نشست «ایران و آرایش جنگی: بررسی راهبرد مفید و موثر کشور در شرایط کنونی» با حضور دکتر حسین علایی، دکتر فواد ایزدی، جاوید قربان اوغلی، یکشنبه ۹ تیر ۱۳۹۸ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

در پیش‌درآمد این نشست چنین مطرح شد:
 با گذشت بیش از یک سال از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تشدید گام به گام تحریم‌ها، شرایط خاصی بر کشور حاکم شده است. از یک سو تحریم‌های ظالمانه اقتصادی آثار منفی خود را بر زندگی مردم گذاشته و همزمان جنگ لفظی مقامات ایالات متحده علیه کشورمان بالا گرفته و به تعبیر رهبر انقلاب، دشمن از لحاظ اقتصادی و سیاسی آرایش جنگی گرفته و ملت ایران هم بایستی آرایش مناسب بگیرد.
 در عین حال لحن و مواضع عملکرد ترامپ و دیگر مسوولان آمریکایی کند و تند می‌شود و از تهدید به حمله و تشدید به تحریم تا دعوت به مذاکره و ادعای دلسوزی در رفت و آمد است. در این شرایط تحرکات دیپلماتیک چون سفر نخست وزیر ژاپن به ایران و نظایر آن شدت گرفته و در هفته‌های اخیر سه رویداد نظامی به فاصله نزدیک شامل انفجار نفتکش‌ها در فجیره و دریای عمان و سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا فضا را ملتهب‌تر کرده است.

سپس سه سوال اصلی مطرح شد که سه مهمان برنامه به آن پاسخ گفتند:
 آمریکایی‌ها چه برنامه‌ای برای ایران دارند و چشم‌انداز تاثیر اقداماتشان چه خواهدبود؟
 ایران چه گزینه‌هایی روی میز دارد و بهترین راهبرد در شرایط کنونی چیست؟
 آیا جنگ با ایران گزینه‌ای محتمل است و در قبال آنچه باید کرد؟

دکتر حسین علایی در توضیح استراتژی آمریکایی‌ها، با اشاره به زمان خروج شاه از ایران گفت: آمریکا از لحظه‌ای که شاه از ایران خارج شد، استراتژی مشخصی را در مقابل ایران در پیش گرفت که تا امروز نیز ادامه دارد و آن این است که ایران قدرتمند نشود و به خصوص از تبدیل آن به قدرت در منطقه جلوگیری کند. وی افزود: آمریکایی‌ها تنها یک نگاه دارند و آن این است که کشورها یا با ما هستند یا بر ما.

دکتر علایی درمورد استراتژی آمریکا درمقابل ایران اظهار کرد: استراتژی آمریکایی‌ها از ابتدا تا الآن، تحریم بوده؛ تحریم در حوزه‌های مختلف که تحریم در حوزه نظامی، تحریم اقتصادی، تحریم سیاسی، قرار دادن ایران در انزوای بین‌المللی و نهایتاً ائتلاف علیه ایران مراحل آن را به ترتیب نشان می‌دهد. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا در استراتژی آمریکا جنگ جایی دارد یا خیر؟ او در پاسخ به این سوال خاطرنشان کرد: جنگ در استراتژی آمریکا وجود دارد ولی زمانی که از این استراتژی‌های ذکرشده جواب نگیرد که در این صورت از استراتژی جنگ به صورت ضربتی استفاده خواهد کرد اما تمام تلاش آن‌ها بر این است که به پیروزی بدون جنگ برسند. علایی ادامه داد: آمریکایی‌ها با استفاده از استراتژی چماق، حداکثر فشار را بر ایران وارد می‌کنند تا از این طریق جواب بگیرند و از طرف دیگر نیز برای جلب افکار عمومی دائم پیشنهاد مذاکره را می‌دهند.

علایی درمورد شرایط منطقه نیز اذعان کرد: آمریکا از تمام ظرفیت‌های نظامی‌اش استفاده کرده است؛ از آوردن ناوها تا تجهیز پایگاه‌های خود در کشورهای همجوار ایران. او تمام ظرفیت‌های مدرن کسب اطلاعات از ایران را بسیج کرده و اطلاعات لازم را از ایران جمع‌آوری کرده و نیروهایش را پای کار آورده است. اما باید در تکمیل این بحث به این نکته اشاره کرد که استراتژی آمریکا درحال حاضر جنگ با ایران نیست بلکه استفاده از فضای احتمالی جنگ برای رسیدن به اهدافشان است. تمام ظرفیت‌های آن‌ها برای جنگ آماده است ولی احتمال آن در حداقل ممکن است. موفقیت بدون جنگ برای آن‌ها در اولویت است. علایی در ادامه این سوال را مطرح کرد که آیا می‌توان عدم جنگ را تضمین کرد؟ او در پاسخ به این سوال تأکید کرد: تمام ظرفیت‌های جنگ محدود از طرف آمریکا در منطقه وجود دارد و از طرف دیگر نیز سیاست ایران، اجتناب از جنگ است ولی باید برای آن آماده بود و تمام تجهیزات و توانمندی‌ها را بسیج کرد.

