمله به ما وجود خواهد داشت، لذا ما نیاز داریم که واکسینه شویم و در این مسیر باید آگاه‌سازی صورت گیرد که رسالت مهم آن با فیلمسازی و فیلم‌سازان دلسوز است. او پیشنهاد داد که بخشی از بودجه دفاعی کشور به این فیلمسازان دلسوز تعلق بگیرد.

لطیفی در پایان سخنان خود از عملکرد مدیران سینما و البته به‌شکل بیشتری از عملکرد مدیران تلویزیون انتقاد و عنوان کرد: مدیران تلویزیون مقصر هستند چراکه ساده‌اندیشند و صرفاً به‌خاطر پر کردن آنتن خود به کارهای سخیف، طنز و ملودرام روی می‌آورند درحالی که باید آگاهانه این فیلم‌ها ساخته شوند که اگر چنین شود، مخاطبان و بینندگان زیادی را نیز جذب خواهد کرد.

در ادامه این برنامه سردار محمدنبی رودکی، رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس درمورد عملیات و تاکتیک‌های جنگی با ذکر خاطراتی از صیاد شیرازی و دیگر رزمندگان صحبت و در پایان اعلام کرد: رمز پیروزی ما در نوک پیکان دفاع مقدس، وحدت ارتش و سپاه بود که امروز نیز باید بتوانیم این وحدت فرماندهی را ایجاد کنیم.

دکتر مجید مختاری پژوهشگر و راوی تاریخ جنگ به‌عنوان سخنران آخر این برنامه جنگ و اتفاقات رخ داده در آن را از منظری دیگر نگاه و خاطرنشان کرد: اگر در دوره‌ای نتوانستیم بر عراق غلبه کنیم، ضعف ما در ثبات سیاسی کشور و اختلافات اساسی بین مسئولان، عامل اصلی آن بود. دوره‌ای که نظام، شکل دوگانه انقلابی و سیاسی داشت و درحال گذر و انتقال از نظام انقلابی به نظام سیاسی بود. او افزود: در ادامه آنچه که باعث شد در استراتژی‌ها پیروز شویم، ثبات سیاسی کشور پس از عزل بنی‌صدر بود. در این زمان کشور به ساختار منسجم سیاسی رسید که پیوند و متحد عمل کردن ارتش و سپاه ازجمله استراتژی‌های موفق نظامی در این زمینه بود.

دکتر مختاری به دلایل عدم بهره‌گیری لازم از این الگوی رخ داده در کشور برای شرایط کنونی نیز اشاره و بیان کرد: بخشی از این مسأله به ضعف‌های پژوهشی ما در زمینه دفاع مقدس و تعداد کم پژوهش‌های علمی برمی‌گردد. گاهی نیز اتفاق‌هایی رخ می‌دهد که از دست مدیریت فرهنگی و مدیریت سیاسی کشور خارج است. هم‌چنین تعاریفی که از جنگ صورت می‌گیرد، بیشتر توجه به بعد حماسی و حتی ساختن برخی داستان‌هایی است که واقعیت ندارد. با همین اقدامات ما نتوانستیم الگوی موفق خرمشهر را برای مردم معرفی کنیم و درواقع جامعه‌پذیری دفاع مقدس را از آن‌ها گرفته‌ایم.

او تأکید کرد: اگر می‌خواهیم دفاع مقدس الگوی ما باشد، حتماً باید تعاریف دقیقی از این الگو داشته باشیم؛ این الگو با طرح‌ریزی عقلایی برنامه‌ریزی شده نه صرفاً با حماسه و ایثار. بنابراین نمی‌توانیم عقلانیت در جنگ را فراموش کنیم و صرفاً به جنبه‌های عاطفی و احساسی توجه کنیم. 

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری