انتخابات و مطالبات رأیاوّلیها/ ايران در آستانه انتخابات- 28
انتخابات و مطالبات رأیاوّلیها برخلاف تصوّر قبل که جوانان را پیشرو در امر انتخابات و شورآفرینی‌های سیاسی می‌دانستند، این نسل تا درگیر جوّ و شور انتخاباتی نشود، به صحنه نخواهد آمد و تا محدودۀ تعریف‌شدۀ ـاغلب مجازیـ شان تهدید و تحدید نگردد، کاری به عرصه‌های حقیقی زندگی سیاسی و اجتماعی نخواهند داشت. شاید مهم‌ترین خواسته‌شان در زمینه‌های اجتماعی از نهادهای مرتبط با نظام این باشد که: «دست از سرشان بردارند و دخالتی در سبک زندگی و نحوۀ زیست ایشان نداشتهباشند» و درعوض به دنبال مطالبات اقتصادی‌شان از کار و شغل و... هستند.
بیشتر
انتخابات و مطالبات زنان/ ايران در آستانه انتخابات- 27
انتخابات و مطالبات زنان نمایندگانی که مجلس دورۀ جدید را تشکیل میدهند لازم است به ترکیب و تحوّلات خانوادههای امروزین ایران آشنا باشند و تصمیماتی که میگیرند متوجه نیازها و مطالبات امروز ایشان باشد. مرد ایرانیِ امروز نیازمند تأمین اقتصادی و بهرهمندی از فرصتهای آموزش متناسب با نیازهای بازار کار و بهرهمندی خود و شریک زندگی خود از فرصت اشتغال است، به نحوی که بتوانند در کنار یکدیگر شرایط رفاهی زندگی خانوادگی را در شرایط رضایتبخشی برای خود و فرزندان خود فراهم کنند.
بیشتر
انتخابات و فرهنگ شهرت/ ايران در آستانه انتخابات-26
انتخابات و فرهنگ شهرت مشاهیر ورزشی و هنری (سلبریتی‌ها) و انتخابات در ایران گذری بر تاریخ حکومت در ایران نشان می‌دهد که در اعصار متأخر، نشانه‌هایی از حضور مؤثر مشاهیر در مناصب حکومتی دیده می‌شود. صدارت قائم‌مقام فراهانی در عصر قاجار، نمایندگی ملك‌الشعراي بهار در مجلس دوران مشروطه، حضور محمدعلي فروغي و پرويز ناتل خانلري در اركان حكومت پهلوی و حضور علي موسوي گرمارودي در جمهوری اسلامی را می‌توان از آن جمله دانست. اما، باید توجه داشت که این مشاهیر را نمی‌توان با سلبریتی‌ها مرادف دانست، زیرا شخصیت‌های مذکور بیش از آنکه به واسطة قدرت رسانه‌ای معروفیت یافته و بدین واسطه به دنیای سیاست راه یافتهباشند، به دلیل شخصیت اثرگذار خود مطرح بوده‌اند.
بیشتر
ملاحظاتي درباره انتخابات در ايران/ ايران در آستانه انتخابات- 25
ملاحظاتي درباره انتخابات در ايران ناگفته پیداست که نفس انتخابات بهتنهایی قادر به ایجاد تغییرات نخواهد بود، بلکه این تغییرات باید در رویکردها و بینش‌ها ایجاد گردد. ایران 1357 که در آن انقلاب اسلامی روی داد، ایران 1394 نیست. جهان و معادلات جهانی، معادلات دینی و باورهای ملت تغییر پیدا کردهاست و ما نیز باید بر اساس این تغییرات و دگرگونی‌های رخداده، فضایی نوین ایجاد کنیم. در این فضا باید خبرگانی و نمایندگانی دارای قدرت آینده‌نگری و کسانی که بر مسائل استراتژیک واقف و از تغییر و تحوّلات ژئوپلتیک آگاه هستند و رابطه و مؤلفه‌های قدرت را در کشور می‌شناسند و می‌توانند در جهان رصد کنند، به عنوان نمایندگان مردم وارد مجلسین شوند و مناصب قدرت را در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، روابط بین‌الملل و... به عنوان بازوی اجرایی دولت در سطح ملّی و جهانی به دست گیرند و در صورت وقوع خطا، بر اساس منافع ملّی بازخواست گردند. مجلس کنونی بیشتر شبیه مجلسی ناکارشناس و بر اساس منافع باندی و جناحی است که در صورت ابراز سخن و نظر از سوی کسی، به سکوت محکوم خواهد شد.
