نشست «جایگاه زنان کارآفرین در حمایت از مشاغل خانگی در دوران بحران»، به مناسبت هفته زن در تاریخ ششم بهمن 1400 از سوی دانشگاه هنر شیراز  به‌صورت برخط برگزار شد.

به گزارش دفتر کارآفرینی وارتباط با صنعت دانشگاه هنر شیراز، در این نشست فرزانه فرشیدنیک، استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سخنانی به نقش مهم زنان کارآفرین در دوران بحران پرداخت.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در این نشست با اشاره به سه کلید واژه کلیدی بحران، کار آفرینی و نقش زنان در این زمینه گفت: «بحران»، واقعیتی روزمره در ایران است. در واقع ایران یکی از ده کشور بلاخیز دنیاست که احتمال وقوع سی نوع از چهل نوع بلای طبیعی شناخته‌شده شامل زلزله، سیل، آتش سوزی وسیع، طوفان، خشکسالی و ... در آن وجود دارد و براساس آمار ارائه‌شده در سامانه مدیریت اطلاعات حوادث کشور(سما)، تنها در نیمۀ نخست سال 1399، وقوع 2.543 مورد حادثه طبیعی در این سامانه ثبت و مستندسازی شده که از این تعداد، 529 مورد زلزله و 328 مورد سیل و آبگرفتگی بوده است که در مجموع بیشترین میزان بحرانهای طبیعی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند.

 وی بیان داشت: تبعات اجتماعی، روانی و اقتصادیِ این بحرانها، بسیار طولانی مدت هستند و تا سال ها پس از حادثه همچنان قربانیان بحران را درگیر می سازند. در این میان توجه به نیازهای آسیب دیدگان با در نظر گرفتن گروههای سنی و جنسی مختلف یکی از ضرورت های بسیار مهم است و زنان‌ با توجه به ویژگیهای شخصیتی، جنسیتی، نقشها و تجاربشان، در برابر فجایع و بلایا نسبت به مردان از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردارند.

یکی از مهمترین مشکلات زنان پس از وقوع بحران، از دست‌دادن سرپرست خانواده و بروز مشکلات اقتصادی و معیشتی است که بر طبق آمارها، موجب آسیبهای مختلف از جمله افزایش ازدواج‌های اجباری پس از این حوادث می‌شود. لذا کارآفرینی و مهارت آموزی به زنان آسیب دیده از بحران، قطعاً می‌تواند نقش مؤثری در توانمندسازی آنان از نظر اقتصادی و افزایش اعتماد به نفس و بازگشت ایشان به جامعه ایفا نماید و از آنجایی که ازجمله مهمترین اهداف «مدیریت بحران» سوق‌دادن هدفمند جریان پیشرفت امور، به روالی قابل کنترل و بازگشت امور به شرایط قبل از بحران است، این مهم، از نکاتی است که در سیستم اجرایی مدیریت بحران کشور بایستی لحاظ شود.

 فرشیدنیک در ادامه در پاسخ به پرسشی در خصوص دلیل تأکید بر جایگاه «زنان کارآفرین» و نقش آنان در هنگام وقوع  بحران در مقایسه مردان گفت: طبیعتاً در پی بروز‌ بلایا همه افراد جامعه، اعم از زن و مرد، درصدد امداد به قربانیان فاجعه برمی‌آیند. اما زنانِ امدادگر در هنگام وقوع  بلایا از تواناییهای منحصربه‌فردی در زمینه کمک به گروههای آسیب پذیرتر همچون زنان و نوجوانان آسیب‌دیده  برخوردارند. نقش زنان در چنین شرایطی کاملاً متفاوت از نقش مردان است. در‌ تـأیید‌ قـابلیت‌ها و ویـژگی‌های شخصیتی زنان می‌توان به نظر گلیگان اشـاره کـرد که معتقد است تفکر اخلاقی زنان عمدتاً متوجه روابط بین فردی و همراه‌ با‌ مراقبت و احساس مسئولیت نسبت‌ به‌ افـراد دیـگر اسـت. به نظر او اخلاق زنان بیشتر جنبة ازخودگذشتگی دارد. بر این اسـاس انتظار می‌رود آنها در خانواده و به هنگام فعالیت در سایر نهادهای اجتماعی، صمیمیت و حس مراقبت‌جویی‌ بیشتری‌ ابراز کنند. نکته حائز اهمیت دیگر آن است که‌ گروههای در معرض خـطر بـه ویـژه کودکان، نوجوانان و زنان در مواجهه با امدادگران زن واکنشهای سازگارانه بهتری نشان می‌دهند؛ و زنان با ایجاد فضای عاطفی در ارتـباط بـا قـربانیان، امید به زندگی را در آنان تقویت نمایند و در ایفای نقش امدادگری در بـلایا بـسیار مـوفق عمل کنند. همین ویژگیها موجب میگردد که هنگامی که زنان امدادگر در عرصۀ کارآفرینی و مهارت‌آموزی وارد عمل میشوند، به دلیل برخورداری از امکان برقراری رابطه ای نزدیک و همدلانه با زنان آسیبدیده از بحران، رابطه‌ای بر اساس اعتماد و صمیمت ایجاد نمایند و همچنین الگویی از زنِ توانمند و متکی به نفس به ویژه به زنانی که سرپرست خانواده خود را از دست دادهاند ارائه دهند و موجب تقویت اعتماد به نفس و امید به آینده در ایشان گردند.

