آمارها از مصرف موسیقی ایرانیها چه میگویند؟
براساس نظرسنجی و آماری که در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و با عنوان «بررسی فعالیت و مصرف کالای فرهنگی در ایران» و جامعه نمونه ۱۵۶۰۶ نفر از ۳۱ استان بهعنوان نمونهای از جامعه ایران تهیه شده است موضوعاتی مانند گوش دادن موسیقی، میزان و مکان گوش دادن به موسیقی، سبکهای موسیقی محلی، ایرانی و خارجی موردعلاقه و چگونگی تهیه آلبومها یا آهنگهای موردنیاز مورد پرسش قرار گرفته است.
بنا به اعلام روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات روزنامه فرهیختگان در گزارشی به نتایج موج سوم مصرف کالاهای فرهنگی در ایران در بخش موسیقی پرداخته است.
در بخش اول این گزارش موسیقی و میزان و امکان بهرهمندی و سبکهای آن مورد پرسش قرار گرفته است و از پاسخگویان سوال شده «موسیقی گوش میکنید؟» 72.1درصد جمعیت نمونه گفتند که موسیقی گوش میدهند.
با افزایش سن، تحصیلات، منزلت شغلی و پایگاه اقتصادی افراد، کسانی که به موسیقی گوش میدهند نیز بیشتر میشوند. مردان بیشتر از زنان، دانشآموزان و دانشجویان و سپس بیکاران بیشتر و افراد دارای درآمد بدون کار، کمتر از سایر گروهها از موسیقی استفاده میکنند.
مدت زمان گوش دادن به موسیقی
از کسانی که موسیقی گوش میدهند، سوال شده «بهطور متوسط در روز چند ساعت موسیقی گوش میکنید؟» 26.9درصد مخاطبان موسیقی نیمساعت، ۳۳درصد تا یک ساعت، 22.1 درصد تا ۲ ساعت و ۱۸درصد بیش از ۲ ساعت در شبانهروز موسیقی گوش میدهند.
میانگین مدت زمان گوش دادن موسیقی در میان مخاطبان آن 1.63 ساعت و در جمعیت نمونه 1.12 ساعت است.
مخاطبان موسیقی از نظر مدت زمان گوش دادن به آن و ویژگیهای فردی و پایگاهی با یکدیگر مقایسه شدهاند. با کاهش سن و افزایش تحصیلات میزان گوش دادن موسیقی بیشتر میشود. افراد دارای درآمد بدون کار و خانهدار کمتر و بیکاران بیشتر از سایر گروهها موسیقی گوش میدهند.
مکان گوش دادن به موسیقی
از مخاطبان موسیقی سوال شده که «معمولا در چه مکانی به موسیقی گوش میکنید؟» در اولویت اول،76.9درصد مخاطبان موسیقی گفتهاند که بیشتر در خانه، 17.9درصد در مسیر راه (پیاده و سواره) و 5.1درصد در محلکار موسیقی گوش میدهند.
سبکهای موسیقی موردعلاقه
در سوالی از مخاطبان موسیقی درمورد سبک موسیقی موردعلاقهشان سوال شده «بیشتر به چه سبک موسیقی گوش میکنید؟» در اولویت اول46.2درصد مخاطبان موسیقی گفتهاند که بیشتر به موسیقی سنتی گوش میدهند، 37.1درصد نیز بیشتر به پاپ ایرانی،9.6درصد راک و رپ ایرانی و در مراحل بعدی به ترتیب به موسیقی کلاسیک خارجی پاپ، راک و رپ خارجی گوش میدهند.
در اولویت دوم انتخاب این نمونه آماری، پاپ ایرانی پرطرفدارترین نوع موسیقی است. در میان مخاطبان موسیقی، موسیقی پاپ ایرانی با 24.2درصد و موسیقی محلی با33.7درصد بالاترین شنونده را دارند. پس از آنها به ترتیب موسیقی راک و رپ ایرانی با 12.7درصد، پاپ خارجی با 5.1درصد، کلاسیک خارجی با 3.8درصد، رپ خارجی با 2/2درصد و سنتی ایرانی با 0.7درصد شنونده قرار دارند.
