تأملی بر مشارکت طبقۀ متوسط در انتخاباتِ پیشِ رو/ ايران در آستانه انتخابات- 10
تأملی بر مشارکت طبقۀ متوسط در انتخاباتِ پیشِ رو شکل‌گیری حماسه در انتخابات در ایران همواره در گروی میزان مشارکت طبقۀ متوسط در انتخابات بوده است. بخشی از مردم که مشارکت در انتخابات را تکلیف می‌دانند و نیز برخی از آنها که به دلایل متنوّعی شرکت در انتخابات را نوعی منفعت می‌دانند، همواره در انتخابات شرکت می‌کنند؛ در مقابل، برخی از مردم نیز همواره در قهر به سر می‌برند و هرگز در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ اما طبقۀ متوسط برخلاف دو دستۀ دیگر به صورت پیشینی، شرکت یا تحریم را انتخاب نکرده است و بسته به شرایط دست به انتخاب می‌زند. غالباً، این انتخاب برای شرکت یا عدم شرکت در ماه‌های پایانی صورت می‌گیرد و اگر مسئلۀ تهییج‌آوری وجود نداشته باشد، امکان عدم شرکت (به‌ویژه در انتخابات مجلس) بیش از تمایل به شرکت خواهد بود.
بیشتر
سازمان‌های رفاهی، کنترل سیاسی، شهروندی/ ايران در آستانه انتخابات- 4
سازمان‌های رفاهی، کنترل سیاسی، شهروندی با مطالعۀ انتخابات مختلف ایران، می‌توان دریافت که سیاست‌های اجتماعی در برنامه‌های ارائه‌شده از سوی نامزدها اهمیت چندانی ندارند و به اصطلاح، این حوزۀ سیاست‌گذاری در نظام اولویت‌بندی مرجعیت ندارد؛ به عنوان مثال، در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری ایران عمدۀ بحث‌های میان نامزدها حول محورهایی نظیر مسئلۀ هسته‌ای و سیاست خارجی متمرکز بود که البته این مسئله به شرایط سیاسی دوره نیز مربوط می‌شود. این در حالی است که در کشورهایی که شهروندی بلوغ یافته و گفتمان سیاست‌گذاری اجتماعی کاملاً شکل گرفته است، حوزه‌های مختلف سیاست‌گذاری اجتماعی بخش عمده‌ای در برنامۀ احزاب دارند؛ به عنوان مثال، در انتخابات اخیر بریتانیا، از 10 محور مورد مقایسه میان احزاب، 7 مورد به حوزه‌های مسکن، آموزش و پرورش، درمان و حداقل دستمزد اختصاص داشتهاست.
بیشتر
انتخابات پارلمانی، هویت جمعی و امر سیاسی/ ايران در آستانه انتخابات- 3
انتخابات پارلمانی، هویت جمعی و امر سیاسی شور و آرمان تغییر که هر دو حاصلِ تکوین دوبارۀ مردم به واسطۀ انتخاباتاند، شرایطی را فراهم می‌کند که برخلاف رکود و رخوت سالهای اخیر در عرصۀ سیاسی، که تنها انتخابات ریاست‌جمهوری پیشین شکافی بر آن انداخت، می‌تواند نویدبخشِ دستاوردی مهم باشد و آن ترمیم امر اجتماعی به واسطۀ درک مشترک از وضعیت فعلی و خواست تغییر است. از این منظر، انتخابات پارلمانی پیش رو هم نسبت به انتخابات ریاست‌جمهوری در دو سال قبل، کمتر مصلحتجویانه خواهد بود و هم به نوعی توازنبخش و تعیینکنندۀ سهم واقعی نیروهای سیاسی موجود از تأیید مردم خواهد بود، چراکه انتخابات پارلمانی به طور کلی امکان برقراری شرایطی را فراهم می‌کند که به شکل‌گیری نوعی تفسیر سیاسی خاص از وضعیت موجود، ارادۀ خاصی برای مواجهه با وضعیت فعلی و نیز نوع خاصی از ادارۀ جامعه میانجامد.
