در آیین اختتامیه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی که 30 دی 1402 با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزیدگان داخلی و خارجی و جمعی از پژوهشگران حوزه فرهنگ و هنر در تالار وحدت برگزار شد، سجاد صفارهرندی، دبیر علمی جشنواره، بیانیه شورای علمی جشنواره را قرائت کرد. 

در این بیانیه تأکید شد سیاست جشنواره این بود که علاوه بر ملاک­های عمومی ارزیابی علمی همچون دقت نظری و مفهومی، انسجام منطقی، روشمندی، استفاده از منابع معتبر و شواهد متعدد و ...، در تعیین امتیاز و رتبه پژوهش­ها به نسبت آنها با مسائل، نیازها و مقتضیات امروز فرهنگی و اجتماعی نیز توجه شود.

متن کامل بیانیه شورای علمی دوره شانزدهم جشنواره پژوهش فرهنگی به این شرح است:

باسمه تعالی

نهر خروشان فرهنگ ایرانی-اسلامی ما در حالی به پانزدهمین سدۀ هجری خورشیدی وارد شده است که فضای مقابل خود را سرشار از امیدها و بیم­ها می­یابد. از سویی، حرکت در مسیر التفات بازاندیشانه و نوآورانه به سنت و مواجهه سنجشگرانه و مجتهدانه با مظاهر جهان جدید که به برکت انقلاب کبیر اسلامی میسر گشته و در کالبد جمهوری اسلامی بیش از چهار دهه پاییده است، نخستین گام­های ظهور تمدن نوین اسلامی را نوید می­دهد. در همان حال، تندباد­های فرهنگ یکسان­ساز غربی که خصوصاً از مجرای تحولات شتابان فناوری جریان می­یابد و اختلالات حاصل از کاستی­ها و نابسندگی­های درونی بسیاری از دوستداران فرهنگ و هویت این مرز و بوم را نسبت به فرجام مسیر پیش رو دغدغه­‌مند ساخته است. چنین موقعیت حساس و خطیری باری مضاعف بر دوش اهالی دانش و فرهنگ می­نهد تا ضمن پاسداری از مرزها و حفظ مواریث، به ترسیم راه­ها و راهبردهای طی طریق پیشرفت جامعه ایران پرداخته و نقش خود را در تحقق این نظم نوپدید تمدنی ایفا کنند.

از آنجا که فرهنگ، سرزمینی است پهناور و عظیم، پژوهش و تحقیق فرهنگی نیز دامنه­ای بزرگ می­یابد و شاخه­های پرشماری از علوم و دانش­ها را در بر می­گیرد. از فلسفه و علوم دینی و علوم اجتماعی و رفتاری تا پژوهش­‌های ادبی و هنری و معماری و شهرسازی همگی بخشی از این دامنه بزرگ را تشکیل می­دهند. در ایران معاصر ما به‌واسطۀ رشد و گسترش آموزش عالی و تلاش­های دانشمندان و اندیشمندان، عموم این شاخه­ها توسعه چشمگیری یافته و علاوه بر انتقال مباحث و سرفصل­های موجود در فضای جهانی، تحقیقات پرشماری نیز درباره بخش­های گوناگون فرهنگ اسلام و ایران صورت گرفته است که در نوع خود قابل ستایش و استفاده است. اما به نظرم می­رسد به‌رغم این تلاش‌ها کماکان خلل­ها و نارسایی­هایی در برقراری پیوند میان قلمروی دانش و فرهنگ اصیل اسلامی و ایرانی به‌چشم می­خورد. یکی از این نارسایی، حضور کمرنگ مسأله­مندی و پرسش­محوری است که در معنای درست و واقعی خود می­تواند برسازنده برنامه­‌های پژوهشی مثمر و مولد در جهت حل‌وفصل مسائل عمومی فرهنگ و شعبه‌های گوناگون آن باشد. دیگر آن که، عزیمت از پژوهش فرهنگی به معنای پژوهشی درباره فرهنگ ایران (که فی‌نفسه تفاوتی با تتبعات مستشرقان غربی ندارد) به پژوهش فرهنگی در معنای تحقیقی که علاوه بر موضوع، چارچوب نگرش و معنابخشی خود به وقایع و واقعیت­ها را نیز از فرهنگ و هویت ایرانی و اسلامی ما می­گیرد، راه بلندی است که ما احتمالاً گام­های اندکی در مسیر آن برداشته‌ایم. بی تردید، این ملاحظات نافی ارزش والای تلاش‌های علمی نخبگان ما در شاخه­های مختلف پژوهشی نیست، با این وجود طرح آن از جهت تقریب ذهن­ها و تجمیع همت­ها در جهت حرکت رو به جلو مفید و ضروری به نظر می‌رسد.

