آیین رونمایی از ویراست سوم کتاب «انسان‌شناسی یاری‌گری» اثر مرتضی فرهادی (استادتمام مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی) سه‌شنبه ۶ تیر ۱۴۰۲ با حضور جمعی از صاحب‌نظران، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار ‌شد. در این برنامه هر یک از مدعوان به ایراد سخن پرداختند که شرح آن چنین است:

کار استاد فرهادی مبارزه برای کامل‌ دیدن واقعیت‌های جامعه انسانی است

در ابتدای این برنامه فرشاد مومنی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی) در بحث از جنبه روش‌شناسی گفت: در زمینه روش‌شناسی، این نکته قابل طرح است که یک واقعیت بیرونی و بی‌شمار نظریه وجود دارد که هر کدام روی متغیرهایی متمرکز می‌شوند. انسان‌های نادری از میان اندیشه‌ورزان پیدا می‌شوند که از میان بی‌شمار متغیر، حیاتی‌ترین آن‌ها را پیدا و کار می‌کنند؛ گواهی می‌دهم که دکتر مرتضی فرهادی یکی از آن‌هاست.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4715

پژوهش‌های میدانی قابل استناد در حوزه فرهنگ کار، خیلی کم هستند

دومین سخنران این برنامه مجتبی نورانی دبیر ستاد نهضت ملی ارتقای فرهنگ کار، درباره فرهنگ کار و تأثیر آن بر بهره‌وری و توسعه اقتصادی سخن گفت و اظهار داشت: فرهنگ کار، موضوعی سهل و ممتنع است؛ علی‌رغم صحبت بسیاری از استادان درباره آن، هیچ‌کدام در عمل یاری‌گر نیستند. دلیل آن این است که فرهنگ، از جمله فرهنگ کار، ابتدا نیازمند کسانی است که عامل به آن باشند تا بقیه اثرات آن را ببینند. در ادبیات گذشته ما بسیار به فرهنگ کار پرداخته شده است. ضمن داشتن ۸۰۰ حدیث در توجه به اهمیت فرهنگ کار، در قرآن نیز ۴۰۰ آیه به آن پرداخته است؛ اما چرا این فرهنگ در میان ما جریان نداشته است؟

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4715

به پاس تلاش‌های مرتضی فرهادی، امروز زمین فراخی در حوزه روش و ادبیات تحقیق داریم

کاوه فرهادی عضو هیئت‌علمی دانشگاه پیام‌نور درباره زمین هموار پژوهش در دوره کنونی به پاس تلاش‌های مرتضی فرهادی و شاگردان او سخن گفت و ابراز کرد: راه‌رفتن بدون روش، راه‌رفتن بر روی زمینی است که زمین نیست. برخلاف دهه ۷۰ که هیچ زمینی برای راه‌زفتن در حوزه متدولوژی، ادبیات تحقیق و کارهای میدانی نبود، امروز به‌واسطه ۶۰ سال تلاش‌های مرتضی فرهادی و شاگردان او، زمینی فراخ داریم؛ زمین فراخی در حوزه روش، ادبیات تحقیق و نیز، حوزه رفتار سازمانی و رویکردهای استراتژیک با نگاه‌های جدید. امیدوارم رهپویان جوانی پا بر این زمین بگذارند که زمین پدران ما است و تقدس دارد.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4715

با توجه به فلسفه میان‌فرهنگی، در یاری‌گری، به نسبت من با دیگری بیگانه نیز توجه شود

در نشست دوم این برنامه علی‌اصغر مصلح استاد دانشگاه علامه طباطبایی با طرح سوالی درباره مقولات فلسفه یاری‌گری اذعان کرد: در فلسفه سی سال اخیر، یکی از شاخه‌های پر رونق، فلسفه میان‌فرهنگی است که اگر موضوع کانونی آن، «دیگری» باشد، موضوع تفکر و مبنای مقولات تغییر می‌کند. یاری و یاری‌گری، کیفیتی از نسبت «من» و «دیگری» است. «من» و «دیگری»، می‌توانند نسبت‌های مختلفی با هم داشته باشند. اساس فلسفه‌های ماقبل مدرن، در درک خویشتن در نسبت با «دیگری» بود؛ از این‌رو تنها در فلسفه مدرن است که «من»، سوژه‌ای خودبنیان تلقی می‌شود که در مراحل بعدی می‌تواند نسبت خود را با دیگری بررسی کند. فلسفه کانت بیشتر مبتنی بر این منِ خودبنیاد است که می‌توان ردی از این سوژه مدرن را تا زمان نزدیک به هوسرل دنبال کرد.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4716