بیشتر
اهمیت ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی مجازی/ ايران در آستانه انتخابات- 7
اهمیت ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌توان پیش‌بینی کرد که با توجه به اهمیت انتخابات مجلس دهم و شناختی که جامعه از ارتباط ویدئویی دارد، استفاده از انواع ویدئوها در انتخابات پیش رو نسبت به دوره‌های قبل بسیار بیشتر شود. نکتة دیگر اینکه با توجه به افزایش سرعت اینترنت، امکان دسترسی به ویدئوها از طریق سایت‌ها و پیام‌رسان‌های موبایلی برای عموم مردم بسیار بیشتر شدهاست. بنابراین، باید انتظار داشت حجم وسیعی از پیام‌های ویدئویی در خصوص انتخابات مجلس در ماه‌های آینده در میان مردم دست‌به‌دست شوند. صداوسیما به عنوان تنها رسانة صوتی ـ تصویری مجاز کشور انحصار خود را از دست دادهاست و ابزار قدرتمند ویدئو در اختیار همه قرار گرفتهاست. تفکراتی که به هر دلیل جایی در صداوسیما ندارند، امروز دیگر به مدد پیشرفت تکنولوژی این قدرت را دارند که از ابزار تأثیرگذار پیام‌های ویدئویی بهره بگیرند.
بیشتر
رفتار انتخاباتی با نگاهی به مصرف رسانه‌ای/ ايران در آستانه انتخابات- 6
رفتار انتخاباتی با نگاهی به مصرف رسانه‌ای مخاطبانِ رسانه‌ها خود را در معرض پیامهایی قرار میدهند که با نگرشهای سیاسی پیشینشان موافقت، همراهی و همداستانی دارد. عموماً، اخبار و و تحلیلهای حزب، دسته و کاندیدای مورد علاقۀ خود را میخوانند تا اخبار رقیب را و بیشتر خود را در معرض مطالبی قرار دهند که بیشتر به آن علاقهمندند یا موافقاند. تعداد کمی تحتتأثیر دریافت خود از رسانه تغییر رأی میدهند، هرچند افرادی که در معرض پیام‌های انتخاباتی هستند، بیشتر به انتخابات علاقهمند میشوند؛ به عنوان مثال، در انتخابات 88، طرفداران دو کاندیدا نسبت به هم رنجیدهخاطر شدند، تنور انتخابات داغتر شد، اما سمت و سوی رأیشان پس از مناظره تغییر نکرد.
بیشتر
روابط انتخابات و شبکه‌های اجتماعی موبایلی/ ايران در آستانه انتخابات- 5
روابط انتخابات و شبکه‌های اجتماعی موبایلی انتخابات و شبکه‌های اجتماعی همراه، لااقل در دو صورت با یکدیگر در ارتباط‌اند: فعالیت‌های انتخاباتی در شبکه‌های اجتماعی همراه و خدمات شبکه‌های همراه به انتخابات، اعم از فرایند برگزاری و رأی‌گیری. در حالت نخست، تقریباً تمامی آنچه دربارۀ فعالیت‌های انتخاباتی در دنیای رسانه‌ای و مجازی می‌توان گفت، اینجا هم صادق است، با چند تغییر و تفاوت: یکی آنکه به دلیل سطح دسترسی گسترده و تسهیل‌شده‌تر، میزان مشارکت کاربران در اموری همچون رأی‌گیری برخط، نظردهی در باب اخبار بازنشرشده درون شبکه و... بسیار بالا و سریع است؛ دیگر آنکه سرعت بازنشر داده‌ها و اطلاعات در ارتباطات میان‌فردی موجود در شبکۀ همراه با هیچ‌کدام از اقلام دیگر ارتباطی قابل قیاس نیست؛ و نهایتاً هم اینکه مقولۀ نابرابری‌های