بیشتر
انتخابات فرصتی برای انشقاق یا ائتلاف/ ايران در آستانه انتخابات- 24
انتخابات فرصتی برای انشقاق یا ائتلاف همواره، انتخابات در ایران فرصتی برای تفکیک و انشقاق جریان‌های سیاسی بوده است. در انتخابات مجلس سوم در سال 1366، جامعۀ روحانیت مبارز انشعاب یافت و روحانیون چپگرا مجمع روحانیون مبارز را تشکیل دادند؛ در سال 1376، در هفتمین دورۀ انتخابات ریاستجمهوری، واژۀ جدیدی به نام اصلاحطلبان در فضای سیاسی کشور هویت یافت؛ در دهمین انتخابات ریاستجمهوری یعنی در سال 1388، بزرگترین انشقاق سیاسی در نیروهای طرفدار انقلاب اسلامی رخ داد. اما، این انتخابات در سال 1392 نقطۀ عطفی در تاریخ سیاسی کشور بود؛ طیفهای مختلف و جریان‌های سیاسی، از اصلاحطلبان تا اصولگرایان، با حمایت از دکتر روحانی ائتلاف روشنی در فضای انتخاباتی و سیاسی کشور را به نمایش گذاردند. در این میان، اگرچه از دولت تدبیر و امید رسماً به عنوان دولت ائتلافی یاد نشده، بدون تردید می‌توان این دولت را نمادی از ائتلاف جریان‌های سیاسی در کشور نامید.
بیشتر
احزاب شهساخته و انتخابات / ایران در آستانه انتخابات- 23
احزاب شهساخته و انتخابات در واقع، انتخابات در دورههای مختلف سلطنت پهلوی بیش از آنکه در جهت مشروطهشدن نظام سلطنتی باشد، کمک به تحکیم دیکتاتوری بود. احزاب در این ساختار به جهت آنکه برآمده از دل جامعه نبودند، تنها نمایشی از دموکراسی بودند. بر این اساس، نمایندگان، که به عنوان کاندیداهای حزبی به مجلس راه یافته بودند، به جای وفاداری به اصول حزبیشان تابع شرایط بودند.
بیشتر
الزامات مجلس دهم برای بقا و ارتقای ایرانان/ ايران در آستانه انتخابات- 22
الزامات مجلس دهم برای بقا و ارتقای ایرانان گذر از مجلس سیاسی به مجلس سیاستی، نیازمند ائتلاف اجتماعی گسترده برای خروج از وضعیت‌های آسیب‌زا و بحرانی است. نخبگان خواهان اصلاح متغیّرهای سیستمی که خواهان بقا و ارتقای سیستم هستند، زمان زیادی برای تعیین دستور کار انتخابات ندارند. نخبگان باید به گفتمانی شکل دهند و نیروی اجتماعی را به آگاهی‌ای برسانند که در آن فضای سیاسی با فضای سیاستی جایگزین شود. خوشایند نیست، اما شدت دشواری‌ها به اندازه‌ای است که نخبگان از مساعدت «همگرایی تاریخی وضعیت‌های بحرانی» برخوردارند، سر جامعه به سنگ واقعیت خورده است و فضای شبکه‌های اجتماعی و آگاهی فزایندۀ ناشی از آنها بستر مساعدی برای مطالبۀ نوع دیگری از مجلس فراهم کرده است.