این پژوهشگر حوزه هنر و بحران در ادامه با تأکید بر اهمیت مشاغل خانگی هنری  و صنایع دستی در عرصۀ توانمندسازی زنان پس از بحران گفت: به گفته «وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی»، در ایران حدود ۲۴۰ رشته صنایع دستی وجود دارد. در برخی از این رشته‌های هنری همچون نقاشی روی چرم، نقاشی روی سفال، ساخت زیورآلات، عروسک سازی، قلاب بافی و ... به‌رغم گستردگی دامنۀ مشاغل خانگی هنری، عمدتاً زنان به فعالیت مشغول هستند و از نظر شرایط خانوادگی و مواد اولیۀ مورد نیاز نیز این رشته ها با نقش زن در خانواده سازگاری بیشتری دارد و به راحتی در محیط خانه قابل انجام است و زنان در کنار مسئولیتهای مادری خود، به راحتی میتوانند به این فعالیتها اشتغال داشته و اقدام به درآمدزایی نمایند. به همین دلیل این رشته ها بیشتر مورد توجه کارآفرینان اجتماعی در این زمینه قرارگرفته است.

در ادامه فرشیدنیک دو نمونه از نقش زنان کارآفرین را در آموزش زنان آسیب دیده از بحران‌های طبیعی در زلزله کرمانشاه در سال 1396 و سیل سال 1398 مورد توصیف و تحلیل قرار داد. نخست به نقش فریده عبداللهی، مدیرعامل موسسه کارآفرینی اجتماعی پدیده یاس و عضو انجمن ملی زنان کارآفرین اشاره کرد که پس از زلزله کرمانشاه  به مناطق زلزله زده سفر کرد و از طریق آموزش نقاشی روی چرم و ساخت زیورآلات چرمی به زنان آسیب دیده یاری رساند تا با درآمدزایی از ین طریق، به احساس آرامش و امنیت اقتصادی و روانی دست یابند.

فریده عبداللهی و آموزش زیورآلات چرمی به زنان آسیب دیده

 همچنین راما هوشمند وزیری کارآفرین اجتماعی و عضو انجمن ملی زنان کار آفرین نیز پس از زلزله کرمانشاه در سال 1396 و سیل سال 1398 وارد عرصه عمل شد و با آموزش نقاشی روی سفال نقش و برگزاری نمایشگاههای متعدد و فروش آثار به تعداد قابل توجه، موفق به کمک به زنان آسیب دیده در ایجاد اشتغال و توانمندی اقتصادی نمود.

ارتباط این موسسات با زنان آسیب دیده به شکل مستمر و طولانی مدت ادامه داشته و تا به امروز موفق به برگزاری نمایشگاههای متعددی شده اند که از آن جمله میتوان به نمایشگاهی در نگارخانه برگ در عمارت عین الدوله تهران اشاره نمود که از فروش بالایی نیز برخوردار بود.

برگزاری نمایشگاه آثار سفالی زلزله زدگان در نگارخانه برگ عمارت عین الدوله در تهران

عضو پژوهشکده هنر پژوهشگاه در نتیجه‌گیری بحث خود به جایگاه مهم زنان دانش‌آموخته در رشته‌های هنری در حوزه کارآفرینی اجتماعی اشاره کرد که با تشکیل انجمن‌ها و در قالب تشکل‌هایی سازمان یافته، همواره می‌توانند نقشی موثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی ایفا کنند و در صورت علاقه‌مندی به ایفای نقشی موثر در امدادرسانی پس از بحران‌ها نیز، قطعاً کمکی بسیار مؤثر در این زمینه خواهند داشت.

همچنین با اشاره به نقش مهم و حمایتیِ دفاتر ارتباط با صنعت و کارآفرینی دانشگاه‌های هنر و افزایش تعداد دانشجویان زن از جمله در رشته‌های هنری در سالیان اخیر،  ابراز امیدواری کرد که دانشجویان و دانش‌آموختگان علاقه‌مند به‌کارآفرینی اجتماعی با بهره‌مندی از حمایت‌های این مراکز، به‌زودی قادر خواهند بود در عرصه‌های مختلف اجتماعی از جمله کمک به کاهش آسیب‌های اجتماعی پس از بحران، نقشی ماندگار و بسیار موثر ایفا نمایند.

بازنشر خبر در سایت وزارت علوم