تبلیغاتی در عرصۀ انتخابات را تشدید کرده و توانگران را بر فضای عمومی شبکه مسلط‌تر می‌سازد. اما، شبکه‌های همراه می‌توانند خدماتی را به انتخابات در یک معنای موسع ارائه دهند که تقریباً بی‌بدیل است: اولین و مهمترین آنها ظهور روبات‌هاست که فعلاً نمی‌توان تخمین روشنی در باب تعداد و ظرفیت آنها به دست داد؛ روبات‌هایی که می‌توانند در کسری از ثانیه در ده‌ها گروه، هزاران پیام تولید کنند و به صدهاهزار مخاطب بفرستند. بسته به نحوۀ طراحی، برخی روبات‌ها توانایی تغییر در عناوین گروه‌ها یا اضافه‌‌کردن افراد به آنها را دارند و اگر احیاناً گروهی در موقعیتی حساس مورد حملۀ یک روبات ـ هکر قرار بگیرد، می‌تواند تمامی این دستکاری‌ها در خدمت بارگذاری یک پیام مخرب قرار بگیرد. فرشاد مهدی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، در نوشتاري با عنوان «ناآرامی در نهاد ناپایدار شبکۀ همراه؛ تأملی در روابط انتخابات و شبکه‌های اجتماعی موبایلی» كه در كتاب ايران در آستانه انتخابات منتشر شده است به رابطه انتخابات و شبكه‌هاي اجتماعي موبايلي پرداخته است. براي دريافت متن كامل اين نوشتار اينجا كليك كنيد.
بیشتر
الگوی تبلیغات رسمی انتخابات در ایران با تأکید بر صداوسیما/ ايران در آستانه انتخابات- 4
الگوی تبلیغات رسمی انتخابات در ایران با تأکید بر صداوسیما تاکنون، الگوی تبلیغاتی صداوسیما در مورد هر انتخاباتی به قدری تکراری بودهاست که دیگر از ماه‌ها قبل از هر انتخابات مشخص است صداوسیما چه رویه‌ای از برنامه‌سازی را در پیش خواهد گرفت. از این رو، همیشه امکان طرح این پرسش فراهم است که پیامد این الگوی مرسوم و حاکم بر رسانه‌های رسمی چیست و آیا بهواقع نباید الگوی دیگری برای برنامه‌های انتخاباتی تدبیر کرد. هرچند شور و نشاط در هر انتخاباتی طبیعی است، تلاش صداوسیماي جمهوري اسلامي ايران برای افزایش هرچه بیشتر این شور و نشاط باعث می‌شود که تلویزیون بهخصوص در مورد انتخابات مجلس کمتر به افزایش آگاهی در مورد برنامه‌های احزاب و گروه‌های مختلف اقدام می‌کند. می‌توان گفت در میان کارکردهای سیاسی رسانه (از قبیل ایجاد رابطه بین دولت و مردم، بازتاب تنوّع و تکثر سیاسی، پاسداری از حقوق اقلیت‌ها)، در ایام انتخابات بیشتر بسیج‌سازی (Mobilization) و اقناع (Persuasion) در دستور کار رسانۀ ملّی قرار دارد. این رویکرد رسانه‌ای به دنبال این است که همیشه حداقلی از مشارکت در انتخابات را تضمین کند، اما در پی این نیست که به یک مشارکت فعال در «سیاست» و مشارکتی ناشی از «تعهد مدنی» دامنبزند. رسانه باید در راستای تقویت تعهد مدنی، اقدام به افزایش هرچه بیشتر آگاهی سیاسی کند و به جای بمباران رسانه‌ای، انتخابات را بر سر جای واقعی آن بنشاند. براي دريافت متن كامل اين نوشتار كه در كتاب ايران در آستانه انتخابات منتشر شده است اينجا كليك كنيد.