بیشتر
تحلیل پیامدهای اجتماعی و فرهنگی انتخابات/ ايران در آستانه انتخابات- 21
تحلیل پیامدهای اجتماعی و فرهنگی انتخابات از منظر منازعات کلامی بیش از دو دهه است انتخابات اصلی‌ترین کانون توجه نیروهای سیاسی در ایران است. از نیمۀ دهۀ هفتاد به این سو، هر انتخابات به نقطۀ پرحرارتی تبدیل شده و جامعۀ ایرانی را تحتتأثیر قرار دادهاست. نکتۀ قابل توجه در این زمینه، روند افزایشی این ماجرا از هر انتخابات به انتخابات دیگر است. نقطۀ اوج این التهابات را در رخدادهای پس از انتخابات سال 88 شاهد بودیم. اکنون که به سمت یک انتخابات تازه پیشمیرویم، این نگرانی وجود دارد که انتخابات پیش رو نیز مولد التهابی تازه باشد. در چنین وضعیتی دو پرسش اساسی موضوعیت پیدا می‌کند: اول اینکه چگونه ممکن است انتخابات که باید تقلیلدهندۀ منازعات سیاسی باشد، خود به بستر منازعه تبدیل شود و هرچه عرصۀ سیاسی ایران بیشتر و بیشتر با انتخابات همساز می‌شود، با منازعۀ بیشتر نیز مواجه می‌گردد؟ پرسش دوم عبارت از این است که آیا منازعات انتخاباتی صرفاً تحوّلاتی در عرصۀ رقابت سیاسی است یا خبر از تحوّلاتی در عمق حیات اجتماعی و فرهنگی ما می‌دهد؟ پاسخگویی به این پرسش‌ها از منظرهای گوناگون امکانپذیر است.
بیشتر
مجلس شورای اسلامی و سرمایۀ اجتماعی/ ايران در آستانه انتخابات- 20
مجلس شورای اسلامی و سرمایۀ اجتماعی نهاد مجلس، که آن را به عنوان قوۀ مقننه میشناسیم، بیتردید در موفقیت نهادی و پنداشتی که نسبت به این موفقیت حاصل می‌شود، صاحب سهم و نقش است. در پیمایش ملّی سرمایۀ اجتماعی در نیمۀ دوم سال 1393، در مورد ارزیابی مردم از موفقیت مجلس در انجام وظایفش پرسش شدهاست. نظر و ارزیابی مردم در خصوص موفقیت نهاد مجلس چنین اعلام شده: 9.9% خیلی کم، 24.1% کم، 43.2% تااندازهای، 20% زیاد و 2.8% خیلی زیاد است که اگر نسبت ارزیابی خیلی زیاد و زیاد را به خیلی کم و کم در نظر بگیریم، به عدد 0.67 میرسیم که از مثبتبودن این ارزیابی نشانی ندارد، چون اگر این عدد برابر با یک میشد به معنای برابری ارزیابیکنندگان کم و زیاد بود. نکته اینکه این ارزیابی در مناطق شهری کشور، در افراد 30 تا 54 سال و نیز در بین افراد دارای تحصیلات عالی در سطح پایینتری قرار دارد که باز نشان می‌دهد پنداشت جامعه نسبت به مجلس پنداشت مثبتی نیست.
بیشتر
امتناع وعده‌هاي انتخاباتي در سطح ملّي/ ایران در آستانه انتخابات- 19
امتناع وعده‌هاي انتخاباتي در سطح ملّي در ایران کنونی، با تعداد ده‌ها بلکه صدها حزب روبهروایم که به جای تولید خدمات سیاسی از جمله برنامۀ سیاسی و مدیریتی، نقش بنگاه کاریابی برای اعضای محدود خود دارند و در موقعیتی نیستند که ایده‌پردازی کنند و برنامه دهند. البته، در مواردی برخی از احزاب چنین کرده‌اند، ولی به علل دیگر از جمله ناپایداری بقای حزبی مانع از تداوم این سنت شدهاست. اگر توجه کنیم، همۀ مباحث احزاب و گروه‌های ایرانی در حال حاضر حول مسائل شکلی و تشکیلاتی و نیز رفع موانع حضور انتخاباتی است و کمتر با طرح موضوعات برنامه‌ای مواجه می‌شویم. از این رو، در حال حاضر دادن وعده‌های کلان برای ادارۀ کشور و امور سیاسی از سوی نامزدهای مجلس اگر ممتنع نباشد، خیلی سخت است و انتظار می‌رود که رقابت‌های انتخاباتی پیرامون موضوعات محلی و منطقه‌ای شکل بگیرد و این به نفع کشور نیست.
