محکومیت مدیر سایت آپارات؛ ضرورت توجه به پلتفرمیشدن تولید محتوای فرهنگی
حسین حسنی، عضو هیئت علمی پژوهشکده ارتباطاتدر اوایل آبان ۱۳۹۹ اعلام شد محمدجواد شکوری، مدیر پلتفرم آپارات در ایران به جرم انتشار یک ویدئو در آپارات در دادگاه بدوی به ده سال زندان محکوم شده است. علاوه بر مدیرعامل و بنیانگذار آپارت، تهیهکنندگان ویدئویی که در آن از کودکان خردسال پرسیده شده بود آیا میدانند چگونه به دنیا آمدهاند نیز به همین مدت زندان محکوم شدند. این گزارش ویدئویی در مهر ۱۳۹۸ از کانال اینترنتی «ژلوفن تیوی» در سایت آپارات پخش شده بود. گرچه طی یک ساعت پس از آگاهی مدیریت آپارات از بارگذاری ویدئو، آنها ویدئو را حذف کرده و کانال پخشکننده آن نیز تعلیق شده بود، اما مدیرعامل آپارات علاوه بر ده سال زندان به جرم «تشویق به فساد» به یک سال حبس به دلیل «فعالیت تبلیغی علیه نظام» و یک سال حبس دیگر به جرم «انتشار محتوای مبتذل» محکوم شده است.
این مورد و برخی از موارد مشابهی که اخیراً در فضای رسانهای مطرح شده و واکنش افکار عمومی را در پی داشته است، بخشی از یک تغییر مسیر اساسی در تولید و انتشار محتوای رسانهای است که بیش از پیش از پلتفرمهای آنلاین و رسانههای اجتماعی در آن نقش مرکزی ایفا میکنند. یک روند اساسی دیگر، مرکززدایی از تولید محتوای فرهنگی و رسانهای و نقشآفرینی گسترده و محوری محتوای کاربرساخته و درواقع تولیدات کاربران در پلتفرمها است که به شکلی آنی و با سهولت با دیگران به اشتراک گذاشته میشود.
فرایندهای حکمرانی اینترنت «پیچیده» هستند. وقتی از این منظر پلتفرمهایی را مورد ملاحظه قرار دهیم که در بیشتر موارد میلیونها کاربر در آن حضور فعال دارند و به سرعت تصمیم میگیرند تا محتوای خودساخته یا دیگر ساخته را میلیونها کاربر دیگر به اشتراک بگذارند، بدون اینکه آگاهی پیشین از شرایط و الزامات انتشار محتوا داشته باشند، یا اصلاً تمایلی برای این کار داشته باشند، میتوان به این نتیجه رسید که نظامها و رژیمهای کنترلی محتوای رسانههای جمعی و دیجیتالی «سنتی» دیگر اکنون «منسوخ» شدهاند. به تبع آن نظام جرایم و مجازات ها نیز عمیقاً نیازمند بازاندیشی و بازنگری است و در برخورد قضایی با متولیان تولید فرهنگی-رسانهای به این تحول عمده باید توجه شود.