آثار دکتر فرهادی می‌تواند نظام فهم ما از زیست زن ایرانی را دگرگون کند

سحر دانشور کارشناس ارشد مطالعات زنان با بیان اینکه مفاهیم موجود در مطالعات زنان با خاطرات شنیده‌شده از گذشته‌های مادران یکسان نیست، اذعان کرد: در مطالعات زنان با مفاهیمی چون سوژگی و ابژگی زن، عاملیت یا انفعال زنان، زن مرئی و زن نامرئی و ...، مواجه می‌شویم که هر کدام سعی می‌کنند تاریخ زن ایرانی را صورتبندی کنند؛ اما هیچ کدام با خاطرات شنیده‌شده از گذشته سنخیت ندارد. آورده آثار دکتر فرهادی این است که می‌تواند نظام فهم ما از زیست زن ایرانی را دگرگون کند.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4716

دستاورد روش‌شناختی دکتر فرهادی، توجه به جزئیات برخلاف ساختار کل‌گرای علم است

سید حسین شهرستانی عضو هیئت‌علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، در اشاره به بعد روش‌شناسی اثر دکتر فرهادی گفت: از زمان ارسطو به این سو، علم را علم کلیات دانستیم و با افلاطون هم، به مثل‌های آسمانی به‌عنوان مقوله‌ای کلی پرتاب شدیم. در جهان ایرانی اسلامی و با ظهور ابن‌سینا، این تفکر انتزاعی کلی و استدلالی، ریشه‌های ژرف‌تری پیدا کرد؛ به‌گونه‌ای که سایر گونه‌های تفکر سرکوب شدند. دوگانه کلی و جزئی، ما را از فهم امور انضمامی که در متن خود واجد معنای کلی هستند، منصرف کرد. لذا از این حیث، کار دکتر فرهادی، نوعی تجدید ساختار و تفکر ما از علم و کار علمی در ایران است.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4716

استاد فرهادی در اثر خود می‌تواند با روش کیفی، به نظریه جهان‌شمول برسد

علیرضا محمدی‌فرد عضو هیئت‌علمی دانشگاه بین‌المللی المصطفی، با نگاه به آثار استاد فرهادی از منظر روش‌شناسی، نوع انتخاب مسئله و شیوه مفهوم‌پردازی ایشان را برجسته دانست و گفت: در علوم اجتماعی مسائل یا از علم گرفته می‎شوند یا از واقعیت اجتماعی. دکتر فرهادی در آثار خود مسئله را از واقعیت اجتماعی می‌گیرد و سپس با جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، با روش کیفی به آن‌ها می‌پردازد؛ روشی که معمولاً گفته می‌شود موقعیت‌محور است و ادعای نظریه جهان‌شمول از آن سخت است؛ اما ایشان ابتدا با شروع از روستا، به قدری آن را توسعه می‌دهند که ما می‌توانیم به نظریه جهان‌شمول برسیم و اینجا همان نقطه گره‌خوردن فلسفه علم ما با مطالعات ناظر به امر واقع و انضمامی است.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4716

هنر به‌صورت تاریخی از یاری‌گری بهره‌مند شده است

طیبه عزت‌اللهی‌نژاد مدیر گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی یکی از کارکردهای مهم هنر را، یاری‌گری دانست و ابراز کرد: هنر به‌صورت تاریخی از یاری‌گری بهره‌مند شده است. امروز اعتبار تاریخی فرهنگ خود را به‌نوعی مدیون این کارکرد هنر هستیم؛ امام متأسفانه در سرزمینی که بهشت انسان‌شناسی است، انسان‌شناسی هنر نداریم.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4717

استاد فرهادی هنرمند است؛ چون مسئله را می‌شناسد

محمود جمعه‌پور عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه فرهادی کیمیاگری است که گنج را می‌شناسد، در مدح او گفت: فرهادی ضجه می‌زند تا بگوید گنجی که به دنبال آن هستید، در ویرانه‌های این خانه است. در دنیایی که همه تاریکی است، فرهادی نشان از رهرویی دارد که شور دارد؛ شوری که با دانش همراه کرده است. فرهادی هنرمند است؛ چون مسئله را می‌شناسد؛ چون هنر، حل مسئله است.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4717

دکتر فرهادی باید به پارادایم تبدیل شود

جبار رحمانی عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، در انتقاد از نادیده‌گرفته‌شدن دکتر فرهادی از سوی بخش آکادمیک، این مشکل را مصداق بارزی از توسعه‌نیافتگی دانست و اظهار داشت: امروز در مراسم رونمایی از کتاب دکتر فرهادی، خیلی از استادان با منزلت بالا در حوزه علوم‌اجتماعی نیستند و این همان چیزی است که استاد تلاش می‌کنند به ما بگویند ما به بیراهه می‌رویم! استاد فرهادی همواره در آثار خود به توسعه‌نیافتگی پرداخته‌اند؛ بخشی از این توسعه‌نیافتگی، همین نادیده‌گرفتن آثار استاد فرهادی و استادان دیگر توسط بخش آکادمیک است.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4717

استاد فرهادی نشان می‌دهد نادیده‌گرفتن دانش بومی باعث عقب‌ماندگی ما شده است

بهروز روستاخیز عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه دکتر فرهادی رویای مردم‌شناسی ایران است، او را همراه با سه شاخصه مسئله‌مداری، میدان‌داری و مفهوم‌پردازی دانست و خاطرنشان کرد: پروژه فکری استاد ناظر بر معضل توسعه است و تز اساسی او در این زمینه، جهل توسعه است که منجر به شکست توسعه می‌شود. جهل توسعه از سرکوب سیستماتیک دانش بومی و پیش‌فرض‌های کاملاً جانبدارانه بیرون می‌آید؛ پیش‌فرض‌هایی که جامعه سنتی را در مقابل پیشرفت و تغییر، منفل می‌داند؛ اما استاد فرهادی با نگاه بدیلی در برابر لفاظی‌های موجود وارد می‌شود و به پشتوانه مطالعات میدانی در برابر آن‌ها می‌ایستد.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4717

پروژه تعریف‌شده دکتر فرهادی، ظرفیت یک نظریه اجتماعی دارد

حسین مهدی‌زاده با بیان اینکه پروژه تعریف‌شده دکتر فرهادی، ظرفیت یک نظریه اجتماعی دارد، توضیح داد: کار نظریه اجتماعی پیداکردن تمایز‌هاست. تمایزی که دنیای مدرن کشف کرده، این است که دنیای قدیم برآمده از رابطه ارباب و برده و به تعبیر ارسطو ترکیبی از فرمان‌پذیر و فرمان‌گذار است. اما طبیعت دنیای جدید، بازار است؛ بازار به این معنا که انسان خود را سوداگر می‌داند و تضاد را برای روابط خود برمی‌گزیند. جامعه مدرن، جامعه بازار است و من طلبه باید مشخص کنم برای نحوه زیستن در این بازار، قرار است حکم واجب و حرام ارائه دهم یا خیر؟

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4738

استاد فرهادی، نماد انسان‌شناسی عمیق است

علیرضا حسن‌زاده دومین سخنران این نشست، کتاب دکتر فرهادی را شاهکار انسان‌شناسی دانست و گفت: این کتاب به‌مثابه دفاعی قدرتمند از فرهنگ و تمدن ایرانی است که تنها از عهده استاد مردم‌شناسی برمی‌آید که تجربه‌های بسیار غنی در دوران کاری خود دارد. استاد فرهادی نماد کامل مردم‌شناسی است که برخلاف روال عمده در ایران؛ یعنی انسان‌شناسی سطحی که عمق پیدا نمی‌کند، نماد انسان‌شناسی عمیق است. اثر استاد، اثری شاخص است که با آثار بسیار برجسته جهان قابل مقایسه است. استاد لایه‌هایی را می‌کاوند که اهمیت مردم‌نگاری را به ما یادآور می‌شوند.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4738

یکی از ویژگی‌های دکتر فرهادی، کشف و بازکشف واژه‌هاست

در ادامه مرتضی سالمی دکتر فرهادی را پژوهشگر خویش‌فرمای میان‌رشته‌ای دانست و ابراز کرد: دکتر فرهادی صفر تا صد پژوهش را خود، سامان می‌دهند و کارفرمایی ندارند که بر اساس نظر او کار کنند. شاید این کار اصلاً دون شأن ایشان باشد؛ چون ایده‌های او بسیار پخته و حاصل سال‌ها تجربه و پژوهش است. ما امثال دکتر فرهادی خیلی کم داریم؛ پژوهشگر خویش‌فرمای میان‌فرهنگی که تاوان نظریه نوسازی و توسعه را دهند.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4738

کار دکتر فرهادی، ارائه الگوی ایرانی در مقابل نظریه‌های عاریه‌ای اروپامحور است

در پایان افسانه احسانی به بخشی از تجربه‌زیسته خود که در قرابت با یاری‌گری دکتر فرهادی بود، اشاره کرد و گفت: متأسفانه چیزهایی که داریم آنقدر بیگانه هستند که پوشیدن لباس‌های محلی هم از نظر دیگران دور و عجیب است. ما در دانشگاه همواره با نظریه‌های عاریه‌ای اروپامحور آشنا شده‌ایم که باید خود را متناسب با آن‌ها هدایت کنیم. زمانی برای حفظ یک گونه در حال انقراض، وارد روستایی شدم که زنان آن به زیبایی در کنار هم کار می‌کردند، زعفران می‌چیدند، به نوبت آبیاری می‌کردند، دختران النگوها و گوشواره‌های خود را برای حفظ سرمایه محله خود، به میان می‌گذاشتند. به‌عبارتی نمونه‌های حل مسئله در آن‌جا فراوان دیده می‌شد. تا آن زمان تمام الگوهایی که به ما معرفی شده بودند، افراد خارج از کشور بودند تا اینکه با «واره» دکتر فرهادی آشنا شدم.

ادامه در https://www.ricac.ac.ir/news/4738