بیشتر
لنيني‌شدن فرآيند/ ایران در آستانه انتخابات- 18
لنيني‌شدن فرآيند اگر مهم‌ترين راه نفوذ و تأثيرگذاري بر نظام دينيِ مستقر در ايران به دليل ساختار جمهوري، «انتخابات» است و آن نيز اين ظرفيت را دارد که هم از راه‌هاي ميانبر نظير تشديد اختلافات داخلي و انقلاب‌هاي رنگي و هم از طريق برنامه‌ريزي‌هاي بلندمدتِ تأثيرگذار بر الگوهاي توسعه اين هدف را تأمين کند، و اگر قابل‌ترين بسته‌اي که مي‌تواند اين پروژه را به لحاظ نظري و مرامي تغذيه نمايد «ليبراليسم» است در تمامي وجوه سياسي و اقتصادي و فرهنگي، پس مناسب‌ترين نيروي کارگزاري براي آن کساني‌اند که به هر معنا ذيل اين گفتمان تعريف مي‌شوند؛ اعم از روشنفکران و آکادميسين‌ها و تکنوکرات‌ها و همچنين بدنة اجتماعيِ تن‌آسا. اين وضع هژمونيک ليبراليسم در جهان است که توانسته بخشي از اين جريانات تاريخي نابه‌هم‌سو را در ايران چنين به هم نزديک سازد.
بیشتر
دروغ‌گویی در انتخابات: اَشکال، سطوح و پیامدها/ ايران در آستانه انتخابات- 17
دروغ‌گویی در انتخابات: اَشکال، سطوح و پیامدها شکل رایج و شناخته‌شدۀ دروغ‌گویی در انتخابات، به‌ویژه انتخابات مجلس، دادن وعده‌هایی به مردم روستا و شهر دربارۀ انجام طرح‌هایی عمرانی و ارائۀ خدماتی است که وعدهدهنده پیشاپیش می‌داند که با برگزیده‌شدنش نیز تحقّق آنها عملی نخواهد بود. این شکل از دروغ‌گویی در میان برخی از نامزدهای انتخابات بسیار رایج است و در کنار اقداماتی نظیر خاصّه‌خرجی برای بخشی از مردم رأیدهنده، دادن وعده‌های دروغین و ترسیم آینده‌ای رؤیایی در تبلیغات نامزدها معمولاً دیده می‌شود. به همین دلیل هم است که معمولاً در ماه‌های منتهی به انتخابات، برخی از نیروهای سیاسی و اجتماعی از مردم می‌خواهند که دروغ‌گویان انتخاباتی را شناسایی کنند و به آنان رأی ندهند و یا آرزو می‌کنند که مردم به این‌گونه افراد رأی ندهند.
