این پژوهش به دنبال فهم و شناخت روندهای خبری موجود در رسانه‌های اجتماعی در سال ۱۳۹۸ و تحلیل آن‌ها جهت اتخاذ سیاست‌های مناسب در سال‌های آینده است.

در این مطالعه، ۲۰ رویداد خبری مهم سال ۱۳۹۸ که در رسانه‌های اجتماعی بازتاب داشته، با روش تحلیل مضمون و ازطریق کدگذاری کیفی، شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته‌ است. معیار شناسایی این رویدادها بر اساس ترندشدن آن رویداد خبری در زمان وقوع در رسانه‌های اجتماعی و به‌خصوص در توئیتر فارسی بوده است.

در این بررسی، اعتراضات آبان سال ۹۸ به‌عنوان نقطه عطفی در تقسیم‌بندی رویدادهای خبری مهم این سال درنظر گرفته شده و رویدادهای خبری به دو دسته قبل از اعتراضات آبان سال ۱۳۹۸ و پس از آن، دسته‌بندی شده است. محقق در این گزارش علت این تفکیک و دسته‌بندی را، واکنش و رفتار متفاوت مردم نسبت به اخبار پس از تحولات آبان ۱۳۹۸ ذکر می‌کند و به تشریح دلایل و جزئیات آن می‌پردازد.

سیل در ایران، واکنش‌ها به پخش برنامۀ «عصر جدید» در ایام نوروز، تروریست خواندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توسط آمریکا، تجمع دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به سختگیری‌های حراست، شایعۀ گرانی بنزین، حمله به پهپاد آمریکایی، حمله به پالایشگاه آرامکو، حضور زنان در ورزشگاه، گرانی بنزین و اعتراضات آبان‌ماه، ترور سردار قاسم سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی، کرونا در ایران و ...، برخی از رویدادهای خبری هستند که محقق به بررسی آن‌ها پرداخته است.

به استناد این پژوهش، داده‌های فضای مجازی در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد اگر ثباتی نسبی در فضای کشور حاکم باشد، فرهنگ و هنر نیز مورد توجه قرار می‌گیرد، اما اگر سوء‌مدیریت‌ها فزونی یابد، همه‌چیز در سایۀ سیاست و اعتراض به حاشیه رانده می‌شود.

این پژوهش، نگاه دولتمردان به موضوع رسانه‌های اجتماعی را در بهترین حالت، نوعی نگاه روابط‌عمومی‌شکل می‌داند که به این شبکه‌ها، صرفاً به‌عنوان ابزاری برای ابراز نظرات خود نگاه می‌کنند. از این‌رو ضمن اشاره به روابط دوسویه درون رسانه‌های اجتماعی، ضرورت توجه به این روابط دوسویه و ایفاکردن نقش بیشتر در این روابط از سوی دولتمردان، ارزیابی و تحلیل محتوای پیام‌های ردوبدل‌شده در قالب این روابط را متذکر می‌گردد.

پژوهشگر پس از تحلیل رویدادهای خبری مهم سال ۹۸، توجه مضاعف به تحولات افکار عمومی ازطریق توجه به روندهای کلی موجود در فضای مجازی و داده‌های موجود در رسانه‌های اجتماعی را به‌عنوان مهم‌ترین راهکار سال‌های پیش‌رو برای دولت و سایر تصمیم‌سازان پیشنهاد می‌کند تا آن‌ها بتوانند با تحلیل روندهای موجود، صدمات و خسارت‌های حوادث ناگوار را کاهش دهند.

در پایان این گزارش، اهمیت حضور فعالانه دولت در این شبکه‌ها یادآوری شده که حضور پررنگ مسئولان دولتی در رسانه‌های اجتماعی و ارائۀ گزارش از عملکرد خود، پاسخ­گویی به انتقادات و مطالباتی که در رسانه‌های اجتماعی مطرح می‌شوند، تکذیب فوری اخبار کذبی که علیه مسئولان در فضای مجازی منتشر می‌شود پیش از آنکه آن خبر به یک باور عمومی در میان مردم مبدّل شود، توجه به تحولات فرهنگی و سیاسی ناشی از رشد تکنولوژی و فناوری اطلاعات، برخی از الزامات تحقق آن هستند.

متن کامل گزارش