مخاطبان موسیقی از نظر ویژگیهای فردی و پایگاهی با یکدیگر مقایسه شدهاند. با افزایش سن، گوش دادن به موسیقی سنتی محلی و نواهای مذهبی افزایش و گوش دادن به موسیقی پاپ، راک و رپ ایرانی، کلاسیک، پاپ، راک و رپ خارجی کاهش مییابد.
جوانترها خواهان گوش دادن به سبکهای موسیقی مدرن هستند. مردان بیشتر از زنان موسیقی سنتی راک و رپ ایرانی و خارجی و کمتر از آنان موسیقی پاپ ایرانی و نواهای مذهبی گوش میدهند.
دانشآموزان و دانشجویان کمتر از سایر گروهها سبکهای موسیقی سنتی و محلی ایرانی و نواهای مذهبی و بیشتر از سایرین سبکهای پاپ، راک و رپ ایرانی، کلاسیک و پاپ و راک و رپ خارجی گوش میدهند. افراد دارای درآمد بدون کار بیشتر از سایرین، موسیقی سنتی ایرانی و محلی و کمتر از سایرین سبک پاپ، راک و رپ ایرانی و انواع سبکهای خارجی را گوش میدهند. خانهدارها نیز بیشتر از سایرین طرفدار نواهای مذهبی هستند.
با افزایش سطح تحصیلات، شنیدن سبکهای موسیقی سنتی، محلی و نواهای مذهبی کمتر شده و شنیدن سبکهای موسیقی پاپ و راک و رپ ایرانی و کلاسیک و پاپ خارجی افزایش مییابد. با افزایش منزلت شغلی شنیدن سبکهای موسیقی کلاسیک و رپ خارجی و پاپ ایرانی افزایش و موسیقی محلی کاهش مییابد. با افزایش پایگاه اقتصادی، گوش دادن به سبکهای موسیقی سنتی و کلاسیک خارجی افزایش و سبکهای محلی و مذهبی کاهش مییابد.
تهیه آلبومهای موسیقی
از مخاطبان موسیقی سوال شده که «معمولا آهنگهای آلبومهای موسیقی را چگونه تهیه میکنید؟» 33.9درصد مخاطبان موسیقی گفتهاند که آلبومهای موسیقی را از طریق دانلود مجانی اینترنتی تهیه میکنند. پس از آن 19.4درصد از طریق خرید اینترنتی، 17.6درصد خرید از فروشگاههای عرضه محصولات فرهنگی، 11.6درصد از طریق ضبط از رادیو و تلویزیون، 9.8درصد امانت از دوستان و آشنایان 7.5درصد از طریق خرید از سایر فروشگاهها و دستفروشیها، آلبومهای موسیقی خود را تهیه میکنند. در اینجا مشاهده میشود قانون کپیرایت درمورد آهنگها و آلبومهای موسیقی اصلا رعایت نمیشود.
اتفاقا در این بخش میتوان حرفهای مطرحشده را صحتسنجی کرد. در این بخش است که میتوانیم متوجه شویم مسیرهای دریافت موسیقی به دست مردم کدامها هستند. فضای مجازی میدان را به مجازها داده یا غیرمجازها؟ چرا برخی از مردم هنوز هم به موسیقی چهار دهه پیش علاقه دارند؟ تفاوت دیدگاههای ناشی از تفاوت نسلها در کدام هنرها و سبکها بیشتر نمود پیدا میکند؟
موسیقی در کشور ما مصرف بالایی دارد و در این شکی نیست، نمیتوان با آن کجدار و مریز برخورد کرد. باید این حجم از تقاضا را جدی گرفت و پذیرفت که میدان دیگری آنسوی مرزها وجود دارد که سالها بهعنوان رقیب فعالیت میکند. تجربه دهه 70 نشان داد که اگر موسیقی داخلی خوب تولید شود، موسیقی فعلی لسآنجلسی بهسرعت به حاشیه میرود حتی اگر تبلیغات فراوانی درباره آن شود.