بیشتر
آن‌لاين بدون ايميل/ ايران در آستانه انتخابات-3
آن‌لاين بدون ايميل تجربۀ آنلاین، در صورت‌های متنوّع و اغواگر، خود را به مردم عرضه و گاه تحمیل می‌کند. این تجربه بهمرور زمان ساده‌تر و بهره‌مندی از آن رضایت‌بخش‌تر و در مواردی ضروری‌تر می‌شود تا عطش به‌ظاهر سیری‌ناپذیر فنّاوری‌های آنلاین به فراگیری و هم‌گرایی رسانه‌ای را پاسخ دهد و ما به آن فنّاوری‌ها وابسته‌تر می‌شویم؛ یا به تعبیر شری تورکل، انتظاراتمان از فنّاوری بیشتر و انتظاراتمان از یکدیگر کمتر می‌شود. ظهور پیام‌رسان‌ها زمینه‌ساز آنلاینشدن کسانی شدهاست که تا پیش از این به هر دلیل از جامعۀ آنلاین ایرانی‌ها دور مانده بودند. اما، این بار برای نخستین تجربۀ آنلاینشدن، حتی به ساختن یک آدرس ایمیل هم نیازی نیست، بلکه واردکردن شمارۀ تلفن در نرم‌افزارهای پیام‌رسانی که بعضاً به طور پیش‌فرض روی دستگاه‌های موبایل نصب شده‌اند، کفایت می‌کند تا یک ایرانی دیگر آنلاین شود و «چت» را شروع کند. هرچند بازی‌های آنلاین به نوعی پیش‌قراول ظهور جماعت تازه‌وارد فضای مجازی بودند که تنها حضور آنلاینشان در نرم‌افزارهای بازی رقم می‌خورد، جاذبۀ قدیمی و ماندگار گفتوگو یا همان چت بود که در قامتی جدید شیوع فراگیر این نوع آنلاینبودگی را رقم زد. محمد معماريان در مقاله «آنلاین بدون ایمیل» كه در كتاب مجموعه مقالات ايران در آستانه انتخابات منتشر شده است روایتي از نحوۀ ظهور آنلاینهای حداقلی ارائه كرده تا بتوان با شناخت بهتری، ورود آنها را به عرصۀ آنلاین دنبال کرد. براي دريافت متن كامل اين مقاله اينجا كليك كنيد.
بیشتر
ظرفیت پیام‌رسان‌های موبایلی در انتخابات/ ايران در آستانه انتخابات-2
استفاده از ظرفیت پیام‌رسان‌های موبایلی در انتخابات در سالهای اخیر از کمپینهای انتخاباتی موفق تا جنبشهای اجتماعی و حتی انقلابهایی که موجب تغییر نظام سیاسی در برخی کشورهای دیکتاتوری شد، جملگی از شبكه‌هاي اجتماعي برای ساماندهی هواداران، اطلاعرسانی و تبلیغ برنامهها و ارزشهایشان بهره گرفتند. کشور ما نیز از تأثیر این شبکه‌ها در پهنۀ سیاست بر کنار نبوده است. از انتخابات 88 و حوادث پس از آن تا انتخابات 92 و کمپینهای جوانان برای تبلیغ نامزد انتخاباتی خود، این شبکه‌ها در تحوّلات سیاسی نقشآفرین بودهاند. تحوّلات ارتباطی اینترنتی اما در شبکه‌های مجازی متوقف نمانده و مراحل تکاملی جدیدی را تجربه کرده است. اکنون نسل جدیدی از شبکه‌های اجتماعی پدید آمده و با سرعت در حال فراگیرشدن است، اما ابزار لازم برای استفاده از آن نه کامپیوترهای شخصی، که گوشیهای تلفن همراه است.