فواد ایزدی مهمان دیگر این برنامه با توضیح درمورد اهداف آمریکا درمقابل ایران، بیان کرد: ویلیام برنز قائم مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا چندی پیش گفت آمریکا به دنبال فروپاشی یا تسلیم کامل ایران است. این هدف دولت فعلی آمریکاست. البته این هدف همه دولت‌ها بوده ولی این دولت تندروتر است. آمریکا از دولت روحانی و جمهوری اسلامی عبور کرده و ایران را هدف قرار داده‌اند.
 وی با بیان اینکه آمریکا راه رسیدن به هدف خود را تحریم می‌داند، اظهار داشت: آمریکا آنقدر تحریم کرده که یک فرد را چند باره تحریم می‌کند. آنها خواهان امتیازگیری از حوزه قدرت ایران هستند. وی یادآور شد: احساس آنها این است با برجام قدرت هسته‌ای ایران را کنترل کردند و امروز برای فروپاشی می‌خواهند قدرت موشکی و منطقه‌ای ایران را بگیرند.

دکتر ایزدی درباره راهبرد ایران ابراز داشت: بهترین راهبرد شناخت طراحی آمریکا است. گاهی این طراحی به درستی شناخته و گاهی به درستی شناخته نمی‌شود. در زمان برجام عده‌ای معتقد بودند که برجام بهترین فرصت تعامل با آمریکا است که تفکر اشتباهی بود.

او با تاکید بر اینکه قطعاً یکی از اهداف آمریکا در منطقه جنگ علیه ایران بوده است، بیان کرد: آمریکایی‌ها برای کشتار و جنگ و شکنجه و دروغ و تزویر محدودیت اخلاقی ندارند. جنگ همیشه روی میز بوده ولی چه زمانی از این گزینه استفاده شده است؟ چه زمانی جنگ نمی‌شود؟ اگر هزینه جنگ بالا باشد آمریکا حتماً جنگ نمی‌کند ولی اگر هزینه‌اش کم باشد شک نکنید جنگ می‌کند.

ایزدی با بیان اینکه اگر می‌خواهیم جنگ نشود باید توانمندی خود را بالا برده و طرف مقابل شک نکند که از این توانمندی استفاده می‌کنیم، یادآور شد: این تصور تا قبل از زدن پهپاد آمریکایی وجود داشت. تام کاتن همیشه می‌گفت جنگ با ایران آسان است. دیک چنی درباره حمله به عراق می‌گفت مانند آب خوردن است. پس باید آمریکا تصور کند ایران نه تنها توانمندی نظامی دارد بلکه از آن استفاده هم می‌کند. پس زدن پهپاد توفیق بزرگی به کشور بود که نشان داد ایران هم توانمندی دارد که بومی هم است و از چین و روسیه نخریده و هم از آن استفاده می‌کند.
 این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه باید ابزارهای قدرت خود را تقویت کنیم، عنوان کرد: امروز آمریکا می‌خواهد ما موشک جدی نداشته باشیم که این خلع سلاح شدن است. در مساله منطقه‌ای هم باید بگویم فارن پالیسی در پاسخ به احتمال جنگ می‌گوید ایران و آمریکا جنگ نمی‌کنند. آمریکا ۱۵۰ سایت نظامی در منطقه دارد که در تیررس ایران یا شرکای منطقه‌ای ایران است. وی با بیان اینکه کار کنونی ایران به خاطر این است که گزینه دیگری نداریم، اظهار داشت: باید قدرت نظامی خود را افزایش دهیم. گزینه مذاکره هم نداریم زیرا آمریکا آمادگی بده و بستان ندارد.

جاوید قربان‌اوغلی به‌عنوان سومین سخنران این برنامه از نگاهی متفاوت به شرایط کشور و منطقه پرداخت و اظهار داشت: یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای ایران در چهار دهه گذشته، برجام بوده است. وی با گذری به تاریخ و ذکر دستاوردهای تاریخی مذاکره گفت: مذاکره‌ای نبوده که ما در آن پیروز نشده باشیم؛ حداقل در ۷۰ سال گذشته. ازجمله در مسأله آذربایجان و مذاکرات قوام‌السلطنه و یا استیفای حقوق نفتی ایران توسط دکتر محمد مصدق. بنابراین طبق فرمایش دکتر ایزدی این درست نیست که ما ارزش مذاکره، تعامل و دیپلماسی را به کناری بگذاریم و از آن عبور کنیم.

قربان‌اوغلی درمورد امکان اجتناب‌پذیر بودن یا نبودن این شرایط اذعان کرد: ما می‌توانستیم اقداماتی را در عرصه دیپلماسی انجام دهیم که به این شرایطی که الآن هستیم، نرسیم. این درست است که پدیده ترامپ، پدیده‎ای است غیرقابل پیش‌بینی همراه با تصمیمات فردی ولی نگاه کردن به آن، به‌عنوان یک تصویر کاملاً سیاه درست نیست. وی افزود: مثال کره شمالی را می‌توان زد که فضای جنگی حاکم بر آن تغییر کرده و کره جنوبی با آن وارد تعامل شده است. همینطور استرالیا، نیوزلند، سنگاپور و ... . آن‌ها از دیپلماسی خود استفاده کردند و هنر دیپلماسی دقیقاً در شکستن همین فضاهاست. او ادامه داد: بنابراین گفتن افزایش و تجهیز هرچه بیشتر تجهیزات نظامی گفته درستی نیست. ما با زدن پهپاد ارزش خیلی چیزهارو از دست دادیم. ارزش برندگی شمشیر در آن است که از غلاف بیرون نیامده باشد ولی ما با زدن پهپاد، آن را بیرون آوردیم و اگر آمریکایی‌ها نیتی هم نداشتند، آن‌ها را در انجام آن تحریک و مصمم کردیم.

گزارش از: فریبا رضایی

گزارش تصویری