بیشتر
گذار به مردم‌سالاری مستقیم/ ايران در آستانه انتخابات- 16
گذار به مردم‌سالاری مستقیم انتخابات، در ردهها و نهادهای مختلف، در دوران پس از انقلاب اسلامی، مهم‌ترین عامل حفظ ثبات و امنیت کشور بوده و در اکثریت قریب به اتفاق موارد به دور از تنش انجام شدهاست. ادامۀ این روند نیز تنها ضامن تداوم ثبات و محافظت کشور از وضعیت نابسامان منطقۀ جنگخیز خاورمیانه به شمار میآید. با وجود این، برای بهترشدن هرچه بیشتر روندهای مردمسالارانه، با توجه به موقعیتهای جهانی و ازمیانبردن کاستی و نقصها و مشکلاتی که در زمینه‌های سیاسی مشاهده می‌شود، ما باید همچون همۀ کشورهای جهان، امروز از خلال دو فرآیند اساسی عبور کنیم: نخست، گذار تدریجی از مردم‌سالاری غیرمستقیم (تفویض اختیاری) به مردم‌سالاری مستقیم (از طریق مشارکت مستقیم و یا انتخابات به صورت غیرمتمرکزتر) و دوم انطباقیافتن هرچه بیشتر نهادهای سیاسی با واقعیتهای تحوّلات اجتماعی و فرهنگی جامعه، به گونهای که این دو گروه از فرآیندها بر یکدیگر تأثیر چرخهای مثبت و سازنده بگذارند و از طریق همگرایی، شانسها را برای پیشرفت کشور بیشتر و خطرهای ناشی از واگراییها را کاهش دهند.
بیشتر
اقتصاد انتخابات مجلس/ ايران در آستانه انتخابات- 15
اقتصاد انتخابات مجلس اگرچه برگزاری انتخابات نشاط سیاسی را در جامعه به شکل فزاینده زیاد می‌کند، به همان نسبت نیز ریسک سیاسی در اقتصاد بالا رفته و سرمایه‌گذاران را به تعویق تصمیم سرمایه‌گذاری رهنمون می‌شود. جدیشدن رقابت‌های انتخاباتی و سیاسیشدن فضای جامعه موجب می‌شود تا برخورد سیاسی با لوایح و تصمیمات اقتصادی بیشتر شده و از هر حرکت و اقدامی تعبیری سیاسی برداشت شود و همین امر موجب عقبانداختن سیاست‌های اصلاح ساختار گردد.
بیشتر
وندالیسم انتخاباتی: تخریب اموال عمومی یا تخریب افکار عمومی؟/ ايران در آستانه انتخابات- 14
وندالیسم انتخاباتی: تخریب اموال عمومی یا تخریب افکار عمومی؟ شکل جدید ویرانگری و وندالیسم، که در فعالیتهای انتخاباتی متبلور شده و معطوف به اعتبار، شخصیت و حیثیت افراد است و به ظاهر غیرملموس است، با محور قراردادن اخلاق جامعه، به تعبیر فوکویی، تأثیری بهمراتب شدیدتر، مخربتر و دهشتناکتر از ویرانگری فیزیکی دارد که معطوف به اشیاء و سوژههای فیزیکی است. ویرانگری روانی، شخصیتی و اخلاقی تأثیر پایدارتری بر افکار عمومی میگذارد و تبعات آن صرفاً در محدودۀ اشخاصی که موضوع ویرانگری قرار میگیرند باقی نمیماند، بلکه در درازمدت با تأثیرگذاری بر فرهنگ عمومی جامعه و رفتار آنها، اخلاق را به زوال میکشاند و سبب سستشدن بنیانهای اخلاقی مردمان می‌گردد.
بیشتر
بررسی هویت مورد نظر گفتمان جمهوری اسلامی در قبال زنان/ ايران در آستانه انتخابات- 13
بررسی هویت مورد نظر گفتمان جمهوری اسلامی ایران در قبال زنان و تأثیرات برساختهشدن این هویت زنانه در شکلگرفتن الگوی رأی آنها در هنگامۀ انتخابات ازآنجاییکه نوع ترکیب‌بندی معانی مرجح گفتمان‌ها زمانمند و وابسته به شرایط زمینه‌ای است، با توجه به تولیدات رسانۀ ملّی پس از انتخابات مناقشهبرانگیز سال ۸۸، نوع مطلوب سوژگی مورد نظر گفتمان جمهوری اسلامی ایران در قبال زنان در بازنمایی‌های این رسانه، می‌تواند عیانگر مطالبات این گفتمان از شهروندان، در مواجهه با هویت زنانه باشد. هویت زنانۀ مطلوب گفتمان جمهوری اسلامی در بازنمایی‌های صورتگرفته در سریال‌های رسانۀ ملّی، بیانگر برجستهکردن نقش همسری ـ مادری در قبال زنان است. طی تحقیقي كه در سال 1394 صورتگرفته در بررسی بازنمایی مطلوب گفتمان جمهوری اسلامی در قبال دالّ زن، تولیدات این رسانه بیانگر مرجحسازی معانی همسری ـ مادری در قبال این این دالّ است.
بیشتر
اقوام و انتخابات/ ايران در آستانه انتخابات- 12
اقوام و انتخابات هرچه ميزان مشاركت اقوام در استان‌هاي مختلف به‌ويژه استان‌هاي مرزي بالاتر باشد، ثبات نظام نيز ارتقا مي‌يابد. به عبارتي، حفظ مشاركت سطح بالاي اقوام در انتخابات بعدي بسيار مهم است. ضمن آنكه اين مشاركت بايستي عميق‌تر، داوطلبانه‌تر، متأملانه‌تر و آگاهانه‌تر از قبل هم باشد تا از طريق آن رويكردهاي همگرايانه و مركزگرايانه در اقوام بيش از پيش تشديد شود. اين مسئله بهدرستي و عميقاً مي‌تواند ماهيت تهديدزدايي داشته باشد و به طور جدي تهديدات ناشي از مداخلات خارجي قدرت‌هاي بزرگ، قدرت‌هاي منطقه‌اي و به‌خصوص جريانات سلفي ـ تكفيري فعال در منطقه را دفع و زائل سازد و آنها را از جدار مرز ايران نااميد كند. به عبارت ديگر، هرچه مشاركت اقوام ايراني به‌خصوص كردها و بلوچ‌ها بالاتر باشد، تلاش رسانه‌اي تبليغي و سياسي جريانات خارجي و تكفيري ناكام‌تر شده و باعث قطع اميد و چشمداشت آنها از حضور در مناطق مرزي ايران، پايگاه‌سازي و جذب نيروي جديد از ميان اقوام ايراني مي‌شود. بنابراين، تلاش عموم نهادهاي نظارتي، اجرايي، سياسي، امنيتي و اطلاعاتي بايد در جهت ايجاد زمينه براي مشاركت حداكثري اقوام در انتخابات باشد و مخاطرات و ريسك‌هاي احتمالي مشاركت بالا، بر هزينه‌هاي احتمالي آن مي‌چربد.
بیشتر
پیامدهای نگاه اصالی به جای نگاه آلی به انتخابات در ایران/ ايران در آستانه انتخابات- 11
پیامدهای نگاه اصالی به جای نگاه آلی به انتخابات در ایران بیتوجهی به «وسیلهبودن» انتخابات، اصرار بر نقش مشروعیتبخش انتخابات و تعجیل در برگزاری و طراحی نامناسب زمانبندی از همان ابتدا باعث شده تا مسئلۀ اصلی مجریان و ناظران، پس از اعلام اسامی، نظارت بر روند تبلیغات باشد و آمادگی برای برگزاری انتخابات و رسیدگی به شکایات نامزدهای رد صلاحیتشده، تحتالشعاع آن قرار گیرد. البته، نظامی که بر پایۀ آن عدالتی بنا شده که حق را باز پس میگیرد «حتی اگر مهر زنانشان کردهباشند»، باید تضيیع حق «حتی» یک نفر را هم برنتابد و فرصت و فراغت و تدارک کافی برای رسیدگی به شکایتها داشتهباشد.
بیشتر
سرپرست انتشارات پژوهشگاه منصوب شد
ایران در آینه شاخص‌های جهانی فرهنگ
دفتر طرح‌های ملی از حاشیه به متن اجرای پیمایش‌ها رسیده است