بیشتر
رویکرد شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای به انتخابات در ایران/ ایران در آستانه انتخابات-1
رویکرد شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای به انتخابات در ایران نقش‌آفرینی شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در هر دورۀ انتخاباتی در ایران، تابعی از میزان توجه و اقبال مخاطبان به این شبکه‌ها بودهاست؛ یعنی، این شبکه‌ها تا نیمۀ دوم دهۀ 1380 نقش جدی و چشمگیری در این زمینه نداشتند، اما اوج نقش‌آفرینی این شبکه‌ها در انتخابات دهمین دورۀ ریاست‌جمهوری بود، چراکه شبکۀ بی‌بی‌سی فارسی، که در دی 1387 تأسیس شد، بهتدریج تا هنگام انتخابات که در خرداد 1388 برگزار شد، توانست اعتماد بسیاری از مخاطبان را جلب کند، به‌ویژه در حوادث پس از انتخابات که بسیاری از رسانه‌ها از جمله تلویزیون داخلی با چالش اعتبار مواجه شدند، بی‌بی‌سی فارسی توانست از سرمایۀ اجتماعی که در طول پنج ماه اندوخته بود، بهره‌برداری کند و در نقش منبعی با اعتبار بالا برای بسیاری از مخاطبان ظاهر شود.
بیشتر
نگاهي به رابطه روحانيت و مجلس از مشروطه تا امروز/ايران در آستانه انتخابات- 2
نگاهي به رابطه روحانيت و مجلس، از مشروطه تا امروز: استغناي سازمان روحانيت از مجلس روحانيت و حوزه‌هاي علميه، در تاريخ بيش از هزارسالۀ خود، دوران افتوخيز متعددي را پشت سر گذاشته و از اوج خفقان و تبعيد و اعدام، تا نشستن بر کرسي رهبري نظام اسلامي را تجربه کردهاست. اما، همۀ نقش‌آفريني‌هاي روحانيون لزوماً در راستا و برگرفته از آموزه‌هاي شيعي نبوده يا گاهي هيچ نشاني از هويت صنفي روحانيت در عملکرد آنها پديدار نشدهاست. سير نقش‌آفريني ديني و صنفي روحانيت شيعه از مشروطه تا امروز نشان‌دهندۀ تغييرات فاحشي در شيوۀ عملکرد و کارکرد آن است؛ رويارويي نظري دربارۀ مشروطيت، حضور در مجلس شوراي ملّي و اسلامي، تلاش براي تأثيرگذاري بر دولت‌هاي مختلف براي برآوردهساختن خواست‌هاي صنفي و ديني، همگي بخشي از کارنامۀ سازمان روحانيت در ۱۰۰ سالۀ اخير بودهاست.
بیشتر
قابليت نظرسنجیهای انتخاباتی برای نگاه به آينده/ ايران در آستانه انتخابات-1
قابليت نظرسنجیهای انتخاباتی برای نگاه به آينده در جامعۀ ایرانی، پیشبینیپذیری وقایع آینده از اهمیت بسزایی برخوردار است، چراکه مطالعۀ پویایی، نظم و تغییرات جامعه از اهمیت ویژهای در جوامعی که به سمت انتظامیابی حرکت می‌کنند، برخوردار است. از این‌رو، جامعهشناسان پديدههايي را که نماد تغییرپذیری جامعه هستند، همچون انقلابها، شورشها، جنبشهاي اجتماعي، توطئههاي سياسي و حتي بسياري از کودتاها، به عنوان انواع مختلفي از کنشهاي جمعي مورد مطالعه قرار میدهند. از جملۀ این پدیدهها که مطالعۀ آن در ایران با عنوان مطالعۀ زوایای پنهان رفتاری مورد مناقشه است، رفتار انتخاباتی مردم ایران است.
بیشتر
سرپرست انتشارات پژوهشگاه منصوب شد
ایران در آینه شاخص‌های جهانی فرهنگ
دفتر طرح‌های ملی از حاشیه به متن اجرای پیمایش‌ها رسیده است