خداوند عزیز و حکیم را شاکریم که به ما توفیق داد تا پس از وقفه­ای پنج ساله جشنواره پژوهش فرهنگی را برپا کنیم و محملی برای ارزیابی آثار و منشورات اساتید، پژوهشگران، کارشناسان و دانشجویان فراهم آوریم. استقبال گسترده محققان و ارسال پرشمار پژوهش­های تولید شده در سال­های اخیر، هرچند کار همکاران ما در ساماندهی و ارزیابی این آثار را دشوار و سنگین ساخت، در عین حال حکایت از جایگاه مهم و ارجمند این جشنواره در ذهن اهل فضل و اندیشه داشت.

فراخوان ارسال آثار برای این دوره از جشنواره در تاریخ 21 شهریور 1402 انتشار یافت و تا انتهای زمان مقرر تعداد 3940 اثر مشتمل بر 2070 کتاب، 209 طرح پژوهشی، 480 رساله و پایان نامه دانشجویی، 1022 مقاله علمی و 87 گزارش سیاستی به دبیرخانه واصل شد. از این تعداد بیش از 70 درصد آثار در مرحله ارزیابی مقدماتی و شکلی در دبیرخانه جشنواره حائز شرایط شناخته شده و برای ارزیابی علمی و محتوایی به کارگروه­های پنج­گانه (فرهنگ، هنر، رسانه، مطالعات دینی و اسلامی، آینده پژوهی و فناوری­های فرهنگی) تحویل گردیدند. در این مرحله آثار پژوهشی طی چند مرحله توسط شمار قابل توجهی از اساتید و محققان برجسته در رشته­های گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند و به روش قیف وارونه غربال شدند. نهایتاً دربارۀ آثار برگزیده هر بخش با توجه به مجموع ارزیابی­ها در کارگروه مربوطه تصمیم­گیری شد و این تصمیم در جلسه شورای علمی جشنواره به تصویب رسید.

سیاست جشنواره این بود که علاوه بر ملاک­های عمومی ارزیابی علمی همچون دقت نظری و مفهومی، انسجام منطقی، روشمندی، استفاده از منابع معتبر و شواهد متعدد و ...، در تعیین امتیاز و رتبه پژوهش­ها به نسبت آنها با مسائل، نیازها و مقتضیات امروز فرهنگی و اجتماعی نیز توجه شود.

همچنین چنان که در رویدادها و جشنواره‌­های علمی و فرهنگی متعارف است، مقرر شد که در جهت بذل توجه بیشتر به تلاش­های علمی و تحقیقاتی بانوان پژوهشگر و پژوهشگران جوان، علاوه بر جوایز اصلی تعیین‌شده در کارگروه­های پنجگانه، جوایزی نیز به یک نفر از بانوان و یک نفر از جوانان (مقطع سنی کمتر از 35 سال) فعال در عرصه پژوهش فرهنگی که اثری به این دوره جشنواره ارسال کرده‌اند، تعلق گیرد. همین مسیر درباره پژوهش­های ارسالی از واحدهای استانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیموده شد. البته در این موارد نیز کارگروه­های علمی به عنوان پیشنهاددهنده و شورای علمی جشنواره به عنوان تصمیم‌گیرنده نقش محوری داشتند.

در پایان لازم است تا از همه عوامل و دست‌اندرکاران که سهمی در برگزاری این رویداد علمی و فرهنگی داشتند، سپاسگزاری کنیم. امید است که این مساعی مقبول درگاه حق‌تعالی قرار گرفته و به‌نوبه‌خود در جهت نیل به اهداف بلند‌ملت عزیز ایران و تحقق اهداف و آرمان­های نظام مقدس جمهوری اسلامی مؤثر و پرثمر بوده باشد.

اعضای شورای علمی جشنواره (به ترتیب حروف الفبا):

حسن بشیر

محمد خراسانی زاده

محمد رحمتی

سیدمحمدرضا روحانی

سجاد صفارهرندی

سعید طاووسی مسرور