آرمان‌ها، باورها، ارزش‌ها و ترس از فقدان آنها و حفظ سبک زندگی پذیرفته شده یکی از دغدغه‌های عمده دولت- ملت‌ها را در دنیای حاضر تشکیل می‌دهد. این نگرانی‌ها و حساسیت‌ها که در عرصه بین­ الملل بسیار با اهمیت دانسته شده است، در بسیاری از موارد جنبه امنیتی داشته و در محدوده مرزها از آن به عنوان دغدغه امنیت هویت­ ملی یاد می‌کنند و چه بسا منشاء رقابت‌ها و منازعه­ های منطقه‌­ای و بین‌­المللی در روابط خارجی بین کشورها بوده است. خاورمیانه هم از این قاعده مستثنی نبوده و مسائل هویتی و فرهنگی اساسی‌ترین بخش امنیتی ملت‌ها را در این منطقه شکل می‌دهد و در روابط "ما" و همسایگان هم قابل بررسی و مطالعه است. جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصل سیاست همسایگی همواره تلاش کرده تا روابط خود با همسایگان را تقویت کرده و تحکیم بخشد. سیاستی که موفقیت آن مستلزم شناخت درست از تحولات و ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی منطقه و همسایگان است. مولفه‌های فرهنگی مشترک جوامع منطقه نشانگر آن است که امنیت فرهنگی "ما" در منطقه خاورمیانه مستقل از امنیت فرهنگی همسایگان "ما" نیست و افزایش امنیت فرهنگی "همسایه ما" امنیت فرهنگی "ما"را فراهم می‌آورد که خود نیازمند شناخت دقیق از تهدیدات و فرصت‌های امنیتی "ما" در محیط فرهنگی اجتماعی همسایگان است.

البته نباید این واقعیت را نادیده گرفت که گفتمان امنيتي حاكم درکشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه همچنان در قالب‌های رسمی و کلاسیک به تهدیدات و اهداف امنیتی سنتی پاسخ مي‌­گويد و با وجود اینکه تغييرات وسيع محيطي در قلمرو ملي و جهاني، باعث ورود مقولات جدید فرهنگی و اجتماعی در قالب‌هاي نوين به حوزه امنيتي كشورها شده است ولی ما همچنان با كمبود دانش توليد شده و ترويج ايده‌‏ها و داده‏‌هاي نوين در این زمینه‌ها برای پاسخگویی به نيازهای علمی و تخصصی مواجه هستیم؛ به‌طوری که ضرورت روزافزون سیاستگذاری در زمینه ارتباطات فرهنگی هدفمند، پیش‌برنده و امن اهمیت آن را بیشتر نموده است. مبحث تازه‌ایی که نیازمند شناخت صحیح از قوت‌ها و ضعف‌های فرهنگی و اجتماعی خود و ارزیابی دقیق از ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی دیگران به‌ویژه همسایگان است و سیاست‌گذاری اصولی آن می‌بایست به‌گونه‌ایی باشد که در میانه اهمیت ثبات فرهنگی و ضرورت تغییر فرهنگی، اصالت هویتی "ما" در روابط با دیگران تغییر نکند که این خود مستلزم مديريت مدبرانه و نظارت عالمانه بر عوامل داخلی و خارجی موثر بر هويت فرهنگي "ما" است.