نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران
کتاب «نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران» اثر پژوهشی بهاره سازمند در سال 1393 از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به چاپ رسیده است.
هدف این کتاب، بررسي شباهتها و تفاوتهاي سنتها و آداب و رسوم نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران است و اينکه چگونه ميتوان از آيين نوروز براي گسترش همکاری بين کشورهاي حوزۀ تمدني ايران بهره گرفت.
براي دستيابي به اين هدف، مطالب کتاب در چهار فصل ارائه شده است. در فصل اول با عنوان «سنتها و آداب و رسوم نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران» با رويکردي توصيفي، آداب و رسوم نوروز را در سه مقطع قبل از نوروز، زمان نوروز و پس از نوروز در برخي از کشورهاي حوزۀ تمدني ايران، يعني کشورهاي ايران، تاجيکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربايجان، ترکيه، عراق، بحرين و هند بررسي شده است.
فصل دوم با عنوان «شباهتهاي آداب و رسوم نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران» با رويکرد مقايسهاي ـ تحليلي، مهمترين شباهتهاي آيين نوروز در مقاطع سهگانۀ مذکور در کشورهاي نامبرده بررسي شده است.
در فصل سوم با عنوان «تفاوتهاي آداب و رسوم نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران» نيز با رويکردي مقايسهاي ـ تحليلي، مهمترين تفاوتهاي آيين نوروز را در مقاطع سهگانه در کشورهاي مذکور بررسي شده است.
در فصل چهارم و آخر کتاب با عنوان «تأثير آيين نوروز بر ايجاد همگرايي بين کشورهاي حوزۀ تمدني ايران» با استفاده از ظرفيت ايران فرهنگي و نوروز بهمثابه يکي از آيينهاي کهن اين گستره، راهکارهايي براي تحقق همگرايي در حوزۀ تمدني ايران ارائه شده است.
نويسنده در اين كتاب با مطالعۀ منابع موجود درخصوص فلسفۀ شکلگيري و تداوم آيينهاي نوروزي اين نتيجه را ارائه ميدهد که وجود تاريخ مشترک کشورهاي حوزۀ تمدني ايران مهمترين عامل اشتراک آداب و رسوم نوروزي در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران است. مراجعه به تاريخ ايران باستان از زمان هخامنشيان تا ساسانيان و بررسي نقشههاي آن زمان نشان داد که کشورهاي بررسيشده در اين کتاب نهتنها در دورۀ هخامنشيان بخشي از ايران آن زمان محسوب ميشد؛ بلکه در دورۀ ساسانيان که قلمرو جغرافيايي ايران محدودتر از دورۀ هخامنشيان شد، باز هم اين کشورها بخشي از ايرانِ آن زمان بود.
ايجاد سازمان يا اتحاديه در اين خصوص (مثلاً با نام سازمان جهاني نوروز، سازمان بينالمللي نوروز، اتحاديۀ بينالمللي نوروز يا اتحاديۀ جهاني نوروز)؛ گسترش تعاملها در سطح سياستگذاران و عامه مردم و جوامع؛ برگزاري جشنهاي نوروز هر سال در يکي از کشورهاي عضو اتحاديه و دعوت از نمايندگان بقيۀ اعضا براي شرکت در آن؛ تأکيد بر آيينهاي مشترک نوروزي کشورهاي عضو در جشنهاي ساليانه و نمايش آن از طريق فيلمها، جشنها، نمايشگاهها براي همۀ مخاطبان اعم از دولتي و غيردولتي؛ توليد فيلمهايي که بر اين آيين مشترک و کهن 3 هزار ساله تأکيد شود؛ چاپ کتابها و نشريههاي تخصصي دربارۀ نوروز در حوزههاي ادبيات، هنر، سياست، فرهنگ، تاريخ، جغرافيا، اقتصاد، فلسفه و... به زبانهاي گوناگون؛ ايجاد تسهيلات براي شهروندان بهمنظور سفر به کشورهاي حوزۀ نوروز و ديدن جشنها و آيينهاي نوروزي از نزديک؛ ايجاد شبکۀ رسانهاي نوروز و معرفي آيين نوروز در همۀ کشورها از طريق اين شبکه؛ توجه به آيين نوروز و اشتراکهاي آن در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران در کتابهاي درسي؛ ترجمۀ آثار منتشرشده در زمينۀ نوروز به زبانهاي گوناگون بهخصوص به زبان کشورهاي حوزۀ تمدني ايران؛ حمايت از انجام و اجراي طرحهاي پژوهشي دربارۀ نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران و تلاش براي چاپ و نشر اين آثار به زبانهاي گوناگون؛ توليد پويانماييها و نماهنگهاي گوناگون دربارۀ آيين نوروز در کشورهاي حوزۀ تمدني ايران و پخش آنها براي کودکان و نوجوانان؛ فعاليت گستردهتر دبيرخانۀ جشن جهاني نوروز و تأسيس کتابخانۀ ديجيتال دربارۀ نوروز در اين دبيرخانه مهمترين راهكارهاي ارائه شده از سوي پژوهشگر اين اثر است كه براي تحقق هويت مشترک يا همگرايي ميان کشورهاي حوزۀ تمدني ايران با توجه به بستر فرهنگي مناسب نوروز در آن کشورها پيشنهاد داده است.