پژوهش «بازنمایی گفتمان‌های خانواده در مجلات عامه‌پسند ایرانی» با در چالش‌دانستن خانواده‌گرایی به‌مثابه یک گفتمان هژمونیک در فضای فرهنگی و رسانه‌ای کشور با گفتمان‌های رقیب از جمله جریان فکری و فرهنگی فمینیسم و با اذعان به این که عرصۀ مطبوعات و نشر، محل تخاصم گفتمانی این دو رویکرد هستند، درصدد بررسی کیفیت بازنمایی گفتمان‌های نظری پیرامون خانواده در عرصۀ مجلات عامه‌پسند ایرانی است. به همین منظور، مجلات خانواده سبز، خانوادۀ ایرانی، موفقیت و روزهای زندگی و متون ستون‌های خانوادگی آن‌ها به‌عنوان واحد تحلیل با استفاده از روش تحلیل گفتمان، مورد خوانش قرار گرفته است.

پژوهشگر پس از بررسی و تحلیل محتوای متون و محتوای خانوادگی این مجلات، نتیجه می‌گیرد که رویکرد کلی حاکم بر این مجلات در حوزه مناسبات خانواده و زندگی مشترک زوجین، به گفتمان خانواده‌گرا قرابت بیشتری داشته و دال‌ها و مفاهیم گفتمان خانواده‌گرا از قبیل سازش، همسرگزینی خانواده، محوریت زن در خانه، قبح طلاق، تربیت جنسیتی، اخلاق‌گرایی، اقتدار مرد، افزایش بعد خانوار و... در این مجلات، بیشتر از مفاهیم گفتمان فردگرا بازنمایی شده است.

این پژوهش اذعان می‌دارد اگرچه تحولات ساختاری و ارزشی دنیای مدرن، خانواده ایرانی را نیز در بسیاری از عرصه‌ها با خود همراه نموده و تغییرات قابل ملاحظه‌ای را بر ساختار و کارکردهای خانواده در ایران ایجاد کرده است، اما این تغییرات به منزله انفعال خانواده ایرانی در تعامل با تحولات دنیای مدرن و تأثیرپذیری صرف از هنجارهای مدرنیته نبوده بلکه خانواده ایرانی در پیوند وثیق با نهاد دین و سنت فرهنگی جامعه ایران به صورتی کاملاً فعالانه و پویا به تنظیم تعاملات خود با فرهنگ جدید پرداخته و نظم اجتماعی متناسب با هژمونی خانواده‌گرایی را رقم می‌زند.

این مطالعه، ردپای نظم دینی ـ سنتی خانواده را در فضای فرهنگی جامعه ایرانی به‌صورت کاملاً پررنگ، محسوس دانسته و تأکید دارد گفتمان‌های رقیب از جمله جریان فمینیستی یا روشنفکری نتوانسته‌اند گفتار غالبی را در حوزه خانواده و مناسبات آن برای عامهٔ مردم ارائه نمایند و معتقد است مناقشات نظری این جریان‌ها تنها در فضای نخبگانی جامعه ایرانی باقی مانده‌ است.

پژوهش «بازنمایی گفتمان‌های خانواده در مجلات عامه‌پسند ایرانی» در قالب مقاله در شماره ۴۹ نوبت بهار ۱۳۹۹ فصلنامه «مطالعات فرهنگ- ارتباطات» در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.

میر رستگار خالد، ابوالفضل اقبالی  و عاطفه خالقی نویسندگان این مقاله هستند. متن کامل این مقاله در سایت اختصاصی مجله به نشانی jccs.ir قابل